نقش بی‌رنگ شده سازمان ملل/ نقشی که به قدرت‌های بزرگ واگذار شده است

اقتصاد۲۴- سازمان ملل متحد مدت‌هاست که نقش و کارکرد خود را به قدرت‌های بزرگ سپرده است. این وضع برخلاف آرمان‌ها و وظایفی است که برای این نهاد بین‌المللی در پی جنگ جهانی دوم تعریف شده بود. راه دور نرویم؛ در همین دهه اخیر، نقش و تأثیر کارکردی سازمان ملل در تحولات محیط بین‌المللی ازجمله نزاع‌ها و جنگ‌های منطقه‌ای و گاه منازعات جهانی چگونه تعبیر و تفسیر شده است. برای مثال آیا این سازمان در رخداد‌های خاورمیانه؛ جنگ‌های قره باغ، غزه و لبنان؛ سوریه و بحران جاری در شمال این کشور؛ جنگ اوکراین؛ تنش میان قبرس، یونان و ترکیه؛ افغانستان و ... نقش تأثیر گذار خود را ایفا کرده است؟ پرسش مهم‌تر این که آیا قدرت‌های بزرگ و متحدان آنها در تعقیب سیاست‌های سلطه‌گرانه خود، نیم نگاهی به قواعد پذیرفته شده اعضای سازمان ملل در رعایت حقوق عمومی و بین‌المللی داشته‌اند یا نه؟ پرسش کلیدی نیز آن است که آیا سازمان ملل که روزگاری عنوان "متحد" را با خود یدک داشت، اکنون می‌تواند اوضاع آنارشی حاکم بر جامعه جهانی را مدیریت کند؟

مدت‌هاست که جامعه بین‌المللی؛ به ویژه ملت‌های در حال توسعه و یا آنچه کشور‌های جنوب در برابر کشور‌های شمال خوانده می‌شوند، چشم امید خود را از این سازمان بسته‌اند. کشور‌های شمال نیز بی‌توجه به جایگاه معتبر سازمان ملل، شلتاق می‌کنند. در این میان این نهاد به رغم تمسخر مداوم قدرت‌های بزرگ، کار امروزش به گونه‌ای لباس مشروع پوشاندن به سلطه‌گری‌ها، تجاوزات و جنایاتی است که در اقصی نقاط جهان و به ویژه در غزه و لبنان در حال انجام است. از این رو مراسمی که دوشنبه (۲۷ ژانویه ۲۰۲۵) در مقر سازمان ملل برگزار شده، جای پرسش‌های بسیار دارد.

سازمان ملل بانی برگزاری مراسمی برای یاد بود قربانیان هولوکاست است. اگرچه این واقعه تلخ در اذهان جهانیان باقی است؛ اما نباید از نظر دور داشت که میراث‌خواران واقعه هولوکاست، اکنون خود متهم به هولوکاستی دیگرند. صهیونیست‌های مدعی در کمتر از یکسال و نیم گذشته مرتکب جنایات گسترده‌ای شده‌اند که نگاه و قلب بسیاری از مردم جهان را آزرده است. کشتار نزدیک به پنجاه هزار نفر از مردم بی‌دفاع غزه، لبنان و در این‌حال ویرانی سرزمین‌های فلسطینی و لبنانی و حتی سوریایی، کارنامه‌ای است که نمی‌توان آن را در این بزنگاه نادیده گرفت. نمی‌توان برای قربانیان هولوکاست اشک ریخت بی‌آن‌که آوارگی میلیون‌ها فلسطینی را از چشم دور داشت. همین حالا به رغم استقرار آتش بس در غزه «دونالد ترامپ» خواستار بیرون راندن فلسطنیان آواره به صحرای سینا و اردن شده است. این خواست غیر قانونی و غیر اخلاقی در حالی با صراحت اعلام می‌شود که سازمان ملل کمترین واکنش را به آن داشته است.

 به عبارت بهتر، ترامپ در بیان نظرات جانبدارانه و غیر قانونی خود از افراطیون متجاوز صهیونیست، کمترین وقعی را برای جامعه جهانی و جامعه بین‌المللی تشکل یافته در سازمان ملل باقی گذاشته است. او و به تبع آن افراطیون اسرائیلی بی‌توجه به وجود نهادی به نام "سازمان ملل متحد" اراده مبتنی بر قدرت را بر هر قاعده حقوقی و اخلاقی ارجح می‌دانند. ولی آیا در چنین وضعی می‌توان همان احساسی را به هولوکاست و قربانیان آن داشت که در گذشته بود؟ آیا میراث‌خواران هولوکاست، امروز در همان جایگاهی قرار ندارند که نازیست‌های نژاد پرست علیه یهویان در حافظه تاریخ قرار گرفته‌اند؟ سازمان ملل متهم است که جایگاه خود را ارزان واگذار کرده است؛ چون مدت‌هاست که نقش و کارکرد خود را به قدرت‌های بزرگ سپرده است.

نویسنده: جلال خوش چهره