اروپا معلق مانده میان تهران و ترامپ

اقتصاد۲۴-بروسل سیگنال با انتشار یادداشتی مدعی شد، بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید می‌تواند روابط اروپا با ایران را تحت تاثیر قرار دهد، بالاخص در شرایط کنونی که تنش میان تهران و تل‌آویو پس از حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل افزایش یافته است. به ادعای این نشریه، تحولات یک سال گذشته دور تازه‌ای از درگیری‌ها در خاورمیانه را کلید زد و موجب شد تا دو دشمن دیرینه بعد از سال‌ها از منطقه خاکستری خارج شده و رویارویی عریانی را تجربه کنند.

اروپا معلق میان ترامپ و تهران

بروسل سیگنال در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد، ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود از توافق هسته‌ای ایران (برجام) خارج شد و اروپا را بین تعهد به دیپلماسی چندجانبه و وابستگی استراتژیک‌اش به واشنگتن معلق نگاه داشت. امروز با بازگشت او به قدرت که همزمانی دارد با افزایش فعل و انفعال‌های دیپلماتیک اسرائیل، این احتمال بالاست که اروپا در موضع‌گیری‌های خود تجدید نظر کند.

به ادعای این نشریه، یکی از عوامل تعیین کننده، اتحاد نزدیک آمریکا و اسرائیل خواهد بود. کابینه بنیامین نتانیاهو به واسطه حمایت‌های ترامپ، می‌تواند فشار‌ها بر اروپا را جهت اتخاذ مواضع سخت‌تر در قبال تهران افزایش دهد. این گزاره می‌تواند زمینه‌ساز تحریم‌های سخت‌تر، انزوای دیپلماتیک و حتی حمایت از اقدام نظامی ادعایی علیه ایران شود.

در همین راستا امیر آویوی، سرتیپ بازنشسته ارتش اسرائیل، بنیانگذار و مدیرعامل انجمن دفاع و امنیت اسرائیل، در مصاحبه اخیر با بروکسل سیگنال، در باب این استراتژی مدعی شد: «به باور من ترامپ و اسرائیل ممکن است درک مشترکی داشته باشند و هر دو طرف براین باور (ادعایی) باشند که صلح با توسل به قدرت حاصل می‌شود نه سازش.»

با این حال، اروپا با چالش‌هایی مواجه است. منافع اقتصادی و استراتژیک این قاره در روابط با ایران، به ویژه در زمینه انرژی و امنیت منطقه‌ای، همچنان باقی است. علاوه بر این کشور‌هایی مانند فرانسه و آلمان که حامیان دیپلماسی هستند با کشور‌هایی که بیشتر با آمریکا و اسرائیل همسو هستند درگیر می‌شوند.

در همین راستا گروهی مدعی‌اند، شکست قطعی برجام بدون جایگزینی مناسب می‌تواند خاورمیانه را بیشتر بی‌ثبات کند و خطر درگیری مستقیم را افزایش دهد. به ادعای این گروه، در حالی که اسرائیل به دنبال تشدید تنش برای مهار (ادعایی) قدرت و نفوذ ایران است، به نظر می‌رسد واشنگتن با توجه به برنامه پیچیده جهانی خود، نسبت به یک رویارویی فوری نظامی اشتیاق کمتری دارد.

براساس یک سناریو، توافقات ابراهیم به اسرائیل اجازه داده تا روابط خود را با کشور‌های عربی سنی مانند مراکش و عربستان سعودی تحکیم کند، اما همچنین ایران و متحدانش برای تل‌آویو و همچنین توافقنامه ابراهیم تهدیدی جدی قلمداد می‌شوند. در حالی که آویوی از اتحاد بین غرب و اسرائیل دم می‌زند، نفوذ فزاینده چین و روسیه، متحدان استراتژیک ایران، این توازن را تهدید می‌کند

ترامپ و انتخاب میان صلح و جنگ

از منظری دیگر آنگونه که موسسه خاورمیانه مدعی است، انتخاب دونالد ترامپ تهدیدی (ادعایی) برای ایران نخواهد بود. به ادعای این موسسه مطالعاتی هرگونه اقدام نظامی (ادعایی) علیه تهران پیامد‌های مستقیمی برای روسیه که در حال حاضر متحد ایران است، به ویژه در باب آینده اوکراین خواهد داشت. چالش اصلی ترامپ بازپس‌گیری ابتکار سیاسی از دست رفته در سال‌های اخیر و اطمینان از این است که منافع ایالات متحده و متحدش اسرائیل محقق شود.

در همین راستا ناظران مدعی‌اند، اگر ترامپ و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه درباره آینده اوکراین به تفاهم برسند، احتمالاً روابط کنونی بین مسکو و تهران تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. با این حال، اگر ترامپ تصمیم بگیرد در ارتباط با ایران دست به ماجراجویی زند، روابط آمریکا و روسیه پرتنش‌تر خواهد شد. در چنین شرایطی تهران احتمالاً برنامه هسته‌ای خود را به دلایل امنیتی تسریع می‌بخشد که منجر به تشدید تنش با اسرائیل و کشاندن ایالات متحده به درگیری خواهد شد. در نهایت، این امر هرگونه چشم‌انداز صلح در غزه و لبنان را مبهم می‌کند.

از آغاز تشدید تنش بین اسرائیل و ایران، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، نتوانسته تهران را از پاسخ نظامی منصرف کند، علاوه بر این ایالات متحده مشارکت خود را در چنین رویارویی با توجه به شرایط ژئوپلیتیک کنونی متوقف کرده است. این روند در مورد ترامپ نیز ادامه خواهد یافت، زیرا تغییر توازن قوا به نفع اسرائیل می‌تواند منافع واشنگتن در ارتباط با مسکو را به شکلی منفی تحت تاثیر قرار دهد. اگر نتانیاهو با حمایت ترامپ تهران را هدف تجاوز (ادعایی) قرار دهد، نه تنها تنش‌ها پایان نخواهد یافت، بلکه ایران ممکن است تغییر دکترین هسته‌ای را در اولویت‌های خود تعریف کند. از همین رو به ادعای ناظران، برای حل بحران‌های جاری در لبنان و غزه، تنش زدایی بین ایران و اسرائیل ضروری است. اگر ترامپ به دنبال میانجیگری برای یک توافق پایدار است، باید بداند که درگیری بیشتر می‌تواند نفوذ ایالات متحده را در صحنه جهانی تضعیف و به طور بالقوه چین و روسیه را تقویت کند.

معنای همکاری با روسیه برای ایران

روابط بین مسکو و تهران بیشتر براساس ضرورت تعریف شده تا اعتماد متقابل. هر دو کشور با تحریم‌های بین المللی رو‌به‌رو هستند و مجبور هستند از انزوای مشترک خود عبور کنند. روسیه از همکاری نظامی (ادعایی) با تهران سود می‌برد و ایران از مسکو به عنوان عامل بازدارنده در برابر ایالات متحده استفاده می‌کند و در عین حال دو بازیگر در زمینه نظارت اطلاعاتی، امنیت سایبری و سایر زمینه‌ها در بخش انرژی با یکدیگر همکاری دارند.

بیشتر بخوانید:فیلم/ در هواپیمای شخصی ترامپ چه خبر است؟

علاوه بر این، روسیه و ایران هر دو در سازمان‌های بین المللی کلیدی از جمله بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا مشارکت دارند و در آستانه امضای معاهده مشارکت راهبردی جامع هستند که هدف آن تعمیق روابط امنیتی و اقتصادی و در عین حال پرداختن به تأثیر تحریم‌هاست.

با این حال، روسیه ممکن است برای به دست آوردن امتیاز‌های بالقوه سیاسی در اوکراین، در باب ارزش شراکت خود با ایران تجدید نظر کند. در نهایت، سیاست ایالات متحده در دوران ترامپ یک عامل کلیدی خواهد بود. اگر ترامپ در مورد اقدام نظامی (ادعایی) علیه ایران تصمیم بگیرد، احتمالاً اتحاد ایران و روسیه را تحکیم می‌کند و در عین حال شانس حل و فصل مذاکرات درباره اوکراین را کاهش داده و تنش‌های جهانی را افزایش می‌دهد.

روسیه و ایران در خاورمیانه به ویژه در سوریه و اسرائیل اهداف متفاوتی دارند. برای پوتین، سوریه برای دسترسی به دریای مدیترانه از طریق پایگاه دریایی طرطوس بسیار مهم است. برای ایران، سوریه یک عنصر حیاتی در حمایت از حزب‌الله و بازدارندگی علیه اسرائیل قلمداد می‌شود. در همین راستا باید گفت که روسیه به واسطه رابطه اطلاعاتی نزدیکی که با اسرائیل دارد، تا به امروز توانسته حملات هوایی تل‌آویو به سوریه را در راستای منافع هوایی خود کنترل کند.

همزمان گروهی مدعی‌اند مسکو مخالف حملات اسرائیل به سوریه نیست چرا که (به ادعای ناظران) باور دارد اینگونه نفوذ تهران در سوریه کنترل می‌شود. به ادعای ناظران، با لحاظ کردن رویکرد مسکو، نکته قابل توجه این است که اگر دیپلماسی بین ترامپ و پوتین در اوکراین به خوبی پیش برود، به احتمال زیاد آمریکا، اسرائیل و روسیه در مورد برنامه هسته‌ای ایران با یکدیگر همکاری خواهند کرد. این گروه مدعی‌اند، اگرچه روسیه از برنامه هسته‌ای ایران برای تضعیف سیاست خارجی ایالات متحده استفاده می‌کند، اما از داشتن یک ایران مجهز به برنامه هسته‌ای پیشرفته در مرز‌های خود راضی نیست.

چین نیز خواهان پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران نیست و این گزاره ادعایی می‌تواند فرصتی برای روابط آمریکا و چین، به‌ویژه در مورد تایوان، تولیدکننده بزرگ تراشه‌ها در جهان باشد. تمامی این مولفه‌ها می‌تواند توافقنامه همکاری ایران با چین و روسیه را به شکل منفی تحت تاثیر قرار دهد.