دستگاه‌های پوز به‌پرداخت با کدام مناقصه‌ها وارد بازار شد؟/ پشت پرده کارتخوان‌های وارد شده به بازار چیست؟

اقتصاد۲۴- ایرانی‌ها حالا بیشتر از همیشه به اینترنت بانک و پس از آن نیز به انواع پرداخت وجه با پوز‌ها وابسته هستند و تقریبا رگ‌های اصلی شریان اقتصادی خرد کشور اکنون به این دو بخش بستگی دارد. در واقع تشدید عدم استفاده از پول نقد و کاغذی در میان ایرانیان و به خصوص پس از شیوع گسترده ویروس کرونا، حالا اهمیت دستگاه‌های پوز را بیش از پیش در ایران افزایش داده است. به این ترتیب پایانه‌های فروش نه تنها در کشور گسترش یافت بلکه حتی فراگیری آن شاید از تصور بسیاری از کارشناسان نیز خارج بود.

پایانه فروش به چه معناست؟

به گزارش اقتصاد ۲۴، منظور از پایانه فروش، امکاناتی است که به وسیله آن، فروشندگان مبالغ حاصل از فروش کالا‌ها و خدمات خود را از طریق کارت بانکی خریداران، در محل فروشگاه خود، به صورت الکترونیک دریافت می‌کنند و در ادبیات فنی از واژه ترمینال نیز معادل پایانه فروش استفاده می‌شود.پایانه فروش به صورت سخت افزاری در قالب دستگاه کارتخوان EFTPOS یا به اختصار POS و کیوسک خدمت رسان و به صورت نرم افزاری در قالب درگاه پرداخت اینترنتی یا مجازی (VPOS)، پرداخت تلفنی قبوض (IVR) و پرداخت از طریق کد دستوری تلفن همراه (USSD) ارائه می‌شود.

«به‌پرداخت» کجای بازی دستگاه‌های کارتخوان است؟

اما در این میان شرکت به‌پرداخت ملت را باید یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین توزیع کنندگان دستگاه کارتخوان در ایران دانست.

شرکت «به‌پرداخت ملت» فعالیت خود را از سال ۱۳۸۴ به‌عنوان ارائه دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی با اخذ مجوز رسمی از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران آغاز کرده است و پس از تشکیل شرکت شاپرک در سال ۱۳۹۱، مجوز‌های لازم را جهت ادامه فعالیت از شرکت مذکور نیز اخذ کرد.

به‌پرداخت ملت همچنین مسئولیت راه‌اندازی، توسعه و پشتیبانی شبکه انواع ابزار‌های پرداخت با هدف گسترش نظام پرداخت الکترونیک و بازار‌های مالی کشور را برعهده گرفت. این شرکت علاوه‌ بر ارائه خدمات پرداخت الکترونیکی، توسعه محصولات خاص‌منظوره، ارائه راه‌حل‌های تخصصی برای مشتریان و توسعه نظام پرداخت کشور و حمایت از شرکت‌های نوظهور در زمینه فناوری مالی را اولویت کاری خود قرار داده‌ است.

به‌پرداخت به‌لحاظ تعداد و مبلغ تراکنش‌های انجام گرفته، از شرکت‌هایی است که بالاترین درصد سهم از بازار پرداخت کشور را به‌خود اختصاص داده و همواره باید به عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو در این حوزه به آن توجه کرد. از سوی دیگر با گسترش دامنه و حجم فعالیت‌های به‌پرداخت ملت و با هدف ورود به بازار‌های جدید، این شرکت در سال ۱۳۹۶ وارد بورس اوراق بهادار تهران شد.
سهم پشتیبانی به‌پرداخت ملت از تعداد تراکنش‌های انجام‌شده ابزار پذیرش اینترنتی در اردیبهشت‌ ماه سال جاری نسبت به نخستین ماه سال، ۰.۹۷ درصد افزایش یافته است.

بیشتر بخوانید: سرویس‌دهی بانکی به قمارخانه‌داران و گردش پول سیاه از طریق درگاه‌های رسمی/ داوود هزینه و میلاد حاتمی ویترین هستند

این شرکت همچنین در اردیبهشت ماه با میزبانی ۱۸.۴۶ درصدی از مبالغ تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی، بالاترین سهم مبلغی این بازار را در میان شرکت‌های PSP در اختیار دارد. در همین حال، سهم به‌پرداخت ملت از پوشش مبالغ ابزار پذیرش موبایلی در اردیبهشت‌ امسال، ۴۷.۸۳ درصد است که بالاترین سهم بازار در میان شرکت‌های PSP در این بخش است.

علاوه بر این، در دومین ماه سال جاری، شرکت به‌پرداخت ملت با کسب سهم ۲۵.۲۲ درصدی از تعداد تراکنش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ، بالاترین حجم از این‌گونه تراکنش‌ها را به خود اختصاص داده است.

مقایسه سهم به‌پرداخت ملت از مبلغ تراکنش‌ها به ازای هر سرویس در ماه‌های فروردین و اردیبهشت امسال، نشان‌دهنده رشد ۰.۵۳ درصدی این شرکت در شاخص مذکور است.
شاید همین آمار و ارقام به خوبی نشان می‌دهد که چرا مساله پوز‌های خریداری و توزیع شده توسط شرکت به‌پرداخت دارای اهمیت خاصی است.

مناقصه‌های عجیب و مشکلات فنی دستگاه های پوز در شرکت‌های مشابه

اما در این میان به نظر می‌رسد که این شرکت اخیرا دچار اختلالاتی در مساله دستگاه‌های کارتخوان خود شده است، اما ریشه مشکل را باید در خرید مدل خاصی از دستگاه‌های کارتخوان جستجو کرد.

برای درک آنچه رخ داده است باید به سراغ خریدهای یک شرکت دیگر برویم. 
در آبان سال ۱۴۰۲ بود که شرکت توسن‌ تکنو اعلام کرد برنده مناقصه خرید ۷۰ هزار کارتخوان برای شرکت «پرداخت الکترونیک سپهر» بانک صادرات شده است. مناقصه خرید ۷۰ هزار کارتخوان شرکت پرداخت الکترونیک سپهر در ۱۹ شهریور ۱۴۰۲ اعلام و پس از دریافت پیشنهادات تامین‌کنندگان مختلف توسط شرکت به‌پرداخت ملت، شرکت توسن‌تکنو به‌عنوان برنده این مناقصه معرفی شد.

این مناقصه خرید شامل ۱۰۰ هزار دستگاه شامل ۷۰ هزار کارتخوان سیار و ۳۰ هزار کارتخوان ثابت بوده که توسن‌تکنو توانست برنده مناقصه خرید کارتخوان‌های سیار شود و در واقع تامین ۷۰ هزار کارتخوان سیار باید توسط توسن انجام می‌شد و این کارتخوان‌ها نیز از برند «کوزن» بودند.

شرکت توسن‌تکنو از کجا آمده است؟

شرکت سهامی عام «توسعه فن‌افزار توسن» با نشان تجاری «توسن‌تکنو» و نماد «فن‌افزار» در حوزه‌هایی نظیر راهکار‌های پرداخت الکترونیک هوشمند، راهکار‌های بانکداری دیجیتال و تحول شعبه، راهکار‌های جامع و یکپارچه فروشگاهی شاپ، شبکه امن و مستقل ماشین‌های بانکی مانی‌تک، خدمات نگهداری و تعمیرات پوینت و راهکار‌های هوش مصنوعی آرتین ارائه خدمات می‌کند.

اما نکته این است که در این میان به نظر می‌رسد ۷۰ هزار پوز سیار از برند «کوزن» که در آخرین مرحله توسط شرکت پرداخت الکترونیک سپهر و با پشتیبانی توسن وارد بازار شد، با انتقاد‌های جدی مواجه شده است.

کما اینکه برخی از مشتریان این دستگاه‎‌های کارتخوان به اقتصاد ۲۴ گفته‌اند که پوز‌های دور گذشته که توسط «پرداخت الکترونیک سپهر» از توسن خریداری شد، توسط کارشناسان و مدیران فنی، تایید نشد، اما علی‌رغم این موضوع، کارتخوان‌ها توسط شرکت تحویل گرفته و با ایراد‌های فنی و مغایرت‌هایی که تعداد بالایی از دستگاه‌ها با اطلاعات قرارداد و اسناد مناقصه داشت، روانه بازار شده‌اند.

البته گفته می‌شود که اعضای هیات مدیره و به خصوص رئیس هیات مدیره نیز با اینکه اطلاعات فنی درباره این دستگاه‌ها به آنان منتقل شده بود، اما همچنان بر روش برون‌سپاری در این روند تاکید داشت.

مناقصه ۲۰۰ هزار پوز و هزار اما و اگر

اما آنچه اکنون مساله دستگاه‌های کارتخوان شرکت به‌پرداخت را مطرح کرده و موجب نگرانی شده این است که، به نظر می‌رسد مناقصه تازه شرکت «به پرداخت» در همان مسیر شرکت «پرداخت الکترونیک سپهر» پیش می‌رود و احتمالا همان برند با همان اشکالات این بار قرار است توسط به پرداخت وارد بازار شود.
شرکت به پرداخت قرار است این بار برای خرید ۲۰۰ هزار دستگاه کارتخوان مناقصه برگزار کند، مناقصه‌ای که گویا بار دیگر خطر بازگشت دستگاه‌های نه‌چندان کارآمد کوزن را به بازار ایران سرازیر کند.

نکته دیگر اینکه برای این تعداد پوز تاکنون یک دور کل مناقصه تمدید و ابطال شده و سه ماه است که در وضعیت تعلیق است و برخی از مشتریان و کارشناسان اکنون نگران هستند که اتفاق رخ داده در پوز‌های قبلی شاید به شکلی با اشکالات فنی شدیدتر تکرار شود.

به گزارش اقتصاد ۲۴، نگرانی برخی از نیرو‌های فنی جدا شده از مجموعه به‌پرداخت ملت و همچنین کارشناسان این عرصه اکنون این است که آیا ممکن است شرکت به‌پرداخت قرارداد مناقصه خود را با برخی برند‌ها و مدل‌هایی که فروش خاصی در بازار ایران نداشته اند، منعقد کند؟ کما اینکه اکنون نیز مواردی چون برند Centerm شرکت اندیشه نگار پارس مطرح است که به نوعی می‌توان اذعان داشت که شرکت مزبور با مشکلات امنیتی در بخش سرور‌ها در سال‌های گذشته مواجه بوده و آیا انعقاد قرارداد با این شرکت به صلاح است؟

یا اینکه آیا ممکن است برخی مدل‌های D۳۰۰ و M۵۰۰ و حتی برند تا حدودی مشکوک به تقلبی بودن شرکت کوزن متعلق به توسن تکنو که حتی یک فروش و عملیات نیز در بازار ایران نداشته، وارد مناقصه تازه شود؟

و البته سوالی که در تمام دوران مناقصه‌ها مطرح شد این بوده که چرا به جای برند‌های گمنام، از برند‌های معتبر که در کشور استفاده شده و امتحان خود را پس داده‌اند استفاده نمی‌شود؟ از سوی دیگر همزمان با لغو و ابطال این مناقصه‌ها، باید به تعدیل گسترده و خروج بخشی از نیرو‌های این شرکت نیز اشاره کرد.

در این میان شاید لازم است شرکت به‌پرداخت برای تنویر افکار عمومی و پرسش‌های رسانه‌ها دستکم درباره روند مناقصه قبل و نیز دلایل ابطال مناقصه فعلی برای خرید ۲۰۰ هزار پوز تازه برای شهروندان و افکار عمومی توضیحی ارائه بدهد.

باید توجه داشت که با شایعات و حواشی تازه درباره هک اطلاعات و حساب‌های کاربران و عدم توضیح قانع کننده مسئولان در این باره، شاید بیشتر از همیشه باید به شهروندان و مشتریان این پوز‌ها حق داد که خواستار توضیح درباره روند مناقصه و البته کیفیت فنی دستگاه‌های پوز باشند.