فراغت علی اف از جنگ قره باغ و این بار جنگیدن با اپوزیسیون داخلی؛ در باکو چه خبر است؟

اقتصاد۲۴-به نقل از اکونومیست، "صمدوف" در سال ۲۰۲۰ میلادی به مخالفت با عملیات نظامی که در طول جنگ دوم قره باغ دوره پس از جنگ بحران مرزی ارمنستان و جمهوری آذربایجان و حمله ۲۰۲۳ میلادی جمهوری آذربایجان به قره باغ کوهستانی رخ داد پرداخته بود. صمدوف اظهار داشت که راه حل منازعه قره باغ کوهستانی را در صلح می‌بیند و جنایات جنگی‌ای که در طول عملیات نظامی رخ داد را مورد انتقاد قرار داد. مقالات صمدوف در مورد جنگ و صلح بار‌ها مورد هدف رسانه‌های حامی دولت قرار گرفت و او با القابی، چون "خیانتکار" و "حامی ارمنی ها" مورد اهانت قرار گرفت. از او در آوریل ۲۰۲۱ میلادی مقاله‌ای با عنوان "اقتدارگرایی آذربایجانی و پارک جوایز نظامی باکو" در پلتفرم خبری مستقل "اوراسیانت" منتشر شد.

 صمدوف در آن مقاله نمایش کلاه خود‌های سربازان کشته شده ارمنی در پارک جوایز نظامی را عملی "غیر انسانی" خواند و به انتقاد از نمایش ارمنی‌ها به عنوان دشمنان از سوی مقام‌های آذربایجانی در طول دهه‌های متمادی پرداخت. هم چنین، به دلیل آن که مقاله‌ای از او در سال ۲۰۲۳ میلادی تحت عنوان "آذربایجان به یک جایگزین برای ملی گرایی نظامی نیاز دارد" در اوسی مدیا منتشر شد نوشت و در آن اشاره کرده بود که "نوع رفتار باکو با ارمنی‌ها در جمهوری آذربایجان به فاشیسم نزدیک است" توسط سایت‌های خبری حامی دولت جمهوری آذربایجان به عنوان "خیانتکار" و "حامی ارمنی‌ها" معرفی شد. صمدوف در مصاحبه‌ای با "اوسی مدیا" در آوریل ۲۰۲۳ آن چه در گذرگاه لاچین اتفاق افتاد را "محاصره" خواند و اظهار داشت که هدف اصلی از این کار پاکسازی قره باغ کوهستانی از ارمنی‌ها بوده است. پیش‌بینی او در سپتامبر همان سال تایید شد و تحقق یافت.

روند بازداشت به سرعت از طریق بازداشت یکی دیگر از فعالان صلح طلب به نام "صمد شیخی" دنبال شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که او در حالی که قصد خروج از کشور را داشت در فرودگاه باکو بازداشت شد. شیخی همانند صمدوف مدافع صریح دموکراسی و حقوق بشر در جمهوری آذربایجان و صلح با ارمنستان بود.

پیش‌تر نیز جمهوری آذربایجان چهار سال پیش زمانی که در حال جنگ علیه قره باغ بود چهار نفر را به دلیل فعالیت‌های صلح طلبانه بازداشت کرده بود. شیخی پیش‌تر در مورد در مورد آزار و اذیت مسلمانان شیعه توسط حکومت باکو و پس زمینه بدتر شدن روابط باکو و تهران مطالبی نوشته بود. هم چنین، پیش‌تر "اقبال ابیلوف" محقق تالشی به دلیل مطالعه در مورد اقلیت‌های قومیتی بازداشت شده بود. او که شهروند جمهوری اذربایجان است پس از بازگشت از تعطیلات از بلاروس به کشورش بازداشت شد. به گفته بستگان اش او از کودکی در بلاروس زندگی می‌کرد و در تاریخ ۱۴ ژوئن برای شرکت در مراسم ازدواج پسر عمویش عازم جمهوری آذربایجان شد.

این موارد تازه‌ترین نشانه‌های سرکوب خشن و فزاینده معدود صدا‌های مستقل باقی مانده در جمهوری آذربایجان هستند. این بازداشت‌ها در آستانه انتخابات سراسری یکم سپتامبر رخ دادند که در جریان آن حزب حاکم تحت رهبری "الهام علی اف" رئیس جمهور جمهوری آذربایجان دوباره در مسند قدرت باقی خواهد ماند. هیچ کس هیچ گاه در آن کشور انتظار نداشته حکومت انتخاباتی آزادانه و منصفانه را برگزار کند. حزب اصلی اپوزیسیون آن انتخابات را تحریم کرده و می‌گوید برگزاری انتخابات از سوی حکومت یک حربه است.

بیشتر بخوانید:ضرورت گریز ایران از تله زنگزور و بازی همسایگان برای بر هم زدن مرز‌های تاریخی/ چرا ایران و ارمنستان نباید تن به دالان جعلی بدهند؟/ ماموریت سخت عباس عراقچی در شمال کشور

اپوزیسیون جمهوری آذربایجان مدت‌ها امیدوار بود که پس از پایان جنگ با ارمنستان فضای کشور باز شود. اصلاح طلبان خوش بین استدلال می‌کردند که استبدادی بودن رویه نظام سیاسی جمهوری آذربایجان نتیجه جنگی است که دولت آن کشور در دهه ۱۹۹۰ میلادی پسبه دنبال از دست دادن بخش بزرگی از خاک از جمله منطقه قره باغ کوهستانی به دست ارمنی‌ها مجبور به اتخاذ آن شده بود. باکو در مجموعه حملاتی در فاصله سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ میلادی موفق شد تمام سرزمین‌هایی را که پیش‌تر از دست داده بود بازپس گیرد. با این وجود، این وضعیت به علی اف قدرت تازه‌ای بخشیده تا با توان بیش تری به دنبال دشمنان خود در داخل کشور برود.

برخی دیگر گمانه زنی می‌کنند که فشار خارجی جمهوری آذربایجان را متقاعد می‌سازد تا چهره دوستانه تری از خود نشان دهد. پس از تهاجم تمام عیار روسیه علیه اوکراین باکو توافق نامه‌ای را برای تامین گاز طبیعی به شدت مورد نیاز اتحادیه اروپا امضا کرد اتحادیه‌ای که دست کم در ظاهر و از جنبه نظری حقوق بشر را در قلب سیاست خارجی خود قرار داده است. هم چنین، باکو در ماه نوامبر میزبان اجلاس آب و هوایی COP ۲۹ خواهد بود. با این وجود، روند سرکوب مخالفان در جمهوری آذربایجان کماکان بدتر می‌شود. در اواخر سال گذشته چند خبرنگار از وب سایت خبری تحقیقی Abzas Media بازداشت شده و با اتهامات ساختگی جرایم مالی مواجه شدند. افراد بازداشت شده هنوز پشت میله‌های زندان هستند. "انار ممدلی" یکی دیگر از فعالان سیاسی برجسته در ماه آوریل بازداشت و به جرایم ساختگی مشابه متهم شد. حالا نوبت صمدوف و شیخی است.

استفاده برای تاثیرگذاری بر رویکرد باکو را داشته باشد اکنون عملا از بین رفته است، زیرا آن کشور عمیقا درگیری منازعه شدید بین روسیه و غرب شده است. "آلتای گویوشوف" رئیس اندیشکده انستیتو تحقیقات باکو می‌گوید: "علی اف گمان می‌کند که می‌تواند خطوط قرمز را افزایش دهد، زیرا اکنون همه بازیگران به او نیاز دارند. آنان نمی‌خواهند روابط شان را با او خراب کنند". گویوشوف اخیرا باکو را ترک کرده است. او می‌گوید:"می دانستم در نهایت نوبت به من نیز می‌رسد".

شکست نظامی ارمنستان بدان معناست که "علی اف" به دشمن تازه‌ای نیاز دارد. کم‌تر کسی این را بهتر از صمدوف دانشجوی دکترا که در حال تحقق درباره "اقتدارگرایی و منطق طرد در جمهوری آذربایجان" بوده می‌داند. او در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۱ میلادی توضیح داده بود که چگونه دولت آذربایجان ارمنی‌ها و منتقدان داخلی را به صورت موازی به عنوان دشمنان اهریمنی نشان می‌دهد با این استدلال که "دشمن چه داخلی چه خارجی باید از بین برود".