چه عواملی باعث تغییرات اقلیمی می‌شود؟

اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: اصلی‌ترین عامل تغییرات اقلیمی سوختن سوخت‌های فسیلی مانند نفت، گاز و ذغال سنگ است. سوختن این سوخت‌ها، دی‌اکسید کربن در هوا منتشر می‌کند که باعث گرم شدن کره زمین می‌شود.

علل تغییرات اقلیمی

آب و هوای زمین از زمان شکل‌گیری آن در حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش در حال تغییر بوده است. تا مدت‌ها، عوامل طبیعی عامل این تغییرات بودند. تاثیرات طبیعی بر آب و هوا شامل فوران‌های آتشفشانی، تغییرات در مدار زمین و جابجایی‌های پوسته زمین (که به آن تکانه‌های صفحه‌ای گفته می‌شود) بوده است.

در یک میلیون سال گذشته، زمین مجموعه‌ای از دوره‌های یخبندان را تجربه کرده است، از جمله دوره‌های سردتر (یخچالی) و دوره‌های گرم‌تر (بین یخچالی). دوره‌های یخچالی و بین یخچالی تقریباً هر ۱۰۰,۰۰۰ سال یک‌بار به دلیل تغییرات در مدار زمین حول خورشید تکرار می‌شوند. در چند هزار سال گذشته، زمین در یک دوره بین یخچالی با دمای ثابت قرار داشته است.

با این حال، از زمان انقلاب صنعتی در قرن ۱۹، دمای جهانی با سرعت بسیار بیشتری افزایش یافته است. با سوختن سوخت‌های فسیلی و تغییر در نحوه استفاده از زمین، فعالیت‌های انسانی به سرعت تبدیل به عامل اصلی تغییرات آب و هوا شده است.

گاز‌های گلخانه‌ای و اثر گلخانه‌ای بر آب و هوای زمین

برخی از گاز‌ها در جو زمین گرما را به دام می‌اندازند و از فرار آن به فضا جلوگیری می‌کنند. به این گاز‌ها "گاز‌های گلخانه‌ای" گفته می‌شود. این گاز‌ها همچون یک پتو گرم‌کننده اطراف زمین عمل می‌کنند که به آن "اثر گلخانه‌ای" می‌گویند.

گاز‌های گلخانه‌ای از منابع انسانی و طبیعی به دست می‌آیند. گاز‌هایی مانند دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروس به طور طبیعی در جو وجود دارند. سایر گازها، مانند کلروفلوئوروکربن‌ه (CFCs)، تنها به وسیله فعالیت‌های انسانی تولید می‌شوند.

بیشتر بخوانید: تاثیر تغییرات اقلیمی بر اقتصاد چیست؟

هنگامی که تابش کوتاه‌موج خورشید به زمین می‌رسد، بیشتر آن از میان جو عبور کرده و به سطح زمین می‌خورد. زمین بیشتر این تابش را جذب کرده و تابش مادون‌قرمز با طول موج بلندتری منتشر می‌کند.

گاز‌های گلخانه‌ای به جای اینکه مستقیم به فضا بروند، برخی از این تابش مادون‌قرمز را جذب می‌کنند. جو سپس تابش را در تمام جهت‌ها منتشر می‌کند و بخشی از آن را به سطح زمین بازمی‌گرداند که باعث گرم شدن کره زمین می‌شود. این فرآیند به نام "اثر گلخانه‌ای" شناخته می‌شود.

اثر گلخانه‌ای برای بقای ما حیاتی است. در واقع، اگر گاز‌های گلخانه‌ای وجود نداشتند، دمای زمین حدود ۳۰ درجه سردتر از امروز بود. بدون اثر گرم‌کننده گاز‌های گلخانه‌ای، ما نمی‌توانستیم زنده بمانیم.

با این حال، از زمان انقلاب صنعتی، ما گاز‌های گلخانه‌ای بیشتری را به هوا افزوده‌ایم و گرمای بیشتری به دام انداخته‌ایم. به جای نگه‌داشتن دمای زمین در سطحی گرم و پایدار، اثر گلخانه‌ای در حال گرم‌تر کردن کره زمین با سرعت بسیار بیشتری است. این را "اثر گلخانه‌ای تقویت‌شده" می‌نامیم که عامل اصلی تغییرات اقلیمی است.

عوامل انسانی تغییرات اقلیمی

به گزارش اقتصاد۲۴ انسان‌ها با انتشار دی‌اکسید کربن و سایر گاز‌های گلخانه‌ای به هوا، باعث تغییرات اقلیمی می‌شوند. امروز میزان دی‌اکسید کربن موجود در جو بیشتر از هر زمان دیگری در حداقل ۲ میلیون سال گذشته است. در قرن بیستم و بیست و یکم، سطح دی‌اکسید کربن ۴۰ درصد افزایش یافته است. ما گاز‌های گلخانه‌ای را به طرق مختلف تولید می‌کنیم:

سوختن سوخت‌های فسیل: سوخت‌هایی مانند نفت، گاز و ذغال سنگ دی‌اکسید کربن را در خود دارند که برای هزاران سال در زمین به صورت قفل شده باقی مانده‌اند. وقتی این سوخت‌ها را از زمین استخراج کرده و می‌سوزانیم، دی‌اکسید کربن ذخیره‌شده را به هوا منتشر می‌کنیم.

جنگل‌زدایی: جنگل‌ها دی‌اکسید کربن را از جو جذب و ذخیره می‌کنند. قطع درختان باعث می‌شود که دی‌اکسید کربن سریع‌تر جمع شود، چرا که درختان دیگر آن را جذب نمی‌کنند. علاوه بر این، وقتی درختان را می‌سوزانیم، کربنی که ذخیره کرده‌اند آزاد می‌شود.

کشاورزی: کاشت محصولات کشاورزی و پرورش دام انواع مختلفی از گاز‌های گلخانه‌ای را به هوا منتشر می‌کند. برای مثال، دام‌ها متان تولید می‌کنند که به عنوان گاز گلخانه‌ای ۳۰ برابر بیشتر از دی‌اکسید کربن قدرت دارد.

سیمان: تولید سیمان یکی دیگر از عوامل تغییرات اقلیمی است که ۲ درصد از مجموع انتشار دی‌اکسید کربن را به خود اختصاص می‌دهد.

تغییرات طبیعی اقلیمی

علت اصلی تغییرات اقلیمی فعالیت‌های انسانی و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است. با این حال، عوامل طبیعی زیادی نیز وجود دارند که باعث تغییرات در سیستم اقلیمی می‌شوند.

چرخه‌های طبیعی می‌توانند باعث تغییرات دما بین گرم شدن و سرد شدن شوند. همچنین عوامل طبیعی وجود دارند که اقلیم را مجبور به تغییر می‌کنند، به این عوامل تحمیل‌ها گفته می‌شود. با اینکه این عوامل طبیعی به تغییرات اقلیمی کمک می‌کنند، شواهد علمی نشان می‌دهد که آنها عامل اصلی تغییرات اقلیمی نیستند.

چرخه‌های میلانونویچ: وقتی زمین در حال گردش به دور خورشید است، مسیر و شیب محور آن ممکن است کمی تغییر کند. این تغییرات که به نام چرخه‌های میلانونویچ شناخته می‌شوند، میزان تابش خورشید را بر روی زمین تحت تأثیر قرار می‌دهند. این تغییرات می‌توانند باعث تغییر دمای زمین شوند، اما این چرخه‌ها به طور معمول در مدت زمان‌های ده‌ها یا صد‌ها هزار سال اتفاق می‌افتند و بعید است که تغییرات اقلیمی که امروز مشاهده می‌کنیم به دلیل آنها باشد.

نوسان جنوبی ال‌نینو (ENSO): یک الگوی تغییرات دمای آب در اقیانوس آرام است. در سال‌های «ال‌نینو»، دمای جهانی افزایش می‌یابد و در سال‌های «لا‌نینا»، کاهش می‌یابد. این الگو‌ها می‌توانند تأثیرات کوتاه‌مدتی بر دمای جهانی داشته باشند، اما نمی‌توانند دلیل گرم‌شدن مداوم امروز باشند.

مجموعه‌ای از تحمیل‌های طبیعی که می‌توانند به تغییرات اقلیمی کمک کنند شامل موارد زیر هستند:

تابش خورشیدی: تغییرات انرژی خورشید در گذشته بر دمای زمین تأثیر گذاشته‌اند. با این حال، ما شاهد هیچ تغییر قوی در انرژی خورشیدی نبوده‌ایم که بتواند اقلیم را تغییر دهد.

فوران‌های آتشفشانی: فوران‌های آتشفشانی تأثیرات مختلطی بر اقلیم دارند. فوران‌ها ذرات آئروسل تولید می‌کنند که زمین را خنک می‌کنند، اما همچنین دی‌اکسید کربن آزاد می‌کنند که باعث گرم شدن آن می‌شود. آتشفشان‌ها ۵۰ برابر کمتر از انسان‌ها دی‌اکسید کربن تولید می‌کنند، بنابراین ما می‌دانیم که آنها عامل اصلی گرم شدن جهانی نیستند.

آیا انسان‌ها مسئول تغییرات اقلیمی هستند؟

هنگامی که تمام شواهد را بررسی می‌کنیم، توافق علمی بزرگی وجود دارد که انسان‌ها عامل اصلی تغییرات اقلیمی هستند. در آخرین گزارش هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی، به‌طور قاطع اعلام شده است که فعالیت‌های انسانی عامل گرمایش جهانی هستند.

چرخه‌های طبیعی اقلیمی می‌توانند دمای زمین را تغییر دهند، اما تغییرات امروز در مقیاس و سرعتی در حال وقوع است که چرخه‌های طبیعی نمی‌توانند آن را توضیح دهند. این چرخه‌ها می‌توانند دمای جهانی را برای سال‌ها یا گاهی فقط برای چند ماه تغییر دهند، نه برای ۱۰۰ سال که ما شاهد آن هستیم. در حالی که تغییرات بلندمدت مانند چرخه‌های میلانونویچ و تابش خورشیدی هزاران سال طول می‌کشند.

دلیل‌های بسیاری وجود دارند که تغییرات اقلیمی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، اما شواهد غیرقابل انکاری وجود دارد. فعالیت‌های انسانی مانند سوختن سوخت‌های فسیلی و تغییر در نحوه استفاده از زمین، عامل اصلی تغییرات اقلیمی هستند.