حاشیه‌های ناتمام یک طرح؛ نامه سازمان محیط زیست درباره گردشگری آشوراده پای معاون رئیس‌جمهور را به مجلس کشاند

اقتصاد۲۴-طرح گردشگری آشوراده در هفته‌های اخیر دوباره خبرساز شده است. روز گذشته نماینده کردکوی در مجلس اعلام کرد علیه «شینا انصاری» در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس طرح شکایت کرده است و او باید برای توضیح به نمایندگان به مجلس بیاید. همه‌چیز از نامه «حمیدرضا ظهرابی» مبنی‌بر توقف پروژه‌های آشوراده تا اطلاع ثانوی، شروع شد. واکنش‌ها به این نامه به‌اندازه‌ای بود که شینا انصاری در یادداشتی نسبت به آن واکنش نشان داد و استاندار و نمایندگان استان‌های مازندران و گلستان هم نسبت به این تصمیم سازمان حفاظت محیط‌زیست موضع تندی اتخاذ کردند و خواهان پس گرفتن این نامه شدند.

«عبدالجلال ایری» که در واکنش به دستور «ممنوعیت ساخت‌وساز در جزیره آشوراده» از سوی معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست و بی‌توجهی این سازمان به اعتراض مسئولان استانی، در کمیسیون اصل ۹۰ طرح شکایت کرده است، درباره دلیل این اقدام خود گفته است: «پس از اینکه معاون رئیس سازمان محیط‌زیست نامه‌ای مبنی‌بر ممنوعیت ساخت‌وساز در جزیره آشوراده به استان ارسال کرد. در سطح استان نماینده، ولی فقیه، مجمع نمایندگان، استاندار و اصحاب رسانه با این موضوع مخالفت کردند.

بنده هم پیرو این نامه، تذکری را در صحن مجلس به رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست دادم. بنابراین، انتظارمان این بود که این نامه از طرف سازمان محیط‌زیست کشور به‌فوریت پس گرفته شود؛ اما متأسفانه به‌رغم اینکه این نامه غیرقانونی است، روی این ممنوعیت هم مصر هستند و بستر قانون را در راستای نظارت رعایت نکرده است. انتظار ما این بود که وقتی دستگاه نظارتی می‌خواهد موضوعی را نظارت کند، در وهله نخست اطلاعات کامل آن را دریافت کند و بعد اعلام کند باید جلوی این کار گرفته شود و آن‌هم باید مستدل و قانونی باشد.

متأسفانه تقابل بین دستگاه‌های استان و سازمان محیط‌زیست وجود دارد و سازمان محیط‌زیست مصر بوده و اعلام نکرده است که این ممنوعیت کان‌لم‌یکن است؛ زیرا در عمل چیزی ندیدیم؛ شاید شفاهاً اعلام کرده باشند، ولی به‌صورت مکتوب چیزی ندیدیم و انتظارمان این است در عمل هم نشان داده شود. بنده به‌عنوان یکی از اعضای مجمع نمایندگان استان گلستان در کمیسیون اصل ۹۰ از سازمان محیط‌زیست طرح شکایت کردم که باید رئیس سازمان بیاید و پاسخگو باشد و باید بگوید علی‌رغم توصیه و ورود رئیس‌جمهور و نماینده، ولی فقیه چرا صدایی از سازمان محیط‌زیست درنمی‌آید و شکایت کردیم و پاسخ منطقی هم می‌خواهیم»

بیشتر بخوانید:یک کرد اهل سنت سرپرست اداره کل محیط زیست کردستان شد

البته اظهارات این نماینده مجلس در مورد موضع‌گیری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در قبال واکنش‌هایی که به ممنوعیت ساخت‌وساز در آشوراده مطرح شد، ناظر بر نکته مهم یادداشت «شینا انصاری» نیست، او در این یادداشت بر منافع جامعه بومی تأکید کرده و این توقف را در چارچوب وظایف قانونی سازمان متبوع خود عنوان کرده و نوشته است: «سازمان حفاظت محیط‌زیست از گردشگری پایدار در مناطق تحت‌مدیریت خود استقبال می‌کند. با‌این‌حال، قانون به ما حق عقب‌نشینی از ضوابط را نمی‌دهد، ارزیابی و نظارت بر هر اقدامی که در جزیره آشوراده انجام می‌شود، از وظایف قانونی سازمان حفاظت محیط‌زیست است.

موازین و ضوابط در مورد نحوه اجرای طرح‌های طبیعت‌گردی در مناطق تحت‌حفاظت روشن است و در مورد طرح طبیعت‌گردی در آشوراده هم پیش‌ازاین، دامنه کار مشخص و ابلاغ شده است. بنابراین، اگر اقدامات انجام شده یا آنچه قرار است پس از این در جزیره انجام شود، مطابق با موازین و مقررات و در چارچوب «طرح مدیریت منطقه» باشد؛ جای نگرانی برای هیچ‌کس وجود ندارد» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در این یادداشت که روز شنبه در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت، تأکید کرده است: «سازمان حفاظت محیط‌زیست برای حفظ تنوع‌زیستی منطقه به‌همراهی جامعه محلی به‌عنوان یکی از ذی‌نفعان اصلی چشم دوخته است، توجه به منافع و معیشت پایدار ذی‌نفعان برای هر منطقه‌ای در هر گوشه از ایران که تحت‌مدیریت سازمان باشد؛ یک اصل است. اجتماعی شدن حفاظت از محیط‌زیست بدون مردم ممکن نیست». موضوع آشوراده هفته گذشته در دیدار وزرا با رسانه‌ها در حیاط دولت هم مطرح شد و وزیر میراث‌فرهنگی درباره دستور توقف طرح گردشگری این جزیره گفت: «منطقه آشوراده مصوب دولت‌های گذشته است. جزیره آشوراده به‌عنوان یک پایگاه گردشگری با حفظ حوزه میراثی، ملاحظات محیط‌زیستی هم دارد. ما نیز ملاحظاتی داریم. درحقیقت، بخشی از شاهراه گردشگری دریایی ما از آشوراده تا انزلی و خرمشهر تا چابهار است. ما در جلسات مشترکی که با استانداری خواهیم داشت، موانع را برطرف خواهیم کرد». البته صالحی امیری درحالی این اظهارات را در مورد توجه به گردشگری دریایی عنوان کرده است که در سال‌های اخیر اقدام قابل‌توجهی نه در جزیره آشوراده و نه در مناطق دیگری که ظرفیت‌های مناسبی برای توسعه گردشگری دریایی دارند، از سوی وزارتخانه متبوع او صورت نگرفته است.

توجه به منافع و معیشت پایدار ذی‌نفعان برای هر منطقه‌ای در هر گوشه از ایران که تحت مدیریت سازمان باشد؛ یک اصل است. اجتماعی شدن حفاظت از محیط‌زیست بدون مردم ممکن نیست

آشوراده در دو دهه گذشته تبدیل به مصداق عینی تقابل میان توسعه، گردشگری و حفظ محیط‌زیست شده است. مسئله‌ای که در دنیای امروز راهکار‌های اصولی و علمی بسیاری دارد، اما جدال میان دستگاهی این فرصت را از طراحان و مجریان و ناظران این پروژه گرفته است که در عوض کشمکش، به اجماعی درخصوص اجرای اصولی یک طرح گردشگری برسند، طرحی که می‌تواند زندگی جامعه محلی را از وضعیتی که در حال حاضر در آن گرفتار هستند، نجات دهد.

آنچه در چند دهه اخیر بر آشوراده و طرح گردشگری آن گذشته است، فارغ از جدل میان مدیران و مسئولان ارگان‌های مختلف، از استانداری تا وزارت میراث‌فرهنگی و سازمان حفاظت محیط‌زیست و… این است که ظرفیت‌های بی‌نظیر این جزیره قربانی کشمکش‌های بین‌بخشی شده است و در این میان جامعه محلی نیز در یک بلاتکلیفی ادامه‌دار گرفتار شده‌اند؛ و امروز گردشگرانی که گذرشان به آشوراده می‌افتد، بی‌خبر از تمام ظرفیت‌های کم‌نظیر این منطقه و جدال ناتمام میان مدیران برای احیای جزیره، با جزیره‌ای متروک مواجه می‌شوند، جزیره‌ای که روزگاری مقصد مسافرانی بود که برای تفریح و استراحت به آشوراده می‌آمدند و گویی پس از زیر آب رفتن جزیره، زندگی هم به‌اجبار از این منطقه کوچ کرد، همان‌طورکه ساکنان جزیره ناگزیر به کوچ شدند.