مذاکرات ژنو؛ پیشرفت یا ترفند وقت‌کشی؟

اقتصاد۲۴- نزدیک شدن به اروپا به هیچ وجه کافی نیست و حتی من معتقدم به جای کانال زدن، بهتر است خودمان مستقیم به دنبال جستجوی مسیر‌های دیپلماسی با ایالات متحده باشیم. ما نباید مانعی در برابر تلاش‌های خارجی در این زمینه ایجاد کنیم؛ اما باید مراقب باشیم که مبادا تبدیل به «کارتِ بازی» برخی از کشور‌هایی شویم که تجربه ثابت کرده چندان قائل به تفاهم بیشتر ایران و آمریکا نیستند.

طی ماه‌های اخیر مسأله مذاکرات ایران با طرف‌های غربی به یکی از مهمترین موضوعات سیاست خارجی کشور تبدیل شده است. دور جدید گفت‌و‌گو‌ها با اروپا در سایه تحولات روز‌های اخیر، از دید برخی کارشناسان حوزه سیاست خارجی، با پالس‌هایی مثبت همراه است؛ البته مشروط بر آن که ادامه دار باشد.

«عباس عراقچی»، وزیر خارجه ایران، به‌تازگی از ادامه مذاکرات با اروپا خبر داده و درباره سفر وزیر خارجه روسیه به تهران گفته است: «لاوروف درباره مذاکراتشان با آمریکا و مذاکرات با دیگران در منطقه گزارش مفصلی به ما داد. البته طبیعتا پیامی وجود نداشت. قرار نبود که ایشان پیام بیاورد. ما در خصوص مسائل منطقه و روابط دوجانبه به طور مفصل صحبت کردیم. درخصوص بحث هسته‌ای و برخی مسائل دیگر مذاکرات انجام شد. مذاکرات ما با اروپا ادامه پیدا می‌کند. البته فراز و نشیب خود را دارد و سؤال و نکات متعددی وجود دارد که باید پاسخ داده شود. ما این مذاکرات را ادامه می‌دهیم.»

بیشتر بخوانید:لاوروف: به همکاری با ایران ادامه می‌دهیم

وزارت امور خارجه ایران و آلمان نیز در شبکه اجتماعی ایکس تایید کردند که طرف‌های عضو توافق هسته‌ای (برجام) با ایران منهای آمریکا، چین و روسیه، با هیأت ایرانی در ژنو، دیدار و مذاکره کرده‌اند. «کاظم غریب‌آبادی»، معاون حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه، دراین خصوص در شبکه ایکس نوشت: «در حاشیه سفر وزیر امور خارجه به ژنو برای شرکت در نشست عالی‌رتبه کنفرانس خلع سلاح و شورای حقوق بشر، دور جدیدی از گفت‌و‌گو‌های سازنده با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی داشتم. ما درخصوص موضوعات هسته‌ای و رفع تحریم به تبادل نظر پرداختیم.»

همه این موضوعات پرسش‌هایی ایجاد کرده است؛ از جمله این که آیا گفت‌و‌گو‌های ایران و اروپا نتیجه بخش خواهد بود و آیا احتمال تغییراتی در دیپلماسی بین ایران و آمریکا وجود دارد؟

توافق با اروپا از تنش و تحریم‌های سنگین‌تر پیشگیری می‌کند

«محمدعلی سبحانی» گفت: «یک اتفاق بسیار مهم بعد از حضور ترامپ در کاخ سفید رخ داده و فضایی را ایجاد کرده که برخی مناطق دنیا از جمله اروپا، دلخوری‌هایی جدی از آمریکا پیدا کرده و نگرانی‌های بزرگی نیز دارند. نادیده گرفته شدن اروپا، همکاری جدی امریکا با روسیه در مسأله اوکراین و توافقی که متصور است انجام شود و اوکراین بعد از این همه مقاومت و درگیری، شرایط جدیدی پیدا کند و محل معامله و تفاهم روسیه قرار گیرد، اروپا را ناراحت کرده است. این شرایط، می‌تواند عامل و زمینه‌ای باشد برای این که ما با اروپا بیشتر به تفاهم فکری برسیم و دیپلماسی فی‌مابین درباره رسیدن به توافق را جدی‌تر دنبال کنیم. هر دو طرف (ایران و اروپا) به شکلی، خود را در آستانه یک گفتگوی جدی می‌بینند.

ضمن این که من معتقدم این گفت‌و‌گو‌ها بسیار مهم است، تصور می‌کنم از طریق اروپا، می‌توانیم شرایط بهتری را با آمریکایی‌ها نیز ایجاد کنیم. در عین حال باید بدانیم که نوع دیپلماسی که آمریکایی‌ها به کار گرفته‌اند و فشار‌هایی که در مسائل مختلف جهان وارد می‌کنند را نمی‌توان لزوما تسهیل کننده کامل کار با اروپا دانست و به عبارتی این مسائل متضمن قطعی بودن نتایج مثبت در مذاکرات ما و اروپا نیست.»

بیشتر بخوانید:فیلم/ رایزنی عراقچی و همتای بحرینی در ژنو

وی در ادامه افزود: «مسائلی که اشاره کردم شاید بتواند تا حدودی فضا را تلطیف کرده و برخی قدم‌های مثبت را هم رقم بزند، اما بالاخره کماکان، مسأله اصلی ما ایالات متحده است. در جریان توافق برجام، وقتی با آمریکایی‌ها منافع مشترک یا مناقشاتی را تجربه می‌کردیم، دقیقا همان نقاطی نتیجه بخش بود که مستقیم با آمریکا حرف زدیم. این موضوع خواه در برجام و خواه در مسائل عراق و افغانستان مشهود بود؛ بنابراین نباید به مسأله مذاکره با اروپا اکتفا کنیم، بلکه باید به دیپلماسی اهمیت بیشتری دهیم و محوریت دیپلماسی در رفتار و سیاست‌های خودمان را به شکل عمیق تری دنبال کنیم تا بتوانیم به نتیجه دلخواهمان که باید تا پیش از غروب برجام باشد، برسیم. رسیدن به یک توافق با اروپا می‌تواند از تنش‌های بیشتر و بازگشت تحریم‌های سنگین‌تر پیشگیری کند.»

به جای کانال زدن، خودمان به دنبال مسیر‌های دیپلماسی با ایالات متحده باشیم

مدیرکل پیشین خاورمیانه در وزارت خارجه در ادامه گفت: «یکی از ابزار‌های مهم ما در مسیر تحریم زدایی و مبارزه با تنش سیاسی، گفت‌و‌گو با اروپا است. اما ابزار مهمتر این است که سعی کنیم در حوزه دیپلماسی‌های مؤثر و چگونگی برخورد مناسب با آمریکا، جدی‌تر مطالعه کنیم و در نهایت به توافقی که نیاز است برسیم. آمریکایی‌ها در قبال ایران رفتاری کردند، که طرف ایرانی نیز شرایط را برای مذاکره مناسب نمی‌بیند، به اعتقاد من آمریکایی‌ها باید رفتار خود را جبران کنند. این انتظاری کاملا به حق است که می‌خواهیم در شرایطی عادلانه و پایاپای گفت‌و‌گو کنیم. با همه اینها، با توجه به مبهم بودن افق‌های سیاست خارجی، به ویژه در قبال ایالات متحده، ما نباید منتظر بمانیم، بلکه باید ابزار‌های اقتصادی کشور را به ویژه در بخش خصوصی فعال کنیم. شرایط معیشتی و اقتصاد، گرچه به سیاست خارجی پیوند خورده، اما انفعال در این حوزه اشتباه خواهد بود.»

بیشتر بخوانید:فیلم/ پاسخ عراقچی به گمانه‌زنی‌ها درباره سفر امیر قطر به ایران

وی در ادامه گفت: «نزدیک شدن به اروپا به هیچ وجه کافی نیست و حتی من معتقدم به جای کانال زدن، بهتر است خودمان مستقیم به دنبال جستجوی مسیر‌های دیپلماسی با ایالات متحده باشیم. ما نباید مانعی در برابر تلاش‌های خارجی در این زمینه ایجاد کنیم، اما باید مراقب باشیم که مبادا تبدیل به «کارتِ بازی» برخی از کشور‌هایی شویم که تجربه ثابت کرده چندان قائل به تفاهم بیشتر ایران و آمریکا نیستند؛ بنابراین شرایط بی نهایت حساس است و هر کشور بر اساس منافع خود وارد این صحنه شده است و می‌خواهد به دیپلماسی منطقه‌ای ورود کند؛ بنابراین ما ملزم و موظف هستیم خودمان در عرصه دیپلماسی فعالیت جدی داشته باشیم. در عین حال لازم است با همه طرف‌هایی که می‌توانند به نوعی در مسیر گفت‌و‌گو‌ها اثرگذار باشند، در ارتباط باشیم. در حال حاضر تحریم‌های متعدد اقتصاد کشور را به وضعیت نیمه فلج درآورده و این وضعیت درمان نمی‌شود مگر با دیپلماسی فعال.»