عراقچی در ماراتن سفر‌های منطقه‌ای

اقتصاد۲۴-دامنه تنش‌ها در منطقه گسترش یافته و همین مقوله موجب شده تا نگرانی‌ها از رویارویی تمام عیار افزایش یابد. در همین راستا تمامی قدرت‌های منطقه و بازیگران برجسته برای کاهش تنش‌ها از طریق دیپلماسی به تکاپو افتاده‌اند. سران کشور‌های عربی منطقه در دو هفته اخیر دیدار‌هایی با مقامات ایران داشته‌اند تا به نوعی از طریق دیپلماسی به کاهش تنش کمک کنند.

همچنین، تیم دیپلماسی ایران، به سرپرستی عباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز روز‌ها و هفته‌های پررفت وآمدی را در منطقه سپری می‌کند. در همین راستا، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه از سفر عراقچی به عراق در روز یکشنبه جهت دیدار و رایزنی با مقامات ارشد این کشور خبر داد. عراقچی پیشتر به بیروت، دمشق، ریاض و دوحه نیز سفر کرده بود تا پیام روشن ایران را مستقیم به کشور‌های حوزه خلیج‌فارس و غیر مستقیم به ایالات‌متحده، متحد اصلی رژیم اسراییل مخابره کند و به آن‌ها نسبت به اقدامات خصمانه رژیم اسراییل هشدار دهد.

در این دیدارها، رییس دستگاه دیپلماسی ایران به صراحت درباره پشتیبانی تهران از محور مقاومت گفت و به سران کشور‌های عربی هشدار داد در ماجراجویی‌های احتمالی اسراییل علیه ایران هم‌صدا نشوند، چراکه تهران هرگونه هم صدایی با تل‌آویو را اعلان جنگ علیه خود تفسیر خواهد کرد و عواقب آن را نمی‌تواند تضمین کند. در همین راستا گروهی از ناظران با اشاره به روابط نزدیک ایران و عراق و همچنین استقرار نظامیان امریکایی در بغداد، می‌گویند که ابعاد سفر اخیر رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان با اهمیت است، بالاخص آنکه محور مقاومت مستقر در عراق در طول جنگ یکساله در غزه بار‌ها مواضع نیرو‌های امریکایی و اسراییلی را هدف حملات خود قرار داده است. این گروه مدعی‌اند، به نظر می‌رسد در جریان این سفر رویکرد احتمالی مقاومت عراق و همچنین موضع دولت بغداد در برابر ماجراجویی احتمالی اسراییل برجسته خواهد شد.

در همین راستا، خبرگزاری سی‌ان‌ان در گزارشی اختصاصی به همین موضوع پرداخته و می‌نویسد دیپلماسی ایران در هفته‌های اخیر در منطقه به‌شدت پویا شده است، به ادعای این خبرگزاری به نظر می‌رسد تهران امروز با توسل به اهرم‌های دیپلماتیک تلاش دارد خود را برای مقابله هر چه بهتر علیه اسراییل آماده کند. سی‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه مدعی شد ایران به شدت نسبت به اقدامات خصمانه اخیر اسراییل در منطقه خشمگین است و وعده داده هر اقدام نظامی اسراییل را با پاسخ بسیار تندتری پاسخ دهد.

در این میان، ایران از رویکرد‌ها و تلاش‌های دیپلماتیک فوری با کشور‌های خاورمیانه حمایت کرده تا بتواند اول از همه تنش‌ها را کاهش دهد، و در مرتبه دوم، کشور‌های منطقه را علیه ماجراجویی‌های خطرناک رژیم اسراییل، با خود همراه کند. به گفته منابع آگاه، تهران در این تکاپوی دیپلماتیک قصد دارد این ارزیابی را از کشور‌های منطقه داشته باشد که آیا آن‌ها قادرند با تحت فشار قرار دادن ایالات‌متحده، شریک راهبردی اسراییل در منطقه، سطح تنش‌ها را کاهش دهند؟ از طرفی دیگر، این سوال مطرح است، در صورت شکست این موضوع، آیا کشور‌های عرب منطقه در مقابل اسراییل و در کنار ایران خواهند ایستاد یا خیر؟

بیشتر بخوانید:عکس/ عراقچی به مسقط رسید

گروهی از منابع آگاه در گفتگو با سی‌ان‌ان مدعی شدند، دغدغه اصلی ایران ناشی از عدم اطمینانش به توانایی امریکا جهت اقناع اسراییل برای توقف ماجراجویی‌هایش است، به بیانی بهتر ایران نمی‌داند آیا ایالات‌متحده می‌تواند اسراییل را از حمله به سایت‌های هسته‌ای و تاسیسات نفتی‌اش منصرف کند یا خیر؟ ایران هشدار داده است هرگونه حمله اسراییل را، در هر سطحی پاسخ خواهد داد. اما ناظران معتقدند حمله اسراییل به تاسیسات حساس ایران می‌تواند با پاسخ بسیار تند ایران همراه باشد. در هفته‌های اخیر، رژیم اسراییل تلاش داشته با ترور‌های گسترده در لبنان و سوریه، محور مقاومت را تضعیف کند. اما ناظران معتقدند تضعیف مقاومت محقق نخواهد شد، حمله‌های اسراییل صرفا موجب می‌شود تا جبهه‌ای قدرتمندتر از این گروه‌ها در برابر تل‌آویو تعریف شود.

همزمان آن‌گونه که سی‌ان‌ان نوشته، دیپلماسی ایران به نوعی بر دیپلماسی منطقه نیز تاثیرگذار بوده است. کشور‌های عربی به ایالات‌متحده اعلام کرده‌اند در درگیری احتمالی با ایران هیچ مشارکتی نخواهند کرد و حریم هوایی‌شان را دراختیار اسراییل قرار نخواهند داد. از طرفی، برخی کشور‌های نفت خیز منطقه نیز با ارسال پیام به ایالات‌متحده، خواسته‌اند اقدامات تنش‌آمیز اسراییل را متوقف کند، در غیر این صورت آتش جنگ ممکن است به بازار نفت نیز برسد و به انفجاری عظیم منتج شود.

ایالات‌متحده در حال رایزنی با اسراییل در مورد چگونگی برنامه‌ریزی برای واکنش احتمالی ایران به حمله بوده است. مقامات امریکایی به صراحت اعلام کرده‌اند نمی‌خواهند اسراییل سایت‌های هسته‌ای یا میادین نفتی ایران را هدف قرار دهد. جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا روز چهارشنبه با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل گفتگو کرد و به او هشدار داد اقدامات تلافی‌جویانه اسراییل باید «متناسب» باشد. موضع‌گیری مبهم کاخ سفید به نظر نتوانسته بازیگران منطقه‌ای را قانع کند، چراکه سران اسراییل در لفاظی‌های خود تهدید کرده‌اند حمله به ایران می‌تواند بسیار تند باشد.

یک دیپلمات عرب به سی‌ان‌ان گفت: متحدان امریکا در حاشیه خلیج‌فارس، ازجمله امارات متحده عربی، بحرین و قطر، نیز نسبت به حمله احتمالی به تاسیسات نفتی ایران که می‌تواند اثرات منفی اقتصادی و زیست محیطی برای کل منطقه ایجاد کند، به ایالات‌متحده هشدار داده‌اند. دولت بایدن عمیقا نگران است رویارویی ایران و اسراییل که در اوایل سال جاری پس از حمله اسراییل به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق آغاز شد، به یک جنگ بزرگ منطقه‌ای تبدیل شود و پای ایالات‌متحده نیز به میدان نبرد کشانده شود. بخش عمده‌ای از نگرانی‌ها این است که به نظر می‌رسد نفوذ ایالات‌متحده بر اسراییل در سال گذشته به طور پیوسته کاهش یافته است.

اسراییل، همانند عملیات خود در غزه، به‌طور فزاینده‌ای درخواست‌های ایالات‌متحده برای خویشتنداری بیشتر در لبنان را نادیده گرفته است. این رژیم با بمباران شدید و حمله زمینی به لبنان از اواخر ماه گذشته تاکنون بیش از دو هزار نفر را در لبنان به شهادت رسانده است. اسراییل همچنین با انجام یک حمله گسترده تکنولوژیک که منجر به انفجار هزاران پیجر و بیسیم رزمندگان حزب‌الله و شهروندان لبنان در ماه گذشته شد، یا با ترور شهید سیدحسن نصرالله، رهبر حزب‌الله در بیروت، عملا بر تمامی تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش و آتش‌بس پیشنهادی امریکا و فرانسه خط بطلان کشید.

یک مقام اسراییلی روز جمعه به سی‌ان‌ان گفت، کابینه امنیتی اسراییل هنوز تصمیم نگرفته است که حمله ادعایی به ایران را چگونه تدار ک خواهد دید. در حالی که شکاف بین مواضع ایالات‌متحده و اسراییل در این زمینه در حال کاهش است، یک مقام امریکایی به سی‌ان‌ان گفت ممکن است در روز‌های آینده وضع به همین شکل باقی نماند و اسراییل خودسرانه نسبت به حمله احتمالی به ایران تصمیم بگیرد. یک مقام ارشد دولت بایدن درباره بحث‌های کابینه اسراییل مدعی شد ایالات‌متحده قادر نیست ارزیابی کند تصمیم اسراییل در زمینه حمله احتمالی به ایران چگونه خواهد بود. این مقام امریکایی همچنین گفت واشنگتن نمی‌تواند «در دسیسه‌های» اسراییل علیه ایران مشارکت کند و ریسک آن را نمی‌پذیرد.

سی‌ان‌ان گزارش داد تا هفته گذشته، اسراییل به ایالات‌متحده هیچ تضمینی مبنی بر عدم حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران نداده است. به ادعای گروهی از ناظران، اسراییل دهه‌هاست در حال برنامه‌ریزی برای حمله به ظرفیت‌های هسته‌ای ایران بوده و به گزارش واشنگتن پست، دو سال پیش حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران را در قالب مانوری نظامی شبیه‌سازی کرده است. اسراییل در سال‌های اخیر همچنین اقدام به ترور دانشمندان هسته‌ای و خرابکاری در تاسیسات در داخل ایران کرده است.

یوآو گالانت، وزیر جنگ اسراییل، روز چهارشنبه در لفاظی‌های خود در مورد واکنش این رژیم به ایران مدعی شد: حمله ما دقیق و مهم‌تر از همه غافلگیرکننده خواهد بود. این تهدیدات درحالی مطرح می‌شود که نگرانی از چگونگی حمله اسراییل بازیگران منطقه را به تکاپو انداخته است. یک دیپلمات عرب به سی‌ان‌ان گفت کشور‌های حوزه خلیج‌فارس به طور کلی مشتاقند که در حاشیه درگیری‌های باقی بمانند و در آن مداخله نکنند. درحالی که ایران علنا هشدار داده هر طرفی که به اسراییل کمک می‌کند را به عنوان متجاوز و متخاصم ایران خواهد دید و بدان پاسخ خواهد داد، بنابراین، بعید است کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس در کنار اسراییل قرار بگیرند.

بیشتر بخوانید:ارزیابی بن‌سلمان از روابط ایران و عربستان

اما این دیپلمات عرب هشدار می‌دهد همسایگان ایران صریحا از تهران در صورت حمله اسراییل دفاع نخواهند کرد. دیپلمات عرب و یک منبع آگاه دیگر به سی‌ان‌ان گفتند عربستان‌سعودی، امارات متحده عربی و قطر به هر دو طرف امریکایی و ایرانی گفته‌اند که اجازه نخواهند داد اسراییل از حریم هوایی آن‌ها برای حمله به ایران استفاده کند. یک مقام اردنی به سی‌ان‌ان گفت که اردن همچنین از حریم هوایی خود در برابر هرگونه نفوذ غیرمجاز، صرف نظر از مبدا آن، محافظت خواهد کرد.

ایالات‌متحده به‌شدت نسبت به هر گونه درگیری در منطقه هشدار داده و به صراحت گفته مایل نیست در هیچ درگیری در منطقه مداخله کند. واشنگتن همچنین گفته نمی‌خواهد مستقیما با ایران درگیر شود و بخشی از رویارویی نظامی اسراییل با ایران باشد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، این هفته به الجزیره گفت که نتانیاهو تنها کسی است که خواهان جنگ است و منطقه را به آتش می‌کشد تا بتواند در قدرت بماند. اما ایالات‌متحده همچنان از طریق کانال‌های پشتیبان از تهران خواسته است در صورت حمله اسراییل، پاسخ خود را «تعدیل» کند تا به جنگ منطقه‌ای منجر نشود.

درحالی که قطر مرتبا با مقامات ایران در تماس است و به عنوان میانجی میان ایالات‌متحده و ایران عمل می‌کند، در همین راستا سی‌ان‌ان به نقل از یک مقام امریکایی گفته درنهایت ایالات‌متحده از قصد ایران در پاسخ به حمله احتمالی اسراییل آگاه نیست و هیچ ارزیابی نیز در این زمینه ندارد. یکی دیگر از مقامات امریکایی گفت مقامات ایرانی نظرات متفاوتی در مورد چگونگی پاسخ به حمله احتمالی اسراییل خواهند داشت و این مساله به مقیاس و دامنه اقدام خصمانه اسراییل بستگی دارد.

این مقام مسوول گفت: از زمانی که تهران در اوایل ماه جاری میلادی به اسراییل پاسخ موشکی قاطعی داد، محتوای پیام ایران، هم به صورت علنی و هم به صورت خصوصی و در محافل دیپلماتیک، ثابت بوده و تغییر قابل‌توجهی نکرده است. این دیپلمات عرب به سی‌ان‌ان گفت که ایران به ویژه علاقه‌مند به دریافت کمک از عربستان‌سعودی برای جلوگیری از حمله اسراییل و استفاده از نفوذ آن‌ها در واشنگتن برای کمک به یافتن راه‌حلی برای این بحران بوده است. به ادعای این دیپلمات، عراقچی روز چهارشنبه برای «مشاوره در مورد تحولات منطقه» و «تلاش برای توقف

جنایات رژیم صهیونیستی در لبنان و غزه» به عربستان‌سعودی سفر کرده است.