نخستین گام برای جلوگیری از جنگ چیست؟

اقتصاد۲۴-دولت، نیرو‌های مسلح و عمده کارشناسان مسائل خاورمیانه در ایران تا این اندازه سایه جنگ منطقه‌ای را پیرامون ایران احساس نکرده بودند. پیش از جنگ طوفان الاقصی، تهران و تل‌آویو بیشتر در جنگ اطلاعاتی و منطقه خاکستری درگیر شده و به صورت مستقیم یکدیگر را هدف قرار نمی‌دادند، اما سریال ترور مقامات عالی رتبه ایرانی و رهبران ارشد مقاومت در دمشق، تهران و بیروت سبب شد تا جمهوری اسلامی ایران، سیاست «صبر استراتژیک» را کنار گذاشته و در قالب دو عملیات وعده صادق ۱ و ۲ به تجاوزات مکرر اسرائیل پاسخ دهد.

پس از حمله یکم آوریل ایران، حال تمام نگاه‌ها به تل‌آویو و پاسخ احتمالی ارتش اسرائیل دوخته شده است. در چند روز اخیر مقامات فعلی و سابق رژیم، لیستی از اهداف احتمالی در داخل ایران را منتشر کردند، اما همچنان رایزنی‌ها در این خصوص ادامه دارد. در سوی مقابل مقامات دولت بایدن از رژیم خواستند تا با محدود کردن پاسخ خود به ایران جلوی تشدید تنش در منطقه را بگیرند. به گزارش جرزلیم پست، واشنگتن شرط انتقال سامانه دفاعی «تاد» به فلسطین اشغالی را عدم حمله تل‌آویو به تاسیسات اتمی- انرژی ایران اعلام کرده است.

فراتر از گمانه‌زنی‌ها در خصوص نوع واکنش احتمالی تل‌آویو، جنگ در «جبهه شمالی» وارد مرحله جدیدی شده و درگیری شدید میان نیرو‌های نخبه رضوان و واحد‌های کماندویی ارتش اسرائیل در جریان است. در روز‌های اخیر اسرائیل مدعی شده است که توانسته در روستا‌های بلیدا در شرق و یارون در غرب مارون الراس نفوذ کند. همزمان حزب الله لبنان، برد و میزان تاثیر موشک‌ها و پهپاد‌های خود را به شکل معناداری افزایش داده است.

به عنوان مثال در شامگاه یکشنبه سیزدهم اکتبر، به دنبال برخورد پهپاد مرصاد حزب الله به سالن غذایی نیرو‌های تیپ گولانی در جنوب حیفا، حداقل ۴ صهیونیست کشته و بیش از ۶۰ نفر زخمی شدند. وارد شدن چنین ضربه کاری در داخل فلسطین اشغالی ارسال این سیگنال از سوی مقاومت اسلامی لبنان بود که اگر اسرائیل بخواهد مجددا جنوب لبنان را اشغال کند، باید آماده کشتار وسیع نیرو‌های خود در داخل و خارج از خاک لبنان باشد. کارشناسان معتقدند پیش از این حزب الله سعی داشت ضمن وارد کردن ضربات جدی بر استعداد‌های نظامی اسرائیل، تلفات جدی از طرف مقابل نگیرد، اما حملات بی‌امان صهیونیست‌ها به مناطق غیرنظامی و در عین حال عبور از تمام خطوط قرمز لبنان سبب شد تا مقاومت وارد مرحله جدیدی از جنگ با همسایه جنوبی شود.

«تهاجمی‌تر» شدن رویکرد ایران در جبهه‌های مختلف ارتباط مستقیمی با اقدامات کشور در حوزه دیپلماتیک دارد. در روز‌های اخیر عباس عراقچی با سفر به لبنان، سوریه، عربستان سعودی و عراق دو هدف راهبردی را در این روز‌های منطقه دنبال می‌کند. نخست ایجاد اجماع منطقه‌ای علیه اسرائیل و هشدار نسبت به هرگونه همکاری کشور‌های عربی با تل‌آویو در جریان حمله احتمالی به ایران و دوم تشکیل یک کارزار بین‌المللی با حضور کشور‌های منطقه، اتحادیه اروپا و قدرت‌های جهانی برای فشار آوردن به دولت راستگرای نتانیاهو جهت پایان دادن به جنگ غزه و لبنان. 

بیشتر بخوانید:تحلیل نیویورک‌تایمز درباره حمله اسرائیل به ایران + عکس

با آنکه تحقق اهداف یاد شده دارای «اما و اگر»‌های بسیاری است، اما به نظر می‌رسد گام بلندی از سوی دولت چهاردهم برای جلوگیری از ایجاد اجماع جهانی و منطقه‌ای علیه تهران باشد. واقعیت آن است که گسترش دامنه جنگ در خاورمیانه تنها یک برنده دارد و آن هم افراطیون و راست گرایان هستند. تداوم چرخه جنگ سبب به حاشیه رفتن صدای نیرو‌های معتدل شده و می‌تواند پیامد‌های مخربی برای اقتصاد جهانی به همراه داشته باشد.

برنده نهایی تقابل مستقیم ایران و اسرائیل می‌تواند نقش جدی در آینده خاورمیانه جدید ایفا کند. طی شش سال اخیر تل‌آویو با کمک آمریکا سعی کرده است تا پایه‌های نظم جدیدی را در منطقه غرب آسیا بنا نهد که بزرگ‌ترین شتاب دهنده آن توافق ابراهیم و هدف غایی آن ایجاد آلترناتیو ابرطرح «بی. آر. آی»، یعنی خط کریدوری «آیمک» است. اگر اسرائیل بتواند روند تهاجمی فعلی را ادامه داده و دامنه ناامنی را به داخل خاک ایران بکشد، آنگاه می‌تواند خود را به عنوان بازیگر امنیتی متحد غرب در محل اتصال دو حوزه یوروآتلانتیک و ایندوپاسفیک به تصویر بکشد. در سوی مقابل اگر تهران بتواند با اتخاذ رویکرد منسجم و تهاجمی جلوی پیش‌روی اسرائیل را گرفته و صهیونیست‌ها را مجبور به پذیرش آتش‌بس کند، آنگاه ایران و اعضای محور مقاومت تبدیل به بازیگران اصلی منطقه شده و می‌توانند در خصوص فعالیت یا عدم فعالیت مسیر‌های ارتباطی در منطقه تصمیم گیری کنند.

اکنون فرماندهی پراکنده و فقدان استراتژی واحد در میان اعضای شبکه مقاومت سبب شده است تا تل‌آویو با هماهنگی امنیتی آمریکا، ترکیه و کشور‌های محافظه‌کار سنی بتواند دامنه تجاوز نظامی را به جنوب لبنان کشانده و به وسیله ترور‌ها و حملات هدفمند در سراسر منطقه معادلات میدانی را به نفع خود تغییر دهد. برهمین اساس گام نخست برای تغییر معادلات میدانی در خاورمیانه و توقف تجاوز نظامی اسرائیل در جنوب لبنان، افزایش سطح آمادگی محور مقاومت برای جنگ بزرگ با اسرائیل و همپیمانان رژیم است. گام دوم پایان دوران استقلال محلی اعضای این محور و تشکیل یک اتاق فرماندهی واحد و قدرتمند در تهران است.