پشت‌پرده تغییرات در دولت روسیه

اقتصاد۲۴-سرگئی شویگو وزیر دفاع سابق روسیه ظاهرا کمی بدشانسی آورده که در اوج جنگ میان اوکراین و روسیه از کار برکنار شده تا صندلی خود را به یک اقتصاددان تقدیم کند. او البته در ظاهر وظیفه مهمی را در نقطه دیگری از بدنه سیاسی روسیه به‌عهده گرفته است. اما برای یک سرباز، بیرون رانده شدن از میدان جنگ معنای خاصی دارد. او جای نیکولای پاتروشف جنگ‌طلب مشهور را در مقام ریاست شورای امنیت روسیه می‌گیرد ودر ظاهر مقام مهمی خواهد داشت. اما بعید است که او از اینکه وزارت دفاع را به سمت شورای امنیت روسیه ترک کند خوشحال باشد.

در روسیه ماندن یا نماندن یک فرمانده نظامی، وزیر یا سیاستمدار در قدرت به اراده کرملین و شخص پوتین بستگی دارد و با این‌حساب می‌شود گفت پوتین دیگر شویگو را پس از بیش از یک دهه، سربازی کارآمد برای جنگی بزرگ نمی‌داند. در مسکو، تغییرات کابینه پوتین اغلب به ندرت اتفاق می‌افتد. رئیس‌جمهور روسیه مایل است تا افراد وفادار را در کنار خود تا جایی که ممکن است حفظ کند و تن به تغییرات ندهد. اما چه شد که سرگئی شویگو، ۱۲ سال پس از نشستن بر صندلی وزارت دفاع و دوستی نزدیک با پوتین ناگهان برکنار شد و جای خود را به یک اقتصاددان و از وفاداران پوتین داد؟

نام شویگو پس از جنگ اوکراین با فساد اقتصادی گره خورده بود. یکی از معاونین او اخیرا به‌دلیل فساد اقتصادی دستگیر و به زندان افتاده است و گزارش‌ها در مورد حیف و میل شدن پول‌ها در وزارت دفاع پس از شروع جنگ علیه اوکراین به صورت مداوم وجود داشته. البته اپوزیسیون روسیه ادعای دیگری هم دارند که کمی عجیب به نظر می‌رسد، اما پروبال زیادی به آن داده‌اند. آن‌ها می‌گویند پوتین بعد از آنکه اطلاعات محرمانه هسته‌ای از وزارت دفاع به بیرون درز کرد، تصمیم به اخراج سرگئی شویگو از وزارت دفاع گرفت. اما این ادعا را به‌دلیل آنکه حالا شویگو در راس شورای امنیت روسیه قرار گرفته، نمی‌توان چندان جدی تلقی کرد.

حسن بهشتی‌پور در پاسخ به سوالی در مورد علت برکناری سرگئی شایگو در مرحله‌ای که پوتین پیروزی‌هایی در جنگ به دست اورده می‌گوید: دولت آقای پوتین در واقع از اردیبهشت ماه دوران جدیدی را آغاز کرد که ریاست‌جمهوری را در شش ماه آینده برعهده خواهد گرفت. او در این دوره اصلاحاتی را در دولت به وجود آورده که مهم‌ترینش کنار گذاشتن شایگو پس از ۱۲ سال خدمت به‌عنوان وزیر دفاع روسیه بود. وزارت دفاع در روسیه در ساختار سیاسی و نظامی این کشور، عالی‌ترین مقام نظامی محسوب می‌شود و نیرو‌های مسلح کاملا زیرنظر یعنی فرمانده نیروی دریایی، زمینی، فرمانده نیروی هوایی و نیرو‌های پدافند و بخش‌های مختلف ارتش روسیه، همگی زیرنظر وزیر دفاع کار می‌کنند؛ بنابراین مقام بسیار مهمی در روسیه محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید:پیام پوتین به تهران

او توضیح داد: دلیل تغییر شایگو یکی می‌تواند تغییرات دولت باشد. چون او به شورای امنیت روسیه رفته و پست مهم دیگری به جای پاتریشوف گرفته است. یعنی مقام عالی امنیتی خواهد بود که بر روی دو نهاد امنیت فدرال داخلی و امنیت بین‌الملل روسیه اشراف دارد. شویگو در واقع تنزل مقام نداشته و از پستی مهم به پست دیگری منصوب شده و مرد دیگری که اصلا سابقه نظامی نداشته، اما اقتصاددان برجسته بوده و معاون نخست‌وزیر بوده؛ یعنی آندری بلوسف جای او را گرفته است. به نظر می‌رسد هدف پوتین این است که نظم اقتصادی بر وضعیت نیرو‌های مسلح فراهم کند. بلوسف سابقه نظم دادن به اقتصاد دوران جنگ را به عنوان معاون نخست وزیر داشته. هدف پوتین این است که اولویت اول را به جنگ بدهد و از یک شخصیت اقتصادی و برنامه‌ریز اقتصادی کمک گرفته تا به وزارت دفاع نظمی بدهد. انتقادات شدیدی در دوره زنده بودن پریگوژین از وزارت دفاع وجود داشت که می‌گفتند اولویت اول برای روسیه و وزارت دفاع مساله جنگ نیست و امکانات کمی در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. آن‌ها می‌گفتند وزارت دفاع روسیه باید توجه بیشتری به شبه نظامیان طرفدار پوتین کند. البته پوتین هیچگاه انتقادات پریگوژین را نپذیرفت، اما الان برکناری شیگو نشان می‌دهد که به دنبال پشتیبانی اقتصادی قوی‌تر برای نیرو‌های مسلح روسیه است.

بهشتی‌پور در مورد اینکه آیا تصویب بسته تسلیهاتی برای اوکراین از سوی امریکا در این اتفاق نقش داشته یا نه گفت: این برنامه ریزی از قبل بوده است. این کمک‌ها البته برای روس‌ها بسیار مهم بوده. اما تصمیم برای برکناری شایگو قبل‌تر از این ماجرا گرفته شده و بیشتر تحت تاثیر انتقادات پریگوژین بوده است. گزارش‌های متعددی در روسیه بود که نشان می‌داد حیف و میل در وزارت دفاع این کشور صورت گرفته است و حتی برخی از معاونان مورد برخورد و حذف قرار گرفته بودند. به نظر من وزیر دفاع جدید می‌تواند تغییراتی در این وضعیت ایجاد کند.

او در مورد اینکه بلوسف که جنگ را مقدس می‌داند تغییری در وضعیت میدانی جنگ روسیه و اوکراین ایجاد می‌گند گفت: پوتین همان مسیر خود را در جنگ درست می‌داند و این جنگ را ادامه می‌دهد. تغییرات در وزارت دفاع نمی‌تواند وضعیت را در قبال جنگ تغییر دهد. بلوسف فرد مورد اعتمادی است و شایگو هم همین طور بوده است. آمدن بلوسف به معنای گسترش اقتدارگرایی در روسیه نیست. او اقتصاددان است و نقش مهمی در دور زدن تحریم‌ها و... در طول جنگ داشته است و پوتین احتمالا مایل است همین روند را طی کند.