علت گرایش فزاینده هندی‏‏‌ها به بازار سهام چیست؟

اقتصاد۲۴- همچنین یکی از سنجه‌هایی که میزان فعالیت حساب‌های مختلف بورسی در هند را اندازه‌گیری می‌کند، نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، تعداد حساب‌های فعال با افزایش بیش از سه‌برابری از ۴۱میلیون به ۱۴۰میلیون حساب رسیده است. شاخص معیار بورس هند معروف به Nifty ۵۰ نیز به‌طور مرتب رکورد‌های جدیدی ثبت می‌کند، به طوری که این نماگر آخرین بار در هفتم مارس اوج تازه‌ای را لمس کرد. حضور گسترده سرمایه‌گذاران خرد در بازار سهام هند، تغییر عمده‌ای در فرهنگ پس انداز طبقه متوسط این کشور محسوب می‌شود. هندی‌ها به طور سنتی سرمایه خود را در دارایی‌های کم‌ریسک و کم‌بازده، به‌ویژه طلا، سرمایه‌گذاری می‌کنند. طلا اکنون با سهم تقریبا ۱۶درصدی از ثروت خانوار در جایگاه دوم بعد از ملک با سهم ۵۱درصدی قرار دارد. سپرده‌های بانکی و صندوق‌های بیمه‌ای در مجموع ۲۰‌درصد ثروت خانوار را تشکیل می‌دهند. کماکان بخش کوچکی از ثروت خانوار به سهام (به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از طریق صندوق‌ها) اختصاص دارد. البته این بخش رو به رشد بوده و از ۲.۲‌درصد در سال ۲۰۱۳ به ۴.۷‌درصد در حال حاضر رسیده است. در مقایسه، ۴۰‌درصد دارایی خانوار‌های آمریکایی به صورت سهام نگهداری می‌شود.

فاکتور‌های موثر

اکنون این پرسش مطرح می‌شود که چگونه می‌توان تغییر رفتار قابل توجه هندی‌ها را توضیح داد؟ از منظر تحلیلگران نشریه اکونومیست، چهار عامل دست به دست هم داده اند تا این اتفاق رخ دهد. عامل اول توسعه شگفت‌انگیز زیرساخت‌های دیجیتالی توسط دولت در یک‌دهه گذشته است. از سال ۲۰۱۶، دسترسی به اینترنت در هند بهبود چشمگیری یافته است. این امر با تکیه بر فناوری‌هایی که زمان افتتاح حساب بانکی و حساب کارگزاری را از چند روز به چند دقیقه کاهش می‌دهند، تحقق پیدا کرده است. سیستم‌های پرداخت دیجیتال بی نقص این کشور نیز انتقال سریع پول را ممکن ساخته و معاملات بورسی را تسهیل می‌کنند.

بیشتر بخوانید: سود سهام عدالت برای این افراد واریز نمی‌شود

عامل دوم بحران همه‌گیری کرونا بود. در هند برخلاف بسیاری از اقتصاد‌های بزرگ برنامه‌های حمایت مالی برای کارمندانی که تعدیل یا با کاهش حقوق مواجه شدند، در نظر گرفته نشد. بنابراین، خانوار‌ها مجبور شدند مدیریت مالی را جدی گرفته و برای کسب منفعت حداکثری از پس انداز‌های خود تلاش کنند. بهترین ابزار برای این کار چیزی نبود جز سرمایه‌گذاری در بازار سهام.

علاوه براین، برنامه‌های کاربردی سرمایه‌گذاری در بورس، ثبت نام و شروع معامله گری را بسیار آسان کرد. به‌عنوان نمونه، یکی از این برنامه‌ها که قبل از همه‌گیری کووید ۱.۳میلیون کاربر داشت، توانست تا پایان سال ۲۰۲۲ این تعداد را به ۱۰میلیون کاربر افزایش دهد. به گفته مدیر آموزش این برنامه کاربردی، «هند هیچ‌گاه در گذشته شاهد چنین اشتیاقی از جانب سرمایه‌گذاران خرد برای حضور در بازار سهام نبوده است.»

فاکتور سوم، تبلیغات گسترده صنعت صندوق‌های سرمایه‌گذاری بوده که این نگرش را در میان مردم هند جا انداخته که خرید سهام یکی از راه‌های افزایش ثروت است. ارزش دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۰ سه‌برابر شد و در سه‌سال گذشته نیز ۳۳‌درصد دیگر به ارزش این دارایی‌ها افزوده شده است. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مشترک آشنایی مردم با سایر محصولات و ابزار‌های بازار را بیشتر کرد.

عامل آخر شرایط خوب خود بازار بود که سرمایه‌گذاران را برای ورود به بورس ترغیب می‌کرد. افت اقتصادی ناشی از بحران همه‌گیری در هند کوتاه مدت بود. رشد چشمگیر تولید ناخالص داخلی این کشور و باور هندی‌ها که بهبود وضعیت اقتصادی کشورشان تداوم خواهد یافت، شور و هیجان سرمایه‌گذاران را افزایش داده است. در ماه ژانویه بازار سهام هند به چهارمین بورس بزرگ جهان تبدیل شد و ارزش کل بازار آن از ارزش بازار سهام هنگ‌کنگ پیشی گرفت. البته این شرایط برخی ناظران را نگران کرده است. گفته می‌شود که اخیرا هیات بورس و اوراق بهادار هند، به عنوان نهاد تنظیم گر بازار، از سبدگردان‌ها خواسته تا به سرمایه‌گذاران نسبت به خطر خرید سهام شرکت‌های با ارزش بازار پایین و نقدپذیری کم هشدار دهند. تحلیلگران نگران هستند که سهام بسیاری از شرکت‌های بورسی بیش از ارزش واقعی قیمت‌گذاری شده باشد. آن‌ها همچنین نگرانند که فعالیت اینفلوئنسر‌های شبکه اجتماعی به ایجاد انتظارات غیر‌واقع بینانه در بازار منجر شود.

تعداد تازه‌واردان در بورس هر ماه رکورد‌های جدیدی را ثبت می‌کند و حتی از اوج دوران همه‌گیری کرونا نیز فراتر رفته است. از نظر بازیگران اصلی بازار، احتمال اصلاح قیمت‌ها مهم‌ترین ریسکی نیست که بورس را تهدید می‌کند، بلکه خطر اصلی در صورت ریزش قیمت‌ها، احتمال پنیک شدن و خروج همیشگی کسانی است که برای اولین بار وارد بازار سهام شده و تجربه متضرر شدن را نداشته اند. از نگاه این گروه، چنین اتفاقی آسیب ماندگارتری به بازار سهام وارد خواهد کرد.