تاریخ انتشار: ۲۱:۲۹ - ۱۰ آذر ۱۴۰۳

پشت پرده توافق کریدوری باکو و طالبان

توافق اخیر طالبان و جمهوری آذربایجان برای ایجاد کریدور «لاجورد» با دور زدن ایران، می‌تواند دلیل راهبردی فراتر از مسیرهای تجاری داشته باشد که یکی از اهداف آن ایجاد فشار بر تهران در مورد کریدور زنگزور است.

توافق کریدوری باکو و طالبان

اقتصاد۲۴- در روز‌های اخیر، مقامات طالبان و جمهوری آذربایجان که در یک ماه گذشته چندین بار با یکدیگر دیدار و گفت‌و‌گو داشته‌اند، سرانجام بر ایجاد کریدور لاجورد به توافق رسیدند.

موافقت‌نامه بازرگانی و ترانزیتی راه لاجورد میان نمایندگان کشور‌های افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، ترکیه و گرجستان در سال ۱۳۹۶ خورشیدی به امضا رسید، اما تاکنون از این مسیر استفاده نشده بود.

راه ترانزیتی لاجورد از دو بندر تورغندی در هرات و آقینه در فاریاب آغاز می‌شود و با گذشتن از بندر ترکمن‌باشی ترکمنستان، شهر باکوی آذربایجان، منطقه تفلیس گرجستان و استانبول ترکیه در نهایت به مرز‌های اروپا می‌رسد. باید توجه داشت که در دوره جدید طالبان، کشور‌های ترکیه و آذربایجان توافقات متعددی با این کشور بسته‌اند که می‌تواند راه را برای ایجاد کریدور لاجورد هموار کند.

موانع کریدور لاجورد

کریدور لاجورد که از چین شروع و تا انگلستان امتداد می‌یابد و ستون استراتژیک کریدور میانی را تشکیل می‌دهد، اخیرا به عنوان یک مسیر فوق‌العاده مهم، توجهات را به خود جلب کرده است. این کریدور برای اولین بار در هفتمین کنفرانس همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای افغانستان (RECCA) در سال ۲۰۱۷، در عشق آباد ترکمنستان مطرح و در اواخر سال ۲۰۱۸ رسما افتتاح شد. این در حالی بوده که مسیر مورد نظر شامل حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی است.

افزایش تنوع حمل‌ونقل به عنوان یک ضرورت جهانی ظاهر شده و برخی اختلالات اخیر در حمل‌ونقل دریایی نیاز به تنوع مسیر‌های مختلف را آشکار کرده است؛ بنابراین با توجه به تحولات کنونی بار دیگر اهمیت راه‌آهن درک شد. در این زمینه، اهمیت کریدور لاجورد که برای تجارت شرق به غرب و شمال به جنوب حیاتی بوده نیز، افزایش می‌یابد.

دهلیز، مواصلاتی که مسیر اصلی آن خط افغانستان-ترکمنستان-آذربایجان-گرجستان-ترکیه است، می‌تواند در حل برخی مشکلات مهم اقتصادی آسیای مرکزی نقش اساسی داشته باشد. کریدور مورد بحث برای تشویق توسعه بیشتر تولید در منطقه و احیای اقتصاد افغانستان محصور در خشکی طراحی شده است.

کریدور لاجورد فقط یکی از خطوط ترانزیتی متعدد در منطقه محسوب می‌شود. همه رویداد‌های منفی در منطقه مانع از اجماع و پیشرفت در خطوط ترانزیتی می‌شود. افزایش تنش اخیر در افغانستان، برای نقطه آغاز کریدور، یک محیط ناپایدار و نامطمئن ایجاد می‌کند. این در حالی بوده که شدت روزافزون درگیری‌ها مانع از پیش‌بینی دقیق درمورد چشم‌انداز کریدور می‌شود. همچنین کریدور لاجورد به دلیل عبور از دریای خزر و انتقال کالا به صورت زمینی و دریایی هزینه‌های کالا را به شدت افزایش می‌دهد.

در این میان، امکان‌سنجی اقتصادی اصلی‌ترین موردی خواهد بود که چشم‌انداز توسعه کریدور لاجورد را زیر سوال می‌برد. این در حالی بوده که میوه‌ها و پنبه افغانی به تنهایی برای تضمین سودآوری آن کافی نیستند. علاوه بر این، حمل‌ونقل آنها به اروپا از طریق آسیای مرکزی و روسیه بسیار آسانتر بوده و سریع‌تر و ارزان‌تر خواهد بود. در مقابل، همانور که اشاره شد، در کریدور لاجورد انتقال دو بار کالا از حمل‌ونقل ریلی یا جاده‌ای به حمل‌ونقل دریایی، لجستیک آن را طولانی‌تر و گران‌تر خواهد کرد.

هنوز هیچ مدرکی مبنی بر مقرون به صرفه‌تر بودن کریدور لاجورد وجود ندارد، اما فهرست بالقوه و حجم کالا‌هایی که می‌توان در طول آن، حمل‌ونقل کرد بسیار اندک به نظر می‌رسد. در ابتدا برنامه‌ریزی شده بود که کالا‌های چینی و اروپایی در مسیر کریدور میانی حمل شود که در نهایت تحویل آن از طریق دریا یا از طریق روسیه سودآورتر شد.

این در حالی بوده که اگر ترکیه و افغانستان برای اتصال به یکدیگر از موقعیت ایران استفاده کنند (که اخیرا تعدادی قطار بین دو کشور و راه‌آهن میسر شده و راه‌آهن خواف-هرات) این امکان فراهم می‌شود، اما ترکیه به همراه آذربایجان در تلاش برای کاهش اهمیت راهبردی ایران از طریق کریدور لاجورد هستند؛ بنابراین موضوع، بزرگتر از حمل‌ونقل بوده و به نوعی در ارتباط با کریدور زنگزور است.


بیشتر بخوانید: پشت پرده دعوت از فاروق اعظم مشاور وزارت آب افغانستان به همایش آب دانشگاه تهران


بازی کابل در زمین باکو

در سال‌های اخیر روابط افغانستان و ایران گا‌ها با تنش‌هایی همراه بود که چنین روندی اغلب توجیه اقتصادی دارد. به طور خاص، مشکل آب افغانستان و دسترسی آن به رودخانه هیرمند یکی از موضوعات مهم دوجانبه است، زیرا کابل توافقنامه ۱۹۷۳ را که تخصیص آب را برای هر طرف تعیین می‌کرد، زیر پا می‌گذارد. با این حال، افغان‌ها بدون تردید به دنبال انحراف تمرکز ایران از طریق ایجاد برخی مشکلات دیگر هستند. همچنین کمک‌های خارجی برای طالبان می‌تواند از سوی دولت‌های خارجی و سازمان‌های اطلاعاتی، شامل ایالات متحده، بریتانیا، اسرائیل و ترکیه صورت گیرد.

باید توجه داشت که هدف آمریکا و انگلیس، کنترل بر آسیا، تضعیف ایران، تقویت اسرائیل در رویارویی با ایران و بیرون راندن روسیه از مناطق جنوبی ماورای قفقاز و آسیای مرکزی است. اسرائیل با همکاری شرکای ارشد آنگلوساکسون خود تلاش می‌کند که ایران را به درگیری با افغانستان بکشاند تا از برنامه هسته‌ای ایران جلوگیری کرده و سطح توان رزمی نیرو‌های مسلح ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را کاهش دهد.

همچنین، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه در چهاردهمین دوره کنفرانس سفیران، دستورات جدید اردوغان، رئیس جمهور ترکیه مبنی بر تبدیل ترکیه به یکی از مراکز بزرگ جهان را به وضوح بیان کرد. ترکیه به ویژه علاقه‌مند به افتتاح کریدور زنگزور در ارمنستان برای ارتباط با بقیه جهان ترک و پاکستان است. در این میان، موضع سرسختانه ایران در مورد افتتاح کریدور زنگزور، آنکارا را از تشکیل بازار مشترک جدید به عنوان بخشی از استراتژی توران بزرگ باز می‌دارد.

در واقع، اگر تهران از دادن امتیاز در مورد زنگزور امتناع کند، احتمالا آنکارا با اقدامات دیپلماتیکی مانند کریدور لاجورد برای تحت فشار قرار دادن تهران استفاده کند. باید توجه داشت که ترکیه در موقعیت ارائه کمک‌های نظامی و مالی به افغانستان است.

برخی از کارشناسان معتقدند که پس از خروج آمریکا از افغانستان، فقط نیرویی که بر طالبان باید نفوذ داشته باشد و می‌تواند صلح را در این کشور برقرار کند، پاکستان است و برای آذربایجان، ظهور پاکستان در خط مقدم می‌تواند عامل مهمی در احیای ترانزیت کریدور مسیر لاجورد در این زمینه باشد. ائتلاف ترکیه، آذربایجان و پاکستان بر افزایش نفوذ سیاسی و اقتصادی در جنوب آسیا متمرکز بوده که مغایر با منافع هند خواهد بود.

آذربایجان به این کریدور علاقه‌مند است که در نتیجه اجرای چندین پروژه مشابه به طور همزمان، می‌تواند به یکی از بزرگترین هاب‌های حمل‌ونقل در منطقه تبدیل شود. همچنین، باکو با گنجاندن کریدور زنگزور در لاجورد سعی در یارکشی افغانستان به نفع خود دارد تا در مواقع مورد نیاز از آن بر علیه ایران استفاده کند.

در مجموع کریدور لاجورد با وجود راه‌آهن ریلی ایران توجیه اقتصادی ندارد، مگر اینکه اهداف دیگری دنبال شود. این کریدور به نوعی منافع رژیم صهیونیستی، باکو و آنکارا را تامین و حتی می‌تواند برخلاف منافع راهبردی کابل باشد، چون احتمالا دسترسی آن به بندر چابهار و بازار هند را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

در این میان، دلیل طرح کریدور لاجورد در روز‌های اخیر از سوی باکو و آنکارا، تحت فشار قراردادن ایران از طریق افغانستان برای کریدور زنگزور است که بدون تردید تحولات ژئوپلیتیکی، این امر را اجازه نخواهد داد.

منبع: اقتصاد معاصر

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

نرخ سود بانکی افزایش یافت

موسیمانه: الان بازیکنان را بهتر می‌شناسم

تنش میان پرسپولیسی‌ها و ملوانی‌ها برای انتشار یک ویدیو

شناسایی یک شبکه ضد امنیت ملی در قزوین

هشدار پلیس‌راه به مسافران شمال

دیدار مقامات ارشد ترکیه و قطر با الجولانی

سامره: نمی‌دانم چرا بازی باید تحت هر شرایطی برگزار می‌شد!

فیلم/ خلاصه بازی استقلال ۱ - ۰ مس کرمان

صعود استقلال به یک هشتم با عبور از مس

عکس/ مستانه مهاجر و دخترش در جشنواره کلکته

فیلم/ گزارش جالب نفیسه کوهنورد از بخش زنانه حرم حضرت زینب(س)

عکس جدید محمدرضا گلزار

فیلم/ اعلام جدول خاموشی‌های برق از شنبه

عکس/ اورونوف و فرزند یک ساله‌اش در یک قاب

احتمال افزایش یک سهمیه خارجی برای استقلال

مدودف: روسیه از دولت اسد حمایت می‌کرد

عجیب اما واقعی/ زمین تمرین پرسپولیس را کرایه می‌دهند؟

موافقت ایران با نظارت بیش‌تر در فردو

مخاطبان میلیونی کیهان کلهر در رقابت با ستاره‌های پاپ

عکس/ نمایی از آلودگی حاکم بر ورزشگاه شهر قدس محل برگزاری دیدار استقلال و مس کرمان

فیلم/ جولان آلودگی هوا در کرج

فیلم/ عکس صدام در دست تروریست‌های سوری

اینفوگرافی/ مصرف گاز ایران و کشورهای منطقه

اینفوگرافی/ ۱۰ خودروی پر فروش جهان در سال ۲۰۲۴

عکس/ نامزدی عجیب سلنا گومز در یک پیک‌نیک

قیمت روز زعفران + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسر + جدول

آغاز پیش فروش سایپا از ۲۵ آذر + جزئیات و لینک

گردوی خارجی یا ایرانی کدام گردو چرب‌تر و خوشمزه‌تر است؟

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

اینفوگرافی/ درآمد ترکیه از سریال سازی

عکس/ مهدی فخیم زاده و ماهچهره خلیلی در یک قاب ۲۰ سال پیش

خزر آب می‌رود؛ کاهش حداقل ۲ متر از سطح دریای خزر/ چه شد که بزرگترین دریاچه دنیا پسروی کرد؟

فیلم/ نظر عجیب عایشه‌گل درباره مرد‌های ایرانی

عکس/ تجمع کم رمق و کم رونق برای حمایت از قانون حجاب

جهانی شدن چه تاثیری بر اقتصادهای محلی دارد؟

عکس/ بستنی‌هایی که از ترس آب می‌شوند

شلیک مازوت به قلب مادران باردار

فیلم/ آزادی خبرنگار آمریکایی بعد از ۷ سال از زندان دمشق

ماجرای عجیب عشق محمد جولانی به دختری علوی در سوریه + عکس

جزییات عجیب از فوت ۳ نفر در کوه صفه اصفهان در یک روز

تشکیل پرونده برای خواننده و عوامل تهیه کنسرت در کاروانسرا

عکس/ دولت جدید سوریه جمعه و شنبه را تعطیل کرد

عکس / پرستو احمدی در صدر اخبار ایران

فیلم/ ابراز علاقه عاشقانه نعیمه نظام‌دوست به احسان علیخانی

جزئیات وحشتناک از گازگرفتگی ۱۰ نفر در مشیریه تهران

دستور جدید تحریرالشام درباره نصب تصاویر محمد جولانی

جابجایی قدرت‌ها در بازار نفت

عکس/ تغییر چهره مختار ثقفی سریال مختارنامه از ۳۳ تا ۶۰ سالگی