چالش‌های اقتصادی دولت چهاردهم؛ مسعود پزشکیان چه چیزی را تحویل می‌گیرد؟

اقتصاد۲۴- سید ابراهیم رئیسی ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ دولت را تحویل گرفت. مرکز آمار تورم نقطه‌به‌نقطه را در آن زمان معادل ۴۳.۲ درصد محاسبه کرده و بررسی‌ها نشان می‌دهد دلار در محدوده ۲۵ هزار و ۶۰۰ تومان قرار داشته. قیمت طلا و سکه به ترتیب معادل یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و ۱۱ میلیون و ۳۶۶ هزار تومان بود و ارزش مسکن در تهران به‌طور متوسط متری ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان ذکر شده است.

سه سال و نیم بعد وقتی سقوط هلی‌کوپتر باعث شد فضای سیاسی ایران به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری پیش از موعد تن بدهد، تورم نقطه‌به‌نقطه اردیبهشت طبق گزارش مرکز آمار به ۳۱ درصد رسید، اما طلا با رشد ۲۴۸ درصدی، دلار با رشد ۱۳۶ درصدی و سکه با افزایش ۲۹۶ درصدی روبرو شدند. متوسط قیمت مسکن در تهران تا متری ۸۴ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان پیش رفت و قیمت گوشت با عبور از متوسط ۱۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان در هر کیلوگرم به میانگین ۶۱۸ هزار و ۷۵۵ تومان رسید تا رشد ۳۴۶ درصدی را تجربه کرده باشد. ۵۰ روز پس از واقعه سقوط هلی‌کوپتر سیدابراهیم رئیسی، مسعود پزشکیان مجوز حضور در پاستور را پیدا کرده، اما خودش هم می‌داند با توجه به وضعیت اقتصاد و بازار قرار نیست برایش فرش قرمز پهن کنند. قرار است نهمین رئیس‌جمهوری ایران روز‌هایی سخت پیش‌رو داشته باشد.

کشیدن دندان پوسیده تورم

تورم نقطه‌به‌نقطه سرعت رشد قیمت‌ها را دقیق‌تر نشان می‌دهد. وقتی تورم نقطه‌به‌نقطه خرداد می‌گوید خانوار ایرانی مجبور شده از خرداد ۱۴۰۲ تا خرداد ۱۴۰۳ بابت خرید یک گروه کالا و خدمات مشخص، چقدر بیشتر پول بپردازد.

تورم نقطه‌به‌نقطه خرداد ۱۴۰۳، توسط مرکز آمار ۳۱.۹ درصد عنوان شده است. تورم در فروردین و اردیبهشت امسال به ترتیب ۳۱ درصد و ۳۰.۹ درصد بود.

دولت سیزدهم، مرداد ۱۴۰۰ به جای حسن روحانی سر کار آمد. تورم نقطه‌به‌نقطه در آن زمان تا ۴۳.۲ درصد پیش رفته بود، اما ۲۰ ماه بعد در فروردین ۱۴۰۲، تورم نقطه‌به‌نقطه به ۵۸.۶ درصد رسید. اهمیت این عدد وقتی بهتر درک می‌شود که بدانیم در سال‌های اخیر تنها عهدشکنی و خروج دونالد ترامپ از برجام توانسته بود چنین ملالی را به اقتصاد ایران تحمیل کند.

رکورد تاریخی تورم کشور متعلق به سال‌های ۱۳۲۱ و ۱۳۲۲ است. جنگ جهانی، حمله متفقین و قحطی بزرگ دست به دست هم دادند تا در آن دوره ایران تورم ۹۶.۲ درصدی و ۱۱۰.۵ درصدی را تجربه کند.

دوره طلایی تورم در سال‌های اخیر به سال‌های ۹۵ و ۹۶ مربوط می‌شود. در آن سال‌ها تورم با تاثیر مستقیم از برجام به زیر ۱۰ درصد رسید، اما از ۱۳۹۷ تا به حال تورم دوباره موی دماغ دولت‌ها شده و با حضور در محدوده ۳۰ و ۴۰ درصد و حتی عبور از محدوده ۵۰ درصد به یاغی‌گری پرداخته.

بیشتر بخوانید:عکس/بدهی نجومی که رئیسی برای پزشکیان به ارث گذاشت!

تورم از تابستان تا پاییز ۱۴۰۲ در محدوده ۴۰ درصد حضور داشت و هفت ماه گذشته را صرف رسیدن به کف کانال ۳۰ درصد کرده است. تورم از شهریور سال ۱۳۹۹ کانال ۲۰ درصد را ترک کرد و تا الان حاضر نشده به آن محدوده برگردد. کنترل و کاهش تورم به شکل موثر مهمترین چالش اقتصادی دولت مسعود پزشکیان خواهد بود.

رام کردن بازار دلار، طلا و سکه

قیمت دلار چهار روز پس از اعلام پیروزی مسعود پزشکیان در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری به سایت‌ها و اپلیکیشن‌های آنلاین برگشت. دلار در دوران عزلت اجباری توانست بی‌سروصدا رکورد‌های جدیدی خلق کند. اگر چه معاملات احتمالی در پستو‌ها انجام‌گرفته، اما اثر روانی قیمت ارز در بازار غیررسمی را مردم عادی هم احساس کردند.

دلار روز سه‌شنبه ۱۹ تیرماه در محدوده ۵۸ هزار و ۸۵۰ دیده شد و فعلا کسی تمایل ندارد روز‌های آخر فروردین را به خاطر بیاورد. رکورد تاریخی قیمت دلار در ۲۵ فروردین (اگرچه به شکل غیررسمی) با رسیدن به قله ۶۷ هزار و ۵۰ تومان شکسته شد.

قیمت دلار در روز تحلیف سید ابراهیم رئیسی ۲۵ هزار و ۶۳۰ تومان بود و روزی که با سقوط هلی‌کوپتر عمر دولت سیزدهم به پایان رسید در محدوده ۶۰ هزار و ۶۰۰ تومان قرار داشت. مهار رشد ۱۳۶ درصدی قیمت دلار در سه سال و نیم گذشته ماموریت بعدی دولت دولت مسعود پزشکیان خواهد بود.

قیمت طلا و سکه در روز‌های اخیر به ترتیب در حوالی سه میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و ۴۱ میلیون تومان آفتابی شده‌اند. دولت سیزدهم موقعی دولت را تحویل گرفت که قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار به یک میلیون و ۱۰۰ هزار و ۸۰۰ تومان رسیده بود. قیمت طلا اواخر اردیبهشت امسال به جایگاه سه میلیون و ۸۳۰ هزار تومان دست پیدا کرد تا شاهد افزایش ۲۴۸ درصدی باشد.

سکه امامی در دوران دولت سیزدهم با رشد قیمت ۲۹۶ درصدی روبرو شد و از ۱۱ میلیون و ۳۶۶ هزار تومان ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ به ۴۵ میلیون و ۳۱ هزار تومان آخر اردیبهشت ۱۴۰۳ رسید. قیمت سکه نسبت به ۵۰ روز پیش تقریبا پنج میلیون ارزان شده و فعلا در محدود ۴۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان معامله می‌شود.

سربه‌راه کردن بازار میلیاردی مسکن

قیمت مسکن در تهران به متری ۸۵ میلیون و ۹۱۰ هزار تومان رسیده است. این عدد مقیاس ارزش خانه در تهران شناخته می‌شود و، چون نهایتا «میانگین» قیمت را اعلام می‌کند، بیشتر به درد نوشتن گزارش ها‌ی رسمی و مقایسه‌های آماری می‌خورد.

خرید خانه در تهران اردیبهشت ۱۴۰۳، به طور میانگین متری ۸۴ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان هزینه داشت، ولی اگر به ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ برگردیم، به روزی که مراسم تحلیف دولت سیزدهم برگزار شد با عدد ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان برخورد می‌کنیم.

قیمت خانه در تهران بر اساس آمار‌های رسمی بانک مرکزی طی دوره سه سال و نیمه ریاست‌جمهوری سید ابراهیم رئیسی ۱۷۳ درصد رشد داشت. قیمت مسکن در دوره هشت ساله ریاست جمهوری حسن روحانی هم رشد چشمگیری را تجربه کرده بود و از متری سه میلیون و ۷۳۸ هزار تومان تا ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان پیش رفت.

خرید خانه ۱۰۰ متری در تهران با محاسبات فعلی به‌طور میانگین هشت میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بودجه نیاز دارد. اقبال عمومی به خرید خانه ۵۰ متری در تهران را با توجه به همین مسئله توجیه‌پذیر می‌دانند. فعالان بازار مسکن می‌گویند خریداران غالبا تلاش می‌کنند موقع خرید خانه در تهران سراغ واحد‌هایی با سن بالای ۲۰ سال بروند تا قیمت‌ها متناسب با بودجه‌شان پایین بیاید.

عقب‌افتادگی شاخص بورس

شاخص بورس در هفته سوم تیرماه ۱۴۰۳ تا ارتفاع دو میلیون و ۲۲۰ هزار واحد پیش رفت. بخشی از این رشد به اعلام نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری برمی‌گردد؛ هرچند رضایت سرمایه‌گذاران و فعالان بورس هنوز جلب نشده است.

بیشتر بخوانید:توصیه‌های صنعتی به رئیس جمهور منتخب برای افزایش تولید در شهرک‌های صنعتی

بورس در معاملات ابتدای سال ۱۴۰۳، ارتفاع دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی را در مشت داشت و تا اواخر فروردین با چنگ و دندان از آن محافظت کرد، اما در دو روز پایانی اردیبهشت، وقتی خبر سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهان منتشر شد، شاخص حدود ۱۰۰ هزار واحد ریزش کرد. یک ماه بعد در اواخر خرداد به نظر می‌رسد شاخص حتی برای عقب‌نشینی از کانال دو میلیون واحد آماده شده است، اما همزمان با گرم شدن تنور رقابت‌های انتخاباتی ورق برگشت تا بالاخره بغض بورس در روز شنبه ۱۶ تیرماه بشکند و شاخص با ۸۸ هزار پله پرش روبرو شود.

بورس هنگام برگزاری مراسم تحلیف سید ابراهیم رئیسی در نیمه مرداد ۱۴۰۰، روی پله یک میلیون و ۴۰۶ هزار واحد قرار داشت و سه سال و نیم بعد در روز‌های آخر اردیبهشت یا بهتر بگوییم روزی که خبر سقوط هلی‌کوپتر رئیس‌جمهور منتشر شد با ریزش ۶۱ هزار و ۸۲۴ واحدی در ارتفاع دو میلیون و ۱۰۶ واحد آرام گرفت.

بورس در دوره ابراهیم رئیسی ۵۰ درصد رشد را تجربه کرده، اما با توجه به افزایش قیمت‌ها در سایر بازار‌ها عملا اسباب نارضایتی فعالان بازار سرمایه را فراهم آورده است. قیمت طلا در طول حیات دولت سیزدهم ۲۴۸ افزایش پیدا کرده و قیمت سکه ۲۹۶ درصد افزایش داشت. دلار هم رشد ۱۳۶ درصدی را از خود به جا گذاشت.

شکستن شاخ قیمت خوراکی

قیمت گوشت قرمز گوسفندی ابتدای دولت سیزدهم به طور متوسط کیلویی ۱۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان بوده. سه سال و نیم بعد در اردیبهشت ۱۴۰۳، وقتی سقوط هلی‌کوپتر به شهادت سیدابراهیم رئیسی و همراهان منجر شد، مردم برای خرید همان مقدار گوشت به طور میانگین قیمت ۶۱۸ هزار و ۷۵۵ تومان را پرداخت می‌کردند.

مسعود پزشکیان ۵۰ روز بعد در حالی باید دولت چهاردهم را تحویل بگیرد که بر اساس گزارش رسمی مرکز آمار، متوسط قیمت گوشت قرمز گوسفندی در انتهای خرداد به ۶۵۳ هزار تومان رسیده است. قیمت گوشت قرمز گوسفندی به این ترتیب در دولت سیزدهم معادل ۳۴۶ درصد افزایش را تجربه کرده.

قیمت مرغ از کیلویی ۳۰ هزار و ۳۱۴ تومان به ۸۲ هزار و ۶۹۸ تومان رسیده و با رشد ۱۷۳ درصدی روبرو است. طبق گزارش مرکز آمار قیمت مرغ در پایان خرداد ۱۴۰۳، میانگین ۸۳ هزار و ۸۷۰ هزار تومان را به چشم دیده.

قیمت برنج ایرانی در ابتدای دولت چهاردهم به حدود ۱۱۸ هزار و ۴۵۰ تومان نزدیک شده است. قیمت برنج ایرانی در مرداد ۱۴۰۰ و اردیبهشت ۱۴۰۳، به ترتیب کیلویی ۳۸ هزار و ۶۴۷ تومان و ۱۱۶ هزار و ۳۰۰ تومان بوده و در سه سال و نیم حدود ۲۰۰ درصد گران شده است.