محمدعلی بهمنی شاعر پرآوازه ایرانی کیست؟

اقتصاد۲۴- دیگر کسی نیست که نداند ایران مهد شاعران است و اصلا تمام ایرانی‌ها شاعرند و به شاعران هم علاقه بسیاری دارند.

محمدعلی بهمنی یکی از پرآوازه‌ترین شاعران معاصر کشورمان است که توانست یکی از بنیان‌گذاران غزل نیمایی باشد و از خود اشعار ماندگار بسیاری برجای بگذارد اشعاری که بسیاری از ما حتا اگر ندانیم سروده اوست آن‌ها را با خود زمزمه می‌کنیم.

از محمدعلی بهمنی چه می‌دانیم؟

محمدعلی بهمنی زاده ۲۷ فروردین ۱۳۲۱ و در کوپه قطار تهران به دزفول به دنیا آمد. او دو خواهر و ۵ برادر بزرگ‌تر از خود دارد.

شاید برایتان جالب باشد که کسی در کوپه قطار به دنیا بیاید. محمدعلی بهمنی خود در این باره می‌گوید: دو ماه به زمان تولّدم باقی‌مانده بود که برادرم در دزفول بیمار می‌شود. خانواده هم از این فرصت استفاده می‌کنند تا به عیادتش بروند. این است که در قطار به‌دنیا آمدم و در شناسنامه‌ام درج شد «متولد دزفول»، چون دایی من در ثبت احوال آن منطقه بود، شناسنامه‌ام را همان زمان می‌گیرد. البته زیاد آن‌جا نبودم، همان زمان ۱۰ روز یا یک‌ماه را در آن‌جا سپری کردیم، در اصل تهرانی هستیم. پدرم برای ده ونک و مادرم برای اوین است. در اصل ساکن خود بندرعباس بودیم. دوران کودکی را تهران، بخش شمیرانات، شهر ری، کرج و… به‌صورت پراکنده بودیم، چون پدرم شاغل در راه‌آهن بود، مأموریت‌های ایستگاهی داشتند. از سال ۱۳۵۳ به بندرعباس رفتم.»

بهمنی پس از انقلاب به تهران آمد، اما از سال ۶۳ باز به این شهر برگشت و تا امروز هم در این شهر سکونت دارد. او در این شهر مسئولیت چاپخانه «دنیای چاپ» و مدیریت انتشارات «چی‌چی‌کا» را برعهده دارد البته آن‌گونه که سال‌ها پیش بهمنی در جشن ۷۵ سالگی‌اش گفت مدیریت این انتشارات با همسرش است.

پدر محمدعلی بهمنی سوزن‌بان راه‌آهن و بی‌سواد و مادرش باسواد و اهل شعر و شاعری و مسلط به زبان فرانسه بود و همین هم شد که فرزندانش را به این سمت و سو هدایت کرد. مادر برای محمدعلی و دیگر فرزندانش شاهنامه و حافظ و سعدی و می‌خواند و راه و روش درست شعرخوانی را به آن‌ها می‌آموخت و همین هم عشق به شعر و شاعری را در محمدعلی کاشت عشقی که بعد‌ها فریدون مشیری آن را بارور کرد.

آشنایی با فریدون مشیری و جرقه شعر و شاعری 

همان‌گونه‌که اشاره کردیم پدر محمدعلی بهمنی بی‌سواد بود بنابراین دیدگاهش بیش‌تر به سمت کارکردن فرزندانش بود تا درس‌خواندن و این برای محمدعلی هم صادق بود. او نخستین تابستان هفت سالگی برای کار به چاپ‌خانه رفت جایی‌که برادرش هم آن‌جا کار می‌کرد. او در آن‌جا با فریدون مشیری شاعر نام‌دار که آن روز‌ها مسئول صفحه شعر و ادب هفت‌تار چنگ مجله روشنفکر بود آشنا شد و همین آشنایی آغازین گام‌ها برای شاعرشدن محمدعلی بود.

«شعری برای مادر» نخستین شعر محمدعلی بهمنی بود که به کوشش فریدون مشیری و هنگامی‌که محمدعلی تنها ۹ سال داشت یعنی در سال ۱۳۳۰ در مجله روشنفکر منتشر شد.

ورود به رادیو

محمدعلی بهمنی پس از فعالیت ادبی و کار در چاپخانه، سال ۱۳۴۲ زمانی که ۲۱ ساله بود با معرفی مشیری وارد برنامه‌ای در حوزه شعر و ترانه رادیو شد. 

بیشتر بخوانید: هوشنگ حریرچیان کیست؟ | بهترین فیلم‌های بازیگر پیشکسوت سینمای ایران

حضور در رادیو و تلویزیون برای برنامه‌های ادبی و نیز همکاری با شورای شعر دفتر موسیقی وزارت ارشاد بخش‌هایی از فعالیت‌های فرهنگی‌دولتی اوست؛ هرچند اولی را چندان دنبال نمی‌کند و دومی را نیز رسماً استعفا می‌دهد.

مجموعه شعر‌ها

بهمنی نخستین مجموعه شعرش را در سال ۱۳۵۰ و در ۲۹ سالگی با نام باغ لال منتشر کرد و تا انقلاب سه مجموعه دیگر را نیز به چاپ رساند.

در ادامه به مجموعه شعر‌های او اشاره می‌کنیم:
در بیوزنی (۱۳۵۱)
عامیانه‌ها (۱۳۵۵)
گیسو، کلاه، کفتر (۱۳۵۶)
گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود (۱۳۶۹)
دهاتی (۱۳۷۷)
غزل (۱۳۷۷)
شاعر شنیدنی است (۱۳۷۷)
عشق است (۱۳۷۸)
نیستان (۱۳۷۹)
کاسه آب دیوژن، امانم بده (۱۳۸۰)
این خانه واژه‌های نسوزی دارد (۱۳۸۲)
من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم (۱۳۸۸)
غزل زندگی کنیم (گزیده غزل) (۱۳۹۲)

او در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت تندیس خورشید مهر بعنوان برترین غزل سرای ایران شد.

از نگاه دیگران

منوچهر آتشی

محمدعلی بهمنی در غزل، در ردیف معدود شاعرانی است که از همان اول کار «غزل دیگر» گفتند. بهمنی شاعری است که تعمد دارد غزل را نیمایی و نیمایی را متغزل کند. از همین جا بهمنی صاحب سبک و شیوه و شگرد می‌شود.

محمدرضا روزبه

محمدعلی بهمنی از حلقه‌های اصلی و اصیل زنجیرهٔ نو غزل‌سرایی در روزگار ماست. وی در تکوین و تکامل این جریان شعری، طی دهه‌های اخیر نقشی بسزا ایفا کرد و آثاری ماندگار از خود برجای گذاشت. حضور بهمنی در عرصهٔ غزل دهه‌های اخیر در کنار حضور دیگر نام‌آوران این میدان موجب شد که غزل در غبار تک‌تازی و ترک‌تازی نوپردازان چه اصیل و چه بدلی گم نشود و بتواند با جذب تابش و تلألو آفاق پیش‌رو، رقصان و رخشان به پیش بتازد.


عمران صلاحی

جنس بهمنی از بلور و آینه است؛ هم جنس خودش و هم جنس شعرش. همان‌طورکه حرف می‌زند، شعر می‌گوید و همان‌طورکه شعر می‌گوید، زندگی می‌کند. مفاهیم اشعارش بدون پیچ‌وخم و دست‌انداز به خواننده می‌رسد.


محمدکاظم کاظمی

به‌گمان من، غالباً حالات سادهٔ عاشقانه منبع الهام و سازندهٔ تصویر‌های شعر بهمنی است. به‌واقع این نوعی مکتب نوین است. آنچه با همهٔ کم‌رنگی تخیل و کم‌توجهی به پشتوانه‌های فرهنگی، شعر بهمنی را مقبول و مطلوب ساخته، توانایی شاعر است در تصویرگری هنرمندانهٔ «حالات عاشقانه» و این، البته هنرمندیِ اندکی نیست.


نگاه شاعر به خود و آثارش

«من آزادانه شعر می‌نویسم و خود را ادامه‌دهندهٔ راه نیما می‌دانم. وقتی کسی کتابم را بخواند متوجه خواهد شد که شاعر زمانهٔ خودم هستم. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که تنها بخشی از پتانسیل شاعر برای زمانه خودش است و ظرفیت‌های اصلی او برای آیندگان به جای خواهد ماند.»