زنگ خطر برای ایران؛ اقلیم در نقطه بی‌بازگشت

اقتصاد۲۴- آنچه این روز‌ها در ایران شنیده نمی‌شود فریاد زمین است؛ زمینِ تشنه، داغ، و فراموش‌شده‌ای که ایران بر آن ایستاده است.

هشدار تازه آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، نه تنها هشداری برای جهان که پژواکی برای ایران است، کشوری که بیش از هر زمان دیگری در تقاطع بحران‌های اقلیمی قرار دارد.

گوترش اعلام کرده است که ۲۰۲۴ ممکن است اولین سالی باشد که میانگین دمای جهان از مرز ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح پیش از صنعتی شدن عبور کند. این عدد کوچک، سایه‌ای بزرگ بر سر کشوری می‌اندازد که همواره زیستن در شرایط سخت را آزموده، اما اکنون در برابر بحرانی قرار دارد که شاید هیچ آزمونی مشابه آن نبوده باشد.

فروپاشی زیست‌محیطی ایران؛ بازخوانی یک بحران

در حالی که خشکسالی، طوفان‌های گرد و غبار، و کاهش منابع آب در حال بلعیدن زندگی میلیون‌ها ایرانی است، نگاه‌ها همچنان به نفت و گاز دوخته شده است. آیا ایران می‌تواند با این میراث صنعتی، از آتش تغییرات اقلیمی بگریزد؟

خشکسالی و بحران آب

تصاویر تلخ سد‌های نیمه‌خشک و دشت‌هایی که دیگر سبز نیستند، گویی پرتره‌ای از آینده ایران را به نمایش می‌گذارند. آب‌های زیرزمینی که روزگاری ستون فقرات کشاورزی ایران بودند، به چنان سطحی پایین رسیده‌اند که شاید دیگر امیدی برای بازگشتشان نباشد.

بیشتر بخوانید:گرمترین سال زمین ثبت شد

طوفان‌های گرد و غبار

اهواز، سیستان و بلوچستان، و بسیاری از نقاط دیگر، حالا به میدان نبردی میان انسان و طبیعت بدل شده‌اند. اما چه کسی در این نبرد پیروز است؟ طوفان‌ها هر روز سهم بیشتری از آسمان ایران را می‌بلعند.

اقدام یا انفعال؛ ایران در دوراهی سرنوشت

اگرچه بحران زیست‌محیطی تنها به ایران محدود نمی‌شود، اما جغرافیای شکننده و سیاست‌های اقتصادی وابسته به سوخت‌های فسیلی، این کشور را به یکی از آسیب‌پذیرترین مناطق جهان تبدیل کرده است. چه باید کرد؟

خورشید و باد باید جایگزین نفت و گاز شود

آینده ایران نمی‌تواند بر نفت و گاز بنا شود. خورشید و باد باید جایگزین این میراث سیاه شوند. آیا ایران آماده است سرمایه‌گذاری‌های کلان در انرژی‌های تجدیدپذیر را آغاز کند یا همچنان بر یارانه‌های فسیلی پافشاری خواهد کرد؟

آیا استفاده از فناوری‌های بازیافت آب و تغییر الگوی کشت می‌تواند راه‌حلی پایدار باشد؟ یا شاهد مهاجرت بیشتر روستاییان و سقوط کشاورزی خواهیم بود؟

دنیا به سمت نوآوری‌های اقلیمی حرکت می‌کند. ایران، با منابع انسانی توانمند، آیا می‌تواند این قطار را به موقع بگیرد؟ یا همچنان در ایستگاه درگیری‌های سیاسی داخلی متوقف خواهد ماند؟

جهانی که بدون ایران هم پیش می‌رود

شاید بزرگ‌ترین چالش ایران، عدم باور به سرعت تغییرات اقلیمی است. در حالی که کشور‌های همسایه، همچون عربستان و امارات، میلیارد‌ها دلار برای توسعه انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری می‌کنند، ایران همچنان در تنگنای نگاه سنتی به منابع طبیعی خود گرفتار است. جهان منتظر ایران نخواهد ماند. اگر امروز اقدامی نشود، فردا ایران از نقشه اقتصادی و زیست‌محیطی جهان حذف خواهد شد.

آینده‌ای که در گرو تصمیم امروز است

اگر امروز زنگ خطر گوترش را به‌عنوان هشداری جدی نپذیریم، فردا ممکن است دیگر ایرانی برای نجات باقی نمانده باشد. باید پذیرفت که زمین و طبیعت منتظر تصمیم‌گیری ما نخواهند ماند. زمان برای اقدام محدود است، اما فرصت برای تغییر همچنان وجود دارد. آیا ایران، با تمام تاریخ و تمدن باشکوهش، می‌تواند این بحران را به نقطه‌ای برای تولدی دوباره بدل کند؟ پاسخ این سؤال تنها به خود ما بستگی دارد.