سایه جنگ

اقتصاد۲۴-سخنان هشدار دهنده "مسعود پزشکیان" در آیین هشمین دوره "روز ملی صادرات" شاید نخستین اظهار نظر صریح بالاترین مقام اجرایی درباره اوضاع آشفته و خطرسازی است که کشور با آن روبروست. رئیس جمهور پزشکیان شنبه گذشته به روشنی گفت که کشور در وضعیت "جنگی" بسر می‌برد. او با نگاه به این وضع لازم دانست همه تعاملات سیاسی _ اقتصادی میان ارکان‌های نظام از یکسو و اعتمادزایی میان حاکمیت و مردم از سوی دیگر در چارچوب متناسب با آن قرار گیرد.

سخنان پرشکیان حاوی درک واقع‌بینانه از تهدیدی است که نه تنها کیان نظام سیاسی بلکه بنیان‌های کشور را با خطر روبرو می‌کند؛ مگر به‌رغم همه فرصت‌های از دست رفته، همین حالا واقع نگری را جایگزین نگرش‌های معمول کرد. این سخنان که بیانگر نگرش واقع‌گرایانه بخشی از کارگزاران نظام سیاسی در برابر نگرش‌های بیرون از واقعیت‌های جاری درکشور، منطقه و جامعه جهانی است، به چند عامل تهدیدزا توجه دارد. این عوامل که پزشکیان به شکل مستقیم و غیر مستقیم به آن‌ها اشاره کرده، عبارتند از ۱- هویت روشن تهدید‌ها که اکنون در هیئت تهدید‌های نظامی اسرائیل، تنگ کردن حلقه محاصره سیاسی _ اقتصادی ایالات متحده و اروپا، هدف‌گیری مشروعیت و کارآمدی حاکمیت سیاسی نزد مردم در بیرون رفت از مشکلات جاری و گسترش دامنه تبلیغات علیه نظام سیاسی در جامعه جهانی بروز و نمود پر رنگ یافته است. ۲_ نزدیک بودن تهدید‌ها که به زعم برنامه‌ریزان آن، هر لحظه می‌تواند لباس خطر را برتن نظام سیاسی کند. اهمیت این تهدید از آن روست که رفته رفته بر شدت آن افزوده می‌شود.

۳_ پزشکیان در سخنان شنبه گذشته خود به درستی تصریح کرد که دامنه پیامد تهدید‌های جاری گسترده خواهد بود. پرسش، اما این است که چه شرایط و اوضاعی در کشور می‌تواند یا توانسته سبب تقویت تهدید‌هایی شود که به تعبیر پزشکیان "وضعیت جنگی" را به کشور تحمیل کند؟ او تقویت "وفاق" و "انسجام داخلی" را راهکاری لازم و فوری در این‌باره خوانده است. با این‌حال به نظر برخی ناقدان، همه تلاش پزشکیان در خوش‌بینانه‌ترین وضع، در ایجاد وفاق با جریان‌هایی خلاصه شده که اصولاّ یا با این تعبیر و مفهوم آن سر سازش ندارند، یا درکی یکسویه را از آن نتیجه می‌گیرند. به این ترتیب اگر بتوان الگوی رفتاری موردپسند رئیس جمهور پزشکیان را نگرشی اعتمادزا و منطبق با رویکردی مشروعیت‌زا و مشروطیت‌طلب تصور کرد، ولی مخالفانش همچنان اراده‌ای اقتدارگرایانه را در دستور کار داشته و قبول وفاق با دولت پزشکیان را در تعاملات خود با مردم و بلکه جامعه جهانی در این چارچوب می‌پذیرند. این همان نگرانی عمیقی است که ناقدان ناصح، پیوسته به رئیس جمهوری انذار می‌دهند.

از این رو، پزشکیان با درک همه آنچه سبب وضع کنونی شده و در قامت یک سیاستمدار که سکان اجرایی کشور را در دست دارد و در این‌حال قائل به ایجاد دستاورد برای خود و کابینه‌اش است، بیش از آن که چه کاری را باید در اولویت‌هایش قرار دهد، لازم است با شجاعت و جسارت بداند که از چه چیز پرهیز کند. تجربه‌های ناکام مدعیان دیروز و امروز جز سوء مدیریت؛ کم‌رنگ کردن مشروعیت اجتماعی و سرانجام، هزینه‌سازی‌های فزاینده برای کشور در کارنامه خود ندارند. دولت پزشکیان راهی جز این نخواهد داشت که خاستگاه سیاسی _ اجتماعی و اقتصادی خود را به گونه روشن نزد افکار عمومی اعلام کند. او لازم است براساس وعده‌های انتخاباتی خود عمل کرده و در این مسیر گام بردارد تا بر دامنه اعتبار، مشروعیت و جمع هواداران مردمی اش بیفزاید.

جمله‌ای پند آموز نزد سیاستمداران است به این مضمون که: «بحران اعتبار و ناتوانی در مدیریت اوضاع، بلیه‌ای است که هیچ دولتمردی نباید به ورطه آن بیفتد.» حال رئیس جمهور پزشکیان با همه درکی واقع‌گرایانه‌اش از اوضاع کشور و تهدید‌های پیش رو، در آزمونی سخت و جانکاه قرار دارد. تهدید‌ها معلوم؛ هر روز با شدت بالا نزدیک‌تر و عواقب احتمالی آن‌ها قابل پیش‌بینی است. آیا پزشکیان و دولتش در بهترین حالت، می‌خواهند در اندازه یک آتش‌نشان عمل کنند؟ یا نگرشی توسعه‌طلبانه را در راهکار‌های خود برای برون رفت از اوضاع کنونی منظور کرده‌اند؟ سرمایه اصلی دولت چهاردهم در این میان کدامند؟ انسجام اجتماعی در کدام بستر شکل می‌گیرد؟ زمان چه اندازه فرصت را برای اجرای هر ابتکار در خود نگه داشته است؟ رئیس جمهور پزشکیان شنبه گذشته، نظرات صریحی را بیان کرد؛ اگرچه در باره راهکار‌های مناسب با آن هنوز رویکرد روشنی را ابراز نکرده است

منبع: ابتکار