نفرین نفت؛ ونزوئلا غنی‏‌ترین کشور نفتی جهان می‏‌تواند روی خوش دموکراسی را ببیند؟

اقتصاد۲۴-اوایل روز دوشنبه، هیئت انتخابات تحت کنترل رئیس‌جمهور ونزوئلا اعلام کرد نیکولاس مادورو که از سال ۲۰۱۳ جانشین هوگو چاوز در قدرت شده، یک دوره ۶ ساله دیگر در جایگاه خود باقی خواهد ماند. این انتخابات ۲۸ جولای برگزار شد و چند روز بعد شورای انتخابات ملی ونزوئلا پیروزی مادورو را با ۵۱/۹۵ درصد آراء تایید کرد.

در سال‌های اخیر رنج ونزوئلا از فروپاشی اقتصادی به حدی رسیده که کاهش قابل‌توجه تولید داخلی و ابرتورم بی‌حدوحصر به کمبود مواد اولیه مورد نیاز مثل غذا و دارو منجر شده است. در این میان، سوءمدیریت دولت و تحریم‌های آمریکا، کاهش شدید تولید نفت و کمبود سرمایه‌گذاری در صنایع را در پی داشته است.

اعلام پیروزی مادورو واکنش اپوزیسیون داخلی و جامعه بین‌المللی به‌ویژه آمریکای لاتین را برانگیخت. ادموندو گونزالس، نامزد اپوزیسیون که پس از ردصلاحیت ماریا کورینا ماچادو (از سوی دادگاه عالی تحت کنترل مادورو)، جانشین او در انتخابات شد، درباره نتایج اعلام‌شده، می‌گوید: «ونزوئلایی‌ها و تمام جهان می‌دانند که چه اتفاقی افتاده». آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا از ۱۲ میلیون نفری که در انتخابات شرکت کردند تقدیر کرد، اما گفت مادورو پیروز واقعی نیست: «نگرانی‌های جدی نسبت به نتایج اعلام‌شده وجود دارد که بازتاب‌دهنده اراده یا آرای مردم ونزوئلا نیست.»

کشور‌های همسایه از جمله آرژانتین، شیلی، کاستاریکا، گواتمالا، پاناما، پاراگوئه، پرو، اروگوئه، اکوادور و جمهوری دومینیکن هم به‌طور مشابهی نگرانی‌های خود را ابراز کرده‌اند. وزارت خارجه ونزوئلا در مقابل با انتشار بیانیه‌ای اظهارات این هفت کشور را رد کرد و از آن‌ها خواست تا تمام اعضای دفاتر دیپلماتیک خود را فرابخوانند. حتی در کلمبیا، جایی که رئیس‌جمهور گوستاوو پترو روابط نزدیکی با مادورو دارد، لویس کیلبرتو موریلو، وزیر خارجه فوراً خواستار شمارش کل آراء، تایید و بازرسی مستقل شده است. اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که نتیجه انتخابات ونزوئلا را به‌رسمیت نمی‌شناسد.

تنها چند ساعت پس از اعلام نتایج، اعتراضات مردمی خیابان‌های کاراکاس را فرا گرفت که با مقابله پلیس به خشونت کشیده شد. خشم برآمده از ریاضت اقتصادی و بحران مهاجرت که باعث فروپاشی خانواده‌های ونزوئلایی شده، یکی از دلایل نارضایتی شهروندان از مادوروست. در جریان اعتراضات داخلی روز شنبه هزاران نفر به خیابان‌ها آمدند. آن‌ها پرچم کشور را در دست داشتند و سرود ملی ونزوئلا را در حمایت از رهبر اپوزیسیون ماریا کورینا ماچادو خواندند. ماچادو خود نیز پس از چند روزی که مخفی شده بود، در این تظاهرات شرکت و سخنرانی کرد.

جیسون مارچک، معاون رئیس و مدیر ارشد مرکز لاتین آمریکا در اندیشکده شورای آتلانتیک می‌نویسد، روزی که جمعیت بالایی از ونزوئلایی‌ها به‌پای صندوق‌های رای آمدند، معلوم بود که نیکولاس مادورو، رهبر به‌شدت نامحبوب و خودکامه ونزوئلا، همانطور که از قبل اعلام کرده بود، به‌هر قیمتی که شده پیروز خواهد شد. در شرایطی که از ورود اکثر ناظران بین‌المللی به‌جز گروه کوچکی از نمایندگان سازمان ملل و مرکز کارتر، برای نظارت بر رای‌گیری جلوگیری شد، کمپین گونزالس فقط می‌توانست بر ناظران خود برای تایید نتایج تکیه کند. آنچه ناظران اپوزیسیون توانستند در مورد تخلفات در انتخابات تایید کنند (حدوداً ۴۰ درصد تخلف) نشان می‌دهد که گونزالس ۷۰ درصد آراء را به‌دست آورده؛ که خیلی متفاوت‌تر از ۴۴ درصد آرایی است که شورای ملی انتخابات ونزوئلا ادعا کرده است. مادورو دلیل ناآرامی‌های داخلی را توطئه راست‌های افراطی به سرکردگی رقبای سیاسی «فاسد و ترسناک» خود می‌داند.

بیشتر بخوانید:کاراکاس در آشوب با طرح تقلب و مهندسی در انتخابات ونزوئلا؛ ۱۰ نکته درباره تنش‌های پساانتخاباتی

او در کنفرانس خبری خود در کاخ ریاست‌جمهوری، پیام خود علیه ماریا کورینا ماچادو و ادموندو گونزالس را تهدیدآمیزتر کرد و گفت که آن‌ها به‌دلیل ترویج خشونت پس از انتخابات و هدف بی‌ثبات کردن دولت باید «زندانی شوند». رهبران اپوزیسیون ونزوئلا می‌گویند شواهد کافی را مبنی بر پیروزی گونزالس در انتخابات یکشنبه در اختیار دارند. مادورو در سخنرانی خود این دو رهبر را مستقیماً مخاطب قرار داد: «خانم ماچادو، کجا هستی؟ چرا بعد از این‌همه خشونت و هرج و مرج صورت خودت را نشان نمی‌دی؟» مادورو این سخنان را پس از درخواست خورخه رودریگز برای دستگیری ماچادو پس از اعتراضات خیابانی مطرح کرد. مادورو در ادامه گفت: «آقای گونزالس، شما مسئول این اتفاق‌ها و اتفاق‌های دیگر هستید. نیرو‌های نظامی کشته شده‌اند. مسئولیت بپذیر. همانطور که دیروز گفتم،‌ای ترسو، مصونیت از مجازات همین‌جا به‌پایان می‌رسد.» با این حال، ماچادو در تظاهرات روز شنبه در میان معترضان حاضر شد.

کنترل بدنه قضایی ونزوئلا سال‌هاست که از سوی حامیان رژیم صورت می‌گیرد که درباره مسائلی از مصادره دولت تا ممنوعیت نامزد‌های سیاسی اپوزیسیون به‌نفع دولت تصمیم گرفته است. انتخابات مورد مناقشه تردید‌هایی را درباره امید به تعلیق هرچه زودتر تحریم‌های اقتصادی از سوی آمریکا ایجاد کرده که وعده داده ونزوئلا را از بازار‌های بزرگ بین‌المللی حذف می‌کند تا با ۱۵۰ میلیارد دلار پرداخت بهره، بدهی به سرمایه‌گذاران از وال‌استریت گرفته تا چین، تنها بماند.

نقض تعدات بین‌المللی ونزوئلا

انتخابات ۲۸ جولای نتیجه توافقی بین‌المللی بود که در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳ اعلام شد دولت مادورو برای برگزاری رقابتی آزاد و منصفانه در سال ۲۰۲۴ متعهد شده است. روز بعد آمریکا در واکنش به این تعهد تحریم‌های اقتصادی را کاهش داد.

در ۱۰ ماه پس از آن شرایط برای برگزاری انتخاباتی آزاد و منصفانه به‌سرعت از خط خارج شد. دادگاه عالی حامی دولت ونزوئلا، ماریا کورینا ماچادو، نامزد پیشرو مخالف را ردصلاحیت کرد و دولت بیش از ۷۰ نفر از اعضای تیم او را دستگیر و بیش از ۱۰۰ نفر دیگر را بازداشت کرد. علاوه بر آن، دولت و نیرو‌های امنیتی‌اش، شامل شبه‌نظامیان حامی دولت، اعتراضات مخالفان را مختل و دسترسی مخالفان به رسانه ملی را مسدود کردند. ماچادو با مومنتوم قابل‌توجه مردمی خود (حتی با مدل راک‌استاری خود) واکنش نشان داد و از یک دیپلمات بازنشسته ۷۴ ساله، ادموندو گونزالس اوروتیا حمایت کرد. در هفته‌های بعد گونزالس ۲۵ تا ۳۰ نقطه درصد از مادورو پیشی گرفت. اما در روز انتخابات، ۶ ساعت پس از بسته شدن مراکز رای‌گیری، شورای انتخابات مادورو اعلام کرد که رئیس‌جمهور برای دور سوم برنده شده است.

منافع روسیه و چین

انتخابات ونزوئلا می‌تواند بر سیاست‌های داخلی برزیل، کلمبیا و آمریکا به‌گونه‌ای که به‌نفع منافع و جاه‌طلبی‌های روسیه و چین باشد، تاثیر بگذارد. به‌گزارش اندیشکده چتم هاوس، مقامات چینی در محافل خصوصی نسبت به سوءمدیریت اقتصادی مادورو ابراز ناامیدی کرده‌اند. اما ونزوئلا در رقابت پکن با واشنگتن متحد بی‌دردسری است. این کشور از نظر استراتژیک در منطقه‌ای واقع شده که عمدتاً در دایره نفوذ آمریکا شناخته می‌شود. ونزوئلا با جمعیت ۲۹ میلیون نفری خود دارای بزرگترین ذخایر نفتی است و تحت رهبری رئیس‌جمهوری قرار گرفته که مرتباً با آمریکا مقابله می‌کند، خود را قربانی استاندارد‌های بین‌المللی انتخابات آزاد و منصفانه و بررسی‌های بین‌المللی حقوق بشر می‌داند.

ونزوئلا برای روسیه هم یک متحد نمادین است. یک ماه پیش از انتخابات، کشتی‌های جنگی روسیه در بندر ونزوئلا پهلو گرفتند که نشان‌دهنده قدرتنمایی روسیه در حیاط پشتی آمریکا و نشانه‌ای از حمایت از مادورو علیه مردم کشورش است. واضح نیست که روسیه اساساً برای رفع بحران بشردوستانه دولتی که تحت‌فشار است چه کمکی می‌تواند بکند. همین موضوع در مورد ایران هم صدق می‌کند که از سال ۲۰۱۹ با نقض تحریم‌های آمریکا به صادرات نفت ونزوئلا کمک کرده است.

تهدید وصف‌ناپذیر، اما واقعی

زمانی در سال‌های ۱۹۹۰ و اوایل سال‌های ۲۰۰۰ بود که ارزیابی ناظران انتخابات بین‌المللی از انتخابات برای تخمین جهان از اعتبار اخلاقی و ساختگی مشروعیت دولت‌ها اهمیت داشت. رقابت ساختگی ونزوئلا نشان می‌دهد که از آن روز‌ها زمان بسیاری گذشته است. در اواخر می، شورای انتخابات ونزوئلا دعوت از اتحادیه اروپا برای ارسال ناظران انتخاباتی را پس گرفت. در عوض، ناظران از چین و روسیه دعوت شدند که به‌ندرت ناظران معتبری از تمرین دموکراسی به‌شمار می‌روند. تنها ناظران قابل‌اعتمادی که باقی ماندند یک گروه ۴ نفره سازمان ملل و تیمی کمتر از ۲۰ نفر از مرکز کارتر بودند که خود می‌گویند برای پوشش بیش از ۱۴ هزار مرکز رای گیری کافی نیست.

در یک دهه گذشته، بیش از ۷ میلیون و هفتصد هزار نفر از ونزوئلایی‌ها به‌دلیل بحران بشردوستانه از کشور فرار کرده‌اند. در نظرسنجی‌های پیش از انتخابات نزدیک به ۳۰ درصد از ونزوئلایی‌ها ادعا کردند در صورت پیروزی مجدد مادورو کشور را ترک می‌کنند. حتی کسری از این جمعیت هم می‌تواند تنش قابل‌توجهی را در کشور‌های همسایه و آمریکا ایجاد کند. کشور‌هایی مثل کلمبیا، برزیل، آرژانتین و پرو تعداد بالایی از پناهجویان مادورو را پذیرفته‌اند، اما اثرات آن بر خدمات عمومی و بازار کار قابل مشاهده است. حدوداً ۳ میلیون مهاجر ونزوئلایی در کلمبیا زندگی می‌کنند و نزدیک به یک میلیون نفر در برزیل.

واکنش‌های اجتماعی و سیاسی علیه پناهجویان ونزوئلایی در کلمبیا و شیلی شدت گرفته است که دلیل آن تا حدی (در برخی موارد کاملاً ناعادلانه) با نگرانی از افزایش جرم و جنایت گروه‌های جنایتکار بین‌المللی ونزوئلایی مثل Tren de Agua مرتبط بوده است. در آمریکا در آستانه انتخابات ماه نوامبر مهاجرت به موضوع داغ این رقابت تبدیل شده است.

حدود ۸۰۰ هزار پناهجوی ونزوئلایی در آمریکا زندگی می‌کنند که عده بسیاری از آن‌ها به‌طور غیرقانونی از مرز عبور کرده‌اند. به‌گزارش نیویورک‌تایمز، پیام آمریکا پس از این انتخابات واضح بوده است: آمریکا نامزد اپوزیسیون را برنده انتخابات یکشنبه گذشته می‌داند و پیروزی مادورو را رد می‌کند. دولت آمریکا هنوز هیچ شواهدی برای حمایت از ادعای خود مبنی بر پیروزی گونزالس ارائه نکرده و نیویورک‌تایمز هم این ادعا‌ها را تایید نکرده است. اظهارات آمریکا می‌تواند محکومیت کشور‌های بین‌المللی را تقویت کند و تلاشی برای هشدار به مادورو باشد تا بداند جهان این ظاهرسازی را قبول نمی‌کند. اما آیا این موضوع اهمیت دارد؟

گمانه‌زنی گسترده‌ای وجود دارد که فشار کشور‌های خارجی حداقل در کوتاه‌مدت بر کنترل قدرت از سوی مادورو تاثیر می‌گذارد. پس از اعلام نتایج انتخابات، اعتراضاتی در حمایت از گونزالس شکل گرفت و نیرو‌های امنیتی و حامیان دولت برای مقابله وارد شدند. به‌گفته دادستان کل ونزوئلا، دست‌کم ۱۷ نفر کشته شده‌اند؛ از جمله یک سرباز. نزدیک به ۷۵۰ نفر در تظاهرات‌ها دستگیر شده‌اند. در عین حال، نیمی از اعضای کمپین اپوزیسیون در سفارتی در کاراکاس، پایتخت ونزوئلا پناه گرفته‌اند تا دستگیر نشوند.

ماریا ماچادو در یادداشتی نوشته بود که از ترس جانش در مکانی پنهان شده است. از زمان انتخابات، او بسیار کم در انظار عمومی حضور داشته است. مقامات تهدید کرده‌اند که ماچادو و گونزالس را دستگیر خواهند کرد. تیم آن‌ها جمعه صبح متوجه شدند که افرادی وارد دفتر کار ماچادو شده و آن را تخریب کرده‌اند. مادورو در واکنش به دولت‌هایی که از ادعای پیروزی او انتقاد کردند، دستور داد برخی از افراد دیپلماتیک کشور را ترک کنند. جنبش مادورو که ابتدا در دوران هوگو چاوز شروع شد و ۱۱ سال ادامه پیدا کرد، ربع قرن است که کشور را هدایت کرده، قدرت را متمرکز کرده تا کنترل تمام نهاد‌های دولت و رسانه‌های خبری را در دست بگیرد.

آمریکا سال‌ها تلاش کرده تا مادورو را از قدرت برکنار کند. این کشور انتخاب مجدد مادورو در سال ۲۰۱۸ را ساختگی دانست و تحریم‌های شدیدی را بر صنایع نفتی ونزوئلا و کشور‌های دیگر وضع کرد و در سال ۲۰۱۹ از رئیس قوه قضائیه کشور، خوان گوایدو حمایت کرد. گوایدو در آن زمان خود را رهبر دوران گذار معرفی کرده بود. تمام این اقدامات در برکناری مادورو بی‌تاثیر بودند.

به‌گزارش نیویورک‌تایمز در ونزوئلا خیلی‌ها معتقدند که مادورو اجازه رای‌گیری را داد تا پس از ردصلاحیت، بازداشت و فراری دادن مخالفان، مشروعیت داخلی و خارجی را به‌دست آورد و در نتیجه آمریکا تحریم‌های وضع‌شده را تعلیق کند. افراد نزدیک به مادورو معتقدند که او باور داشت برنده می‌شود. از زمانی که نتایج انتخابات در روز یکشنبه احتمال باخت مادورو را بیشتر نشان دادند، هدف او تغییر کرد. تحلیل‌گران می‌گویند از بعدازظهر روز یکشنبه تمام تلاش مادورو، باقی ماندن در قدرت بود؛ با هر هزینه‌ای که داشته باشد.

اما کمپین اپوزیسیون، رسید‌های تمام دستگاه‌های رای‌گیری چاپ شده را جمع‌آوری کردند. روز پنجشنبه این کمپین اعلام کرد که رسید‌های ۸۱ درصد از ماشین‌ها را جمع‌آوری کرده و شمارش آن‌ها نشان می‌دهد که گونزالس ۶۷ درصد آراء را به‌دست آورده است. آن‌ها نتایج خود را در اینترنت منتشر کرده‌اند.

اما چرا مادورو از قدرت کناره‌گیری نمی‌کند؟ فرانسیسکو رودریگز، اقتصاددان ونزوئلایی می‌گوید که هزینه باخت برای مادورو بسیار زیاد بود: ترک قدرت می‌توانست باعث زندانی شدن او شود.

مادورو در آمریکا به قاچاق مواد مخدر محکوم شده که از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی به دلیل جنایت علیه بشریت تحت تعقیب قرار دارد. اما تقلب در انتخابات به این شکل هزینه زیادی را برایش ندارد. آمریکا فعلاً تحریم‌هایی را علیه نفت ونزوئلا وضع کرده که بر اقتصاد این کشور فشار می‌آورد. او تا همین الان هم حمایت‌های داخل کشور را از دست داده حتی در میان دهک‌های کم‌درآمدی که از هوگو چاوز حمایت کرده بودند. مادورو می‌دانست که حمایت مالی روسیه، چین و ایران را دارد و هر سه کشور پس از انتخابات پیروزی او را فوراً تبریک گفتند. دولت بایدن احتمالاً نسبت به تحریم‌های اقتصادی جدید محتاطانه‌تر عمل می‌کند که بخشی از آن به این دلیل است که آن‌ها می‌توانند اقتصاد ونزوئلا را خراب‌تر کنند و میزان مهاجرت به آمریکا را افزایش دهند؛ موضوعی که هم‌اکنون برای دموکرات‌ها پیش از انتخابات نوامبر باعث دردسر شده است.

آمریکا پس از شکست در حمایت از گوایدو، بخش بزرگی از اعتبار بین‌المللی خود را در زمینه توانایی برای همراه کردن کشور‌ها برای برکناری مادورو از دست داده است. برخی از بازیگران سیاسی بین‌المللی ادعای گوایدو برای ریاست‌جمهوری را غیردموکراتیک خواندند. کشور‌هایی که می‌توانستند بر مادورو نفوذ داشته باشند، برزیل، مکزیک و کلمبیا هستند. سه قدرت منطقه‌ای که در رأس هر کدام رهبران چپ‌گرا قرار گرفته‌اند که با رهبر ونزوئلا روابط نسبتاً دوستانه‌ای داشته‌اند. هر سه کشور رویکرد نرم‌تری نسبت به آمریکا داشته‌اند. آن‌ها تردید خود را نسبت به انتخابات اعلام کردند، اما نگفتند که مادورو بازنده است.

شاید معتقد بودند که اگر از درگیری با مادورو اجتناب کنند می‌توانند او را متقاعد کنند نتایج تفکیک آراء را اعلام کند. روز پنجشنبه، سه دولت آمریکای لاتین در بیانیه‌ای از مقامات انتخاباتی خواستند تا نتایج انتخابات را به تفکیک مراکز رای‌گیری منتشر کند و «تمایل خود را برای حمایت از تلاش برای برقراری گفتگو» میان حزب حاکم و اپوزیسیون ابراز کردند. آن‌ها در این بیانیه از مادورو انتقاد نکردند. ریکاردو زونیگا، مدیر ارشد نیمکره غربی شورای امنیت ملی کاخ سفید در دولت اوباما می‌گوید که برزیل و کلمبیا آخرین راه ارتباطی ونزوئلا به جهان دموکراتیک‌اند. این دو کشور همسایه ونزوئلا هم هستند. زونیگا معتقد است که پس آن‌ها قدرت نفوذ گسترده‌ای دارند؛ اگر بخواهند از آن استفاده کنند. شاید بتوان در طولانی‌مدت مادورو را به‌سمت توافقی برای شریک شدن قدرت با اپوزیسیون سوق داد؛ همانگونه که در دیگر کشور‌های خودکامه رخ داده است.

آندرس مانوئل اوبرادور، رئیس‌جمهور مکزیک در کنفرانس‌های جدید خود به دولت بایدن و دولت‌های دیگر هشدار داد تا قبل از اعلام شمارش نهایی آراء، از هرگونه تصمیم‌گیری خودداری کنند. زونیگا می‌گوید اگر مادورو نتواند شواهد مبنی بر پیروزی‌اش را نشان دهد، مؤثرترین اقدام این است که او را قویاً محکوم کنند و پیروزی او را به‌رسمیت نشناسند. به گفته زونیگا، این موضوع می‌تواند مادورو را در داخل ونزوئلا تضعیف کند و او را به‌سمت مذاکره سوق دهد.

اما برزیل و کلمبیا ممکن است از این مسیر اجتناب کنند، آن‌ها برای اعمال تحریم‌های واشنگتن همراه نشوند، چون نگرانند کانال‌های دیپلماتیک‌شان با ونزوئلا بسته شود. به‌گفته یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا که گفتگو درباره روابط دیپلماتیک در حیطه اختیاراتش نیست، دولت لوییز ایناسیو لولا داسیلوا در برزیل به یک متحد اصلی در رویکرد جامعه جهانی در قبال ونزوئلا تبدیل شده است. به گفته این مقام، از زمانی که رئیس‌جمهور آمریکا به رهبر برزیل کمک کرد با تهدید‌های داخل برزیل علیه دموکراسی در انتخابات سال ۲۰۲۲ مقابله کند لولا داسیلوا روابط خوبی را با بایدن برقرار کرده است. او همچنین تاکید می‌کند که لولا در ماه‌های اخیر از مادورو ناراضی است. دولت لولا داسیلوا در هفته گذشته به کمک ۶ نفر از اعضای کمپین گونزالس-ماچادو که در سفارت آرژانتین در کاراکاس پنهان شده بودند تا بازداشت نشوند، کمک کرد.

بیشتر بخوانید:تردید درباره سومین پیروزی مادورو در انتخابات ونزوئلا؛ آیا اعتراض‌ها به خیابان می‌کشد؟

زمانی که مادورو به آرژانتینی‌ها دستور داد کشور را ترک کنند، برزیل مسئولیت ساختمان سفارتخانه را برعهده گرفت و فوراً پیشنهاد داد که از این ساختمان در برابر دشمنان مادورو محافظت می‌کند. اما نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه لولا درنهایت اقدام مهیجی را علیه مادورو مثل قطع روابط، انجام نمی‌دهد. لولا داسیلوا در گفتگو با شبکه تلویزیونی «گلوبو» برزیلی، مناقشه انتخاباتی را اختلاف‌نظری پیش‌پاافتاده برشمرد که می‌تواند در دادگاه‌های ونزوئلا حل شود، با اینکه دادگاه‌های عالی کشور توسط متحدان مادورو اداره می‌شوند. رئیس‌جمهور برزیل گفت: «دعوا در آنجا امری عادی است.»

یکی از دیپلمات‌های ارشد برزیلی که او هم اجازه صحبت درباره مسائل حساس را ندارد به نیویورک‌تایمز گفته است که دولت او اقدامی فراتر از شمارش کامل آراء برخواهد داشت. به‌گفته این دیپلمات هرج‌و‌مرج بیشتر در داخل ونزوئلا می‌تواند به آن سوی مرز‌ها و سمت برزیل سرازیر شود. هم‌اکنون بیش از نیم میلیون نفر از مهاجران ونزوئلایی در برزیل زندگی می‌کنند. این دیپلمات می‌گوید لولا واقع‌گرایانه عمل کرد، چون به‌نفع کشورش است تا جای ممکن ونزوئلا را امن نگه دارد.

طلای سیاه نفرین‌شده

تبعات نفت‌خیز شدن کشور‌ها را می‌توان با بررسی ونزوئلا متوجه شد؛ کشوری که دارای بزرگترین ذخایر نفتی است. از دهه ۳۰ میلادی که نفت در این کشور کشف شد، ونزوئلا در چرخه هیجان‌انگیز، اما خطرناک «شکوفایی و رشد متناوب به‌همراه دوران رکود» قرار گرفته است. آنچه در ونزوئلا اتفاق می‌افتد درسی برای دیگر کشور‌هایی است که منابع غنی دارند. دهه‌ها ضعف در اداره کشور، ونزوئلایی را که زمانی مرفه‌ترین کشور آمریکای لاتین بود را به ویرانه اقتصادی و سیاسی تبدیل کرده است.

به گزارش شورای روابط خارجی، تحلیل‌گران معتقدند کشوری که منابع خود را پس از تشکیل نهاد‌های دموکراتیک پایدار کشف می‌کند بهتر می‌تواند از نفرین منابع خود جلوگیری کند. مثلاً نهاد‌های قوی در نروژ به این کشور کمک کردند تا از سال‌های ۱۹۶۰، از رشد اقتصادی باثبات لذت ببرد؛ زمانی که ذخایر وسیع نفتی در دریای شمال کشف شدند. سال ۲۰۲۴، مقامات کشور پیش‌بینی می‌کنند که صنعت نفت ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی نروژ خواهد بود. دموکراسی‌های قوی با رسانه و قوه قضائیه مستقل، به حذف مشکلات سنتی کشور‌های نفت‌خیز با مسئول دانستن دولت و شرکت‌های تولید انرژی کمک می‌کند.

اگر کشوری پیش از توسعه زیرساخت‌ها به نفت یا دیگر منابع دست پیدا کند، خیلی سخت‌تر می‌تواند از نفرین‌شدگی نجات پیدا کند. با این حال اقداماتی وجود دارد که کشور‌های کم‌درآمد و در حال توسعه می‌توانند استفاده کنند. به گفته جفری‌سکس، کارشناس توسعه اقتصادی در دانشگاه کلمبیا، مثلاً هدف فراگیر دولت باید استفاده از درآمد‌های نفتی به‌طور مسئولیت‌پذیرانه‌ای باشد تا به‌نفع عموم مردم باشد و به‌عنوان پلتفرمی برای سرمایه‌گذاری خصوصی و رشد طولانی‌مدت عمل کند. این اقدام از نظر مالی با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در دارایی‌های بین‌المللی یا از نظر فیزیکی با ساخت زیرساخت‌ها و آموزش کارگران امکان‌پذیر است. به‌گفته سکس، شفافیت در تمام این موارد موضوعی حیاتی است.