تهران ـ واشنگتن در مسیر تغییرات سیاسی؛ بررسی چند فرضیه درباره انتخابات ایران و آمریکا

اقتصاد۲۴-با فاصله پنج ماه از انتخابات ایران، در امریکا انتخاباتی برگزار خواهد شد که یک طرف آن را دونالد ترامپ تشکیل می‌دهد. اگرچه رقیب او بایدن رئیس جمهور فعلی امریکا و مورد حمایت دموکرات‌ها است، اما نظرسنجی مشترک نیویورک‌تایمز، کالج سیه‌نا و روزنامه «فیلادلفیا اینکوایرر» نشان می‌دهد ترامپ در پنج ایالت از ۶ ایالت حساس آمریکا محبوبیت بیشتری نسبت به بایدن دارد. این در حالی است که سناتور‌های دموکرات در این ایالت‌ها از رقبای جمهوری‌خواه خود محبوب‌تر هستند.

این نظرسنجی که نتایج آن به تازگی منتشر شده، نشان می‌دهد احتمال پیروزی ترامپ در رقابت مستقیم با بایدن در ایالت‌های آریزونا، پنسیلوانیا، ویسکانسین، نوادا و جورجیا بیشتر است. این نظرسنجی نشان داد از ۶ ایالت سرنوشت‌ساز در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا، ترامپ تنها در ایالت میشیگان رقابت را به بایدن واگذار خواهد کرد.

این نظرسنجی نشان داد ترامپ در انتخابات آتی نسبت به انتخابات ۲۰۲۰ محبوبیت بیشتری در میان جوانان و شهروندان رنگین‌پوست آمریکا پیدا کرده است و حامیان او در رده سنی ۱۸ تا ۲۹ سال با بایدن برابری می‌کند. از سوی دیگر، تنها ۲۰ درصد از رای‌دهندگان سیاه‌پوست در ۶ ایالت کلیدی آمریکا گفتند ترامپ را به عنوان رئیس‌جمهور بعدی خود انتخاب خواهند کرد.

تاثیر پیروزی ترامپ بر دولت آینده در ایران

در همین حال، پیروزی‌های پی در پی ترامپ در انتخابات مقدماتی جمهوریخواهان و نامزدی نهایی او برای انتخابات آینده نیز به طور قابل توجهی بر بازار ارز ایران اثرگذاشت و دلار امریکا در مقاطع تاریخی متاثر از اخبار برتری ترامپ در نظرسنجی‌ها به ۶۰ هزار تومان رسید.

اگرچه کارشناسان معتقدند ایران پس از سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی، ثبات خود را در سیاست نفتی حفظ کرده، با این حال، آن‌ها هشدار دادند که عرضه نفت خام ایران با تهدید بزرگتر بازگشت احتمالی دونالد ترامپ به کاخ سفید مواجه است.

چالشی که با توجه به تقابل نظامی ایران و اسرائیل، تهدید قریب الوقوع جنگ گسترده‌تر در خاورمیانه را اجتناب ناپذیر کرده می‌کند. در چنین شرایطی، ناظران سیاسی سه سناریو را در صورت برآمدن ترامپ در امریکا و چگونگی اثرگذاری بر ایران پیشبینی می‌کنند:

۱- شوک اقتصادی بالقوه ۲- اقدام نظامی جسورانه‌تر علیه ایران و ۳- افزایش جنبش‌های اعتراضی در داخل ایران

احتمالات از چگونگی اثر ترامپ بر سیاست و اقتصاد ایران

در سال ۲۰۱۸، ترامپ ایالات متحده را از توافق هسته‌ای ایران که در زمان باراک اوباما منعقد شده بود، خارج کرد و تحریم‌های فلج کننده‌ای را علیه این کشورمان به عنوان بخشی از کمپین "فشار حداکثری" خود بر دولت ایران اعمال کرد.

بیشتر بخوانید: مناظره بایدن و ترامپ؛ ۱۷ سوالی که پاسخ آسانی ندارند/ آیا ایالات متحده باید از دموکراسی در خاورمیانه حمایت کند؟

کمپین ترامپ صادرات نفت ایران را به پایین‌ترین سطح تاریخ ایران بعد از انقلاب ۵۷ یعنی زیر ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داد و به طور قابل توجهی بودجه متکی به نفت ایران را که حدود ۷۰ درصد درآمد دولت را تشکیل می‌داد، کاهش داد. علاوه بر این بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰، ارزش پول ملی ایران بیش از ۶۰۰ درصد کاهش یافت. اما این باعث نشد تا ایران سیاست هایش را در خاورمیانه تغییر دهد و روی کارآمدن بایدن تا ماه‌ها ایران را از زیر فشار اقتصادی فلج کننده خارج کرد.

در همین راستا پس از انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور در سال ۲۰۲۰ ایران موفق به افزایش صادرات نفت خود شد و برابر گزارشات اعلامی صادرات نفت ایران در سه ماه اول سال ۲۰۲۴ به بالاترین میزان شش ساله یعنی حدود ۱.۵۶ میلیون بشکه در روز رسید. از این رو جمهوری خواهان در امریکا، دولت بایدن را به دلیل عدم اجرای تحریم‌ها علیه ایران سرزنش می‌کنند، در حالی که کاخ سفید اصرار دارد که تحریم‌ها هنوز پا برجا هستند.

این در حالی است که اقتصاد ایران هنوز در برابر اثرات تحریم‌ها ضعیف است و بازگشت بالقوه ترامپ می‌تواند موج جدیدی از فشار را به همراه داشته باشد. تحلیلگران روابط بین الملل معتقدند بازگشت ترامپ باعث خواهد شد صادرات نفت ایران دوباره آسیب ببیند. از سوی دیگر بازگشت ترامپ مستلزم آماده شدن ایران برای "افزایش فشار تحریم‌ها و شوک اقتصادی" بزرگتری است که مشخص نیست تا چه میزان بنیان‌های اقتصاد کشورمان توان تحمل آن را خواهد داشت.

چه آنکه افزایش فشار‌ها بر ایران یا گروه‌های محور مقاومت احتمالا منجر به افزایش اقدام نظامی ایالات متحده یا اسرائیل علیه شیعیان در عراق و سوریه خواهد شد.

ارتباط انتخابات ایران و امریکا

ناظران سیاسی معتقدند تنها افزایش مشارکت سیاسی در انتخابات و روی کار آمدن رئیس جمهوری با رای بالا خواهد توانست تاب آوری ایران را در صورت روی کار آمدن ترامپ تضمین کند. اما با نگاه به انتخابات اسفندماه ۱۴۰۲ تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری نمی‌توان اطمینان داشت که فضای سرد جامعه ایرانی جای خود را به گرمای رقابت‌های انتخاباتی دهد.

آنچنان که میزان مشارکت رای دهندگان در انتخابات مجلس اسفندماه تنها ۴۱ درصد گزارش شد و در تهران، میزان مشارکت تنها ۲۴ درصد بود که کمترین میزان در تاریخ جمهوری اسلامی را به خود اختصاص داد.

این سومین بار در چهار سال گذشته از جمله دو انتخابات پارلمانی و یک انتخابات ریاست جمهوری است که در آن میزان مشارکت رای دهندگان کمتر از ۵۰ درصد است.

از این رو با توجه به کاهش میزان مشارکت رای دهندگان و سه جنبش اعتراضی در فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ در سراسر کشور، کاهش مشارکت در انتخابات، نظام سیاسی ایران را با بحران مشروعیت مواجه خواهد کرد و این موضوع بیش از هر زمانی موقعیت مجلس خبرگان را برای تصمیمات مهم در زمان تصدی ترامپ، تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین می‌توان چهار فرضیه در ارتباط با انتخابات امریکا و ایران در نظر گرفت و تحلیل‌ها حول آن را ترتیب داد:

پیروزی ترامپ/ رئیس جمهور محافظه کار در ایران (دولت نهم)

پیروزی ترامپ / رئیس جمهور میانه رو در ایران (دولت دوازدهم)

پیروزی بایدن / رئیس جمهور محافظه کار در ایران (دولت سیزدهم)

پیروزی بایدن / رئیس جمهور میانه رو در ایران (دولت یازدهم)