گزارش گاردین از «جراحی که رئیس جمهور شد»

اقتصاد۲۴-نشریه گاردین در مطلبی به قلم پاتریک وینتور با عنوان "مسعود پزشکیان: جراح قلب سابق که رئیس جمهور ایران شد" آورده است: انتخاب غیرمنتظره مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور جدید ایران به همان اندازه که گواه سیاست های اوست، نشان دهنده شخصیت وی نیز هست.

 به عنوان یک جراح قلب و وزیر بهداشت سابق، او در بسیاری از مناظره های تلویزیونی برگزار شده در جریان رقابت های انتخاباتی به عنوان فردی با بسیار با صداقت و فروتن ظاهر شد و نشان داد که به شدت به دنبال یکپارچه ساختن کشوری است که چه در داخل و چه آنسوی مرزها دچار اختلاف و دودستگی شده است.

در نهایت، تنها ترس مخالفان وی از محبوبیت مداوم اوست که به پزشکیان کمک خواهد کرد تا در عرصه به شدت چند سطحی و جناحی سیاست ایران از نفوذ لازم برخوردار شود.

هرچند میزان مشارکت در انتخابات در دور دوم بالاتر از دور نخست بود، اما این دومین میزان مشارکت پایین در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری ایران به شمار می رود و نشان دهنده تردید و بدبینی بسیاری از مردم ایران نسبت به سیاستمداران است. از این رو پزشکیان راهی دشوار پیش روخواهد داشت.

یک اتفاق تراژیک نقطه عطف مهم و اصلی زندگی شخصی پزشکیان بوده است. همسر او که در دانشکده پزشکی و به عنوان یک همکلاسی با پزشکیان آشنا شده بود، 30 سال پیش به همراه پسر کوچکش در حین بازگشت از سفری خانوادگی از تبریز در سانحه رانندگی جان خود را از دست داد. او یک متخصص زنان بود و فقدانش تاثیر عمیقی بر زندگی پزشکیان گذاشت، به نحوی که اکنون نیز با یادآوری خاطرات همسرش چشمان پزشکیان پر از اشک می شود.

او هرگز مجددا ازدواج نکرده و زندگی اش را وقف بزرگ کردن 3 فرزند دیگرش کرده است. پزشکیان هنگام ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری، دست در دست دخترش زهرا داشت که با پوشش حجاب کامل در برابر دوربین ها ظاهر شده بود. او دارای مدرک کارشناسی ارشد رشته شیمی است و یک مشاور سیاسی محسوب می شود.

پزشکیان علاوه بر فارسی، آذری به چند زبان دیگر از جمله تا حدودی کردی و عربی نیز صحبت می کند. پدرش آذری بود و مادرش کرد. در جریان یک گفتگوی تلویزیونی او یک نقل قول معروف از انشتین را به زبان انگلیسی روان بیان کرد و گفت: «تعریف جنون این است که کاری را بارها و بارها انجام دهید و انتظار نتایجی متفاوت را داشته باشید.»

کارزار انتخاباتی سال 2024 پزشکیان، دومین تلاش وی برای رسیدن به مقام ریاست جمهوری بود. او ابتدا در سال 2006 و به عنوان نماینده تبریز وارد پارلمان شد و در طول انتخابات های متوالی توانست به محبوبیت دست پیدا کند.

هرچند او در مواجهه با فساد و کاسبان تحریم زبانی تند و گزنده دارد، اما سلوک شخصیتی کلی وی بیشتر مبتنی بر همکاری است و بارها این جمله را بر زبان رانده که در مورد نحوه حل مشکلات اقتصادی کشور به کارشناسان رجوع خواهد کرد. او اغلب برخی از تندترین حملات به "رقبای طالبانی" خود را که توسط حامیانش ساخته شده بود کنار گذاشت.

اما پزشکیان برای متحد ساختن کشور راهی بس دشوار در پیش دارد زیرا رقبای محافظه کار وی عمیقا از اینکه توسط اصلاح طلبان، طالبان خوانده شوند آزرده می شوند و او را عامل غرب و حامیانش را مردمی می دانند که در برابر فیلترشکن های غربی تسلیم شده اند.

او همچنین باید در این باره تصمیم بگیرد که آیا تن به مصالحه و کنار آمدن با نهادهای قدرتمند فرادولتی خواهد داد یا نه و اینکه چگونه باید این کار را انجام دهد.

پزشکیان در سپتامبر 1954 در مهاباد، شهری در آذربایجان غربی متولد شد که به دارا بودن ترکیب جمعیتی آذری و اقلیت قومی کرد شهرت دارد.

وی بارها تبار آذری خود را مورد اشاره قرار داده است، هرچند که مهاباد یک شهر عمدتا کردنشین است؛ با این حال وی ایران را یک کشور متحد تلقی می کند. پزشکیان یکی از حامیان به رسمیت شناختن حقوق اقلیت های قومی است و آن را راهی برای متحد نگه داشتن کشور می داند.

در 19 سالگی و در دوره حکومت شاه، پزشکیان خدمت سربازی خود را در شهر زابل گذراند که یکی از محرومترین شهرهای استان سیستان و بلوچستان است؛ این تجربه ای بود که سبب بیداری سیاسی وی شد.

پس از اتمام خدمت سربازی پزشکیان برای آغاز تحصیل در رشته پزشکی به شهر خود برگزشت و در دوران جنگ ایران و عراق به عنوان یک پزشک و یک رزمنده به کشورش خدمت کرد.

پس از پایان جنگ، او توانست تخصص خود را در زمینه قلب و عروق و جراحی قلب از دانشگاه تبریز بگیرد. در سال 1994 پزشکیان به عنوان رئیس دانشگاه منصوب شد و سپس نماینده تبریز در پارلمان شد. بر اساس اذعان خود پزشکیان در یک فایل ویدئویی که توسط رقبایش منتشر شده، در آنجا بود که وی مقررات رعایت حجاب را به اجرا گذاشت و کسانی را که پایبندی ای به حجاب نداشت تهدید به اخراج کرد.

پزشکیان می گوید نظرات وی از آن زمان تاکنون تغییر کرده و وی سابقه مخالفت با نحوه برخورد با اعتراضات سال 2019 علیه افزایش قیمت بنزین و اعتراضات سال 2022 بعد از مرگ مهسا امینی را در کارنامه دارد.

پزشکیان گفته: «اینها دختران و زنان ما هستند و خارجی نیستند. ما حق نداریم دختران و زنان را در خصوص حقوق شهروندی اجبار کنیم. ما با اجبار نمی توانیم سر زنان را بپوشانیم.»

این در حالی است که پلیس امنیت اخلاقی این روزها بار دیگر به دنبال اجرای قانون حجاب است و نگاهی به خیابان های تهران نشان می دهد که میزان توفیق این نیرو در اعمال چنین محدودیتی در نقاط مختلف شهر متفاوت بوده است. پزشکیان به محض آغاز به کارش در پاستور با این آزمون زودهنگام مواجه خواهد بود که آیا می تواند این فضای اجبار و اکراه را از میان بردارد یا نه.

به رغم تلاش های مخالفان برای ترسیم چهره رئیس جمهوری که ادامه دهنده راه دولت غیرمحبوب حسن روحانی است، وی هرگز مسئولیتی در 8 سال دولت روحانی نداشته، بلکه صرفا در فاصله سال های 2001 تا 2005 در دولت سید محمد خاتمی وزیر بهداشت بوده است.

او در سال های 2013 و 2021 نیز برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرد اما در دومین تلاش خود با مخالفت و عدم احراز صلاحیت شورای نگهبان مواجه شد و خواستار ارائه توضیح در خصوص دلایل عدم احراز صلاحیت خود شد.

انتصاب محمدجواد ظریف، به عنوان مشاور سیاسی یک چهارچوب تحلیلی به پزشکیان داد تا از این طریق در خصوص ارتباط بین وضعیت اقتصادی و ضرورت برقراری روابط بهتر با غرب سخن بگوید و رقیب خود، سعید جلیلی را طرفدار محاصره معرفی نماید.

وی در جریان یکی از مناظره های تلویزیونی گفت، برای دستیابی به رشد اقتصادی 6 درصدی «ما سالانه به 200 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز داریم که امکان ندارد بتوانیم تحت شرایط کنونی این رقم سرمایه گذاری را جذب کنیم و بنابراین حل مسائل بین المللی برای ما موضوعی حیاتی است.»