چگونه می‌توان با رصد رشد نقدینگی، وضعیت شاخص ارزی را پیش‌بینی کرد؟

اقتصاد۲۴- در سال‌های اخیر، از سوی برخی افراد و رسانه‌ها دیدگاه‌هایی در رابطه با جدایی سیاست پولی از سیاست ارزی به گوش می‌رسد، با این حال یک پژوهش جدید اقتصادی در دفتر ملی تحقیقات اقتصادی در آمریکا (NBER) اشاره می‌کند که در کشور‌هایی که سیاست پولی آنها نرخ رشد نقدینگی کمتری به همراه داشته است، ارزش پول ملی بالاتری دارند. در حقیقت تضعیف ارزش پول ملی عمدتا بر اثر سیاست‌های پولی صورت می‌گیرد. به گفته پژوهشگران، عوامل مرتبط با مدیریت نقدینگی و سیاست‌های پولی نقش کلیدی در تعیین نوسانات ارز دارند؛ درحالی‌که عوامل اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی، صادرات و واردات تاثیر قابل توجهی بر آن ندارند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که نقش مدیریت نقدینگی و سیاست‌های پولی در تعیین نوسانات ارز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به عبارت دیگر، سیاستگذاران اقتصادی نباید سیاست پولی را از سیاست ارزی جدا بدانند؛ زیرا کنترل دقیق رشد نقدینگی می‌تواند به بهبود ارزش پول ملی و کاهش تورم کمک کند.

متر پولی نوسان ارزی

نخستین بار میلتون فریدمن در اقتصاد کلان این اصل را ارائه کرد که سیاست پولی بانک مرکزی با وقفه‌هایی طولانی و متغیر بر وضعیت اقتصادی تاثیر می‌گذارد. این اصل ممکن است در مورد سطح فعالیت واقعی اقتصاد و قیمت کالا‌های مصرفی به کار برود، اما آیا این گزاره می‌تواند در رابطه با متغیر‌های مالی، مانند ارزها، نیز صادق باشد؟ یک پژوهش تازه با عنوان «سیاست پولی جریانات ارزی را پیش‌بینی می‌کند» (Monetary Policy Predicts Currency Movements) در دفتر ملی تحقیقات اقتصادی (National Bureau of Economic Research) به این سوال پاسخ می‌دهد. براساس این پژوهش، سیاست‌های بانک مرکزی در رابطه با میزان رشد نقدینگی، می‌تواند میزان تغییرات نرخ ارز را پیش‌بینی کند.

تضعیف پول ملی با سیاست پولی

از دیدگاه نظری، این پژوهش بستر مناسبی برای بازنگری در مدل‌های اقتصاد کلان ایجاد می‌کند. پژوهشگران با استفاده از مدل‌های اقتصادسنجی پیچیده و تحلیل سری‌های زمانی، به این نتیجه دست یافته‌اند که ارز‌هایی که در دوره‌های گذشته رشد حقیقی کمتری در شاخص M ۱ داشته‌اند، تحت سیاست‌های پولی محدودکننده‌تر قرار گرفته‌اند و در نتیجه در طی سه سال آینده شاهد رشد بالاتر نرخ ارز در این کشور‌ها خواهند بود. این یافته نشان می‌دهد که محدودیت‌های اعمال‌شده توسط بانک‌های مرکزی بر رشد نقدینگی می‌تواند تاثیری معنادار بر تورم و نرخ ارز داشته باشد؛ به‌گونه‌ای که در کشور‌هایی که بانک مرکزی محدودکننده‌ترین سیاست‌ها را اتخاذ کرده است، ارزش پول آنها در بلندمدت نسبت به سایر کشور‌ها در سطح بالاتری قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: پیش بینی قیمت دلار فردا ۲۰ بهمن ۱۴۰۳/ قیمت دلار گران می‌شود؟

مطابق بررسی‌های این پژوهش، رشد نرخ ارز با رشد نقدینگی (M ۱) همبستگی مثبت و معناداری دارد، اما ارتباط قابل‌توجهی میان نرخ ارز و سایر متغیر‌ها نظیر تولید ناخالص داخلی، صادرات و واردات یافت نشد. این نکته حائز اهمیت است، زیرا نشان می‌دهد که عوامل مرتبط با سیاست پولی و مدیریت نقدینگی از عوامل کلیدی در تعیین نرخ ارز در بلندمدت محسوب می‌شوند. به عبارت دیگر، در‌حالی‌که فعالیت‌های تجاری و اقتصادی نقش مهمی در ایجاد نوسانات کوتاه‌مدت دارند، سیاست‌های پولی بانک مرکزی می‌تواند تعیین‌کننده روند کلی نوسانات ارز در دوره‌های بلندمدت باشد.

یکی دیگر از یافته‌های مهم پژوهش این است که اقتصاد‌هایی که دارای محدودکننده‌ترین بانک‌های مرکزی هستند، از نظر ارزش پول ملی عملکرد بهتری نسبت به سایر کشور‌ها داشته‌اند. به بیان دیگر، در ۲۰درصد اقتصاد‌هایی که بانک‌های مرکزی آنها سیاست‌های محدودکننده‌تری را اعمال می‌کنند، ارزش پول ملی در مقایسه با سایر کشور‌ها به طور متوسط بالاتر بوده است. این نتایج با واقعیت‌های مشاهده‌شده در برخی از اقتصاد‌های پیشرفته همخوانی دارد؛ به‌گونه‌ای که محدودیت‌های پولی و کنترل دقیق نقدینگی می‌تواند به کاهش تورم منجر شود و از این رو، جذابیت پول کشور‌ها را برای سرمایه‌گذاران در سطح بین‌المللی افزایش دهد. پژوهشگران بر این باورند که تورم، با کاهش ارزش خرید پول ملی، جذابیت سرمایه‌گذاری در پول‌های ملی را کاهش می‌دهد و در بسیاری از مدل‌های اقتصاد کلان، یک نقش منفی در تعیین ارزش ارز‌ها ایفا می‌کند.

اهمیت پیش‌بینی نرخ ارز

یکی از چالش‌های اصلی در اقتصاد، پیش‌بینی نوسانات نرخ ارز است. نرخ ارز به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی، تحت‌تاثیر عوامل متعددی قرار دارد که بسیاری از آنها از روابط پیچیده و دینامیک‌های زمان‌بندی‌شده برخوردارند. در این راستا، پژوهشگران با به‌کارگیری مدل‌های پیشرفته اقتصادی و اقتصادسنجی، به دنبال یافتن الگو‌های پنهان و سیگنال‌هایی بودند که بتوانند به پیش‌بینی نوسانات نرخ ارز کمک کنند. آنها دریافتند که سیاست‌های محدودکننده بانک‌های مرکزی، نسبت به سایر ساختار‌ها و شاخص‌های موجود در ادبیات اقتصادی، توانایی پیش‌بینی بهتری را برای نرخ ارز فراهم می‌آورد.

شواهد کشور‌های عضو OECD نشان می‌دهد که تغییرات نرخ ارز به دو صورت همزمان و با تاخیر از سیگنال‌های محدودکننده بانک مرکزی تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند. این یافته مهم، اهمیت مدیریت نقدینگی و سیاست‌های پولی هوشمندانه را در تثبیت نرخ ارز و کنترل نوسانات آن روشن می‌سازد. از منظر نظری، این پژوهش به بازنگری در مدل‌های پولی قدیمی کمک شایانی می‌کند. نظریه‌پردازان اقتصاد کلان که تا کنون بر اساس مدل‌های مبتنی بر تاثیرات فوری سیاست‌های پولی بر اقتصاد واقعی عمل می‌کردند، اکنون باید به تاخیر‌های زمانی و ساختار‌های پیچیده‌تر در انتقال تاثیرات سیاست‌های پولی توجه ویژه‌ای داشته باشند. به عنوان مثال، مدل‌های سنتی که رابطه بین افزایش نقدینگی و افزایش تورم را به‌صورت خطی در نظر می‌گیرند، ممکن است نتوانند دینامیک‌های واقعی موجود در بازار‌های ارز را به‌درستی منعکس کنند.

بیشتر بخوانید: میزان دلار خانگی در کشور چه قدر است؟

این پژوهش نشان می‌دهد که تاخیر‌های زمانی و پیچیدگی‌های موجود در انتقال سیاست‌های پولی به متغیر‌های مالی، مانند نرخ ارز، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و می‌توانند در توسعه مدل‌های پیش‌بینی دقیق‌تر سهم بسزایی ایفا کنند. در ادامه، اهمیت این یافته‌ها برای سیاستگذاران اقتصادی قابل‌تامل است. بانک‌های مرکزی با کنترل و مدیریت نقدینگی، نه‌تنها می‌توانند تورم را کنترل کرده و ثبات اقتصادی را بهبود بخشند، بلکه با اعمال سیاست‌های محدودکننده در زمان‌های مناسب، می‌توانند از افزایش بی‌رویه نوسانات ارز جلوگیری کنند. به عنوان مثال، در شرایطی که انتظار می‌رود رشد نقدینگی بیش از حد افزایش یابد، اعمال سیاست‌های محدودکننده می‌تواند از افزایش ناگهانی نرخ ارز جلوگیری کرده و ثبات اقتصادی را حفظ کند. این امر نه‌تنها به کاهش ریسک‌های ناشی از نوسانات شدید ارز کمک می‌کند، بلکه زمینه‌های مساعدی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و تقویت ارزش پول ملی فراهم می‌آورد.

از دیدگاه سرمایه‌گذاران، این پژوهش پیامد‌های مهمی به همراه دارد. کاهش تورم و ثبات اقتصادی ناشی از سیاست‌های پولی محدودکننده می‌تواند جذابیت سرمایه‌گذاری در پول‌های ملی را افزایش دهد. در کشور‌هایی که بانک‌های مرکزی سیاست‌های پولی محافظه‌کارانه‌تری را اتخاذ کرده‌اند، ارزش پول ملی در بلندمدت حفظ شده و حتی افزایش می‌یابد؛ این در حالی است که در کشور‌هایی که سیاست‌های پولی آزادتر و غیرمحدودکننده اتخاذ می‌شود، تورم بالاتر و نوسانات ارز شدیدتر است. در نتیجه، سرمایه‌گذاران بین‌المللی و داخلی با توجه به تحلیل‌های اقتصادی می‌توانند بازار‌هایی را شناسایی کنند که دارای ثبات بیشتری هستند و در بلندمدت بازدهی بهتری ارائه می‌کنند.

این پژوهش با تاکید بر رابطه بین رشد نقدینگی و نوسانات نرخ ارز، ابعاد جدیدی از مدیریت اقتصادی و سیاست‌های پولی را برای بانک‌های مرکزی روشن کرده است. این مطالعه با ارائه شواهد تجربی و تحلیل‌های دقیق، زمینه‌های جدیدی برای تحقیقات آینده فراهم کرده و نشان می‌دهد که استفاده از سیاست‌های پولی محدودکننده می‌تواند به‌طور موثری از نوسانات شدید اقتصادی جلوگیری کرده و ارزش پول ملی را حفظ کند. از این رو، هم نظریه‌پردازان و هم سیاستگذاران و هم سرمایه‌گذاران باید به این یافته‌ها توجه ویژه‌ای داشته و در راستای تدوین سیاست‌های پایدار و جامع اقتصادی از آن بهره‌مند شوند.