پزشکیان بدون حضور محمد جواد ظریف چه خواهد کرد؟

اقتصاد۲۴- محمد جواد ظریف از چهره‌های خبر ساز سال ۱۴۰۳ بود. بعد از اعلام برگزاری انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری که در پی حادثه سقوط بالگرد شهید رییسی اعلام شد و حضور مسعود پزشکیان در عرصه انتخابات، محمد جواد ظریف از جمله شخصیت‌های شناخته شده‌ی عرصه سیاسی بود که با اشتیاق خود، رنگ و بوی دیگر به کمپین انتخاباتی پزشکیان داد.

محمد جواد ظریف کیست؟

محمد جواد ظریف خوانساری متولد دی ۱۳۳۸، سیاستمدار و دیپلمات ایرانی است، دانش‌آموختهٔ کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل از دانشگاه ایالتی سان‌فرانسیسکو و همچنین کارشناسی ارشد مطالعات بین‌الملل و دکترای حقوق و روابط بین‌الملل از دانشگاه دنور است.

او دوران کاری خود را از سال ۱۳۵۷ در کنسولگری ایران در سانفرانسیسکو آغاز کرد و از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۱ معاونت حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه را برعهده داشت.

ظریف در فاصله سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۶ به عنوان سفیر ایران در سازمان ملل متحد فعالیت می‌کرد. او در سال ۱۳۹۲ در دولت یازدهم به‌عنوان وزیر امور خارجه ایران انتخاب شد. ظریف مسئول تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در برنامه جامع اقدام مشترک بود.

از ۱۱ مرداد تا ۱۲ اسفند ۱۴۰۳، معاون راهبردی مسعود پزشکیان، مشاور رئیس‌جمهور و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک بود. وی همچنین دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران است.

ماجرای استعفا‌های ظریف چه بود؟

در برخی از سال‌های فعالیت محمد جواد ظریف به دلایل مختلف از سمت خود استعفا داده است و یا در مواردی برکنار شده است.

اصرار احمدی نژاد به برکناری ظریف از نمایندگی ایران در سازمان ملل

بعد از انتخابات احمدی نژاد به ریاست جمهوری آنطور که منوچهر متکی روایت میکند؛ بعد از اولین سفر وی به نیویورک، احمدی نژاد از متکی میخواد که ظریف را برکنار کند که ظاهرا ابتدا متکی وزیر امورخارجه، درخواست احمدی نژاد را جدی نمی‌گیرد ولی بعد از اصرار احمدی نژاد اقدام به تعویض وی می‌کند، ولی باز هم تا سال ۸۶ ماموریت ظریف در نیویورک ادامه پیدا می‌کند.

استعفا از مسوولیت وزارت امور خارجه در زمان روحانی

اسفند ۱۳۹۷، محمد جواد ظریف در صفحه اینستاگرام خود استعفای خود را از سمت وزیر امور خارجه اعلام کرد. در خبر‌ها آمده ود که بعد از سفر بشار اسد به ایران، و عدم اطلاع وزیر امور خارجه از این سفر ظریف را به استعفا تشویق میکند.

بیشتر بخوانید:عکس/ واکنش معاون پزشکیان به شایعه سفر قطب جنوب

او در بخشی از متن استعفای خود نوشت: "از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم". با این حال، استعفای او توسط رئیس جمهور وقت، حسن روحانی، پذیرفته نشد و او به کار خود ادامه داد.

استعفای اولیه در دولت پزشکیان / مرداد ۱۴۰۳

در ابتدای کار دولت پزشکیان، طبیب دولت تصمیم میگیرد، برای انتخاب کابینه کارگرو‌هایی را تشکیل دهد و در راس آنها محمد جواد ظریف را قرار میدهد. ولی بعد از اعلام اسامی نهایی کابینه و معرفی آن به مجلس محمدجواد ظریف معاون راهبردی پزشکیان با انتشار متنی استعفای خود از این جایگاه را در اعتراض به کابینه پیشنهادی رئیس جمهوری، علنی کرد؛ که البته بعد از چند روز خبری از بازگشت ظریف به دولت منتشر شد و معلوم می‌شود که پزشکیان این استعفا را قبول نکرده است.

استعفا از معاونت راهبردی با فشار جریان تندرو / اسفند ۱۴۰۳

ظریف از ۱۱ مرداد تا ۱۲ اسفند ۱۴۰۳ به عنوان معاون راهبردی رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان مشغول به فعالیت بود. ولی با جریان سازی طیف خاصی در مجلس و به بهانه دو تابعیتی بودن فرزندان ظریف، فشار‌ها بر دولت برای کنار گذاشتن وی افزایش یافت که در نهایت در ملاقاتی که ظریف با محسنی اژه‌ای رییس قوه قضایه داشت، رییس دستگاه قضا از وی می‌خواهد برای کم شدن فشار‌ها به دولت از مقام خود استعفا دهد و وی نیز می‌پذیرد. (اینجا بخوانید)

هرچند تا این روز‌های ابتدایی سال ۱۴۰۴ خبری مبنی بر پذیرش این استعفا از سوی پزشکیان رسانه‌ای نشده است؛ و سخنگوی دولت نیز تلویحا به این داستان اشاره میکند (اینجا بخوانید) (اینجا بخوانید)

دلایل مخالفت با حضور ظریف در دولت پزشکیان

مخالفان محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق ایران، انتقادات مختلفی را علیه او مطرح کرده‌اند.

** برخی از منتقدان ظریف، برجام را یک توافق بد می‌دانند که به ایران امتیازات زیادی داده و در مقابل، دستاورد‌های کمی برای آن داشته است. آنها ظریف را به عنوان یکی از معماران اصلی این توافق، مسئول این وضعیت می‌دانند.

** منتقدان معتقدند که ظریف بیش از حد به غرب اعتماد کرده و در مذاکرات با کشور‌های غربی، منافع ایران را به خطر انداخته است. آنها او را به داشتن دیدگاه‌های بیش از حد لیبرال و سازشکارانه متهم می‌کنند.

** برخی از منتقدان محمد جواد ظریف، از ارتباط ظریف با مقامات آمریکایی در زمان مذاکرات هسته‌ای انتقاد می‌کنند و این را نشانه‌ای از ضعف و سازشکاری می‌دانند.

** موضوع تابعیت دوگانه فرزندان ظریف (ایرانی-آمریکایی) نیز توسط برخی منتقدان به عنوان دلیلی برای عدم صلاحیت او برای تصدی مناصب دولتی مطرح شده است.

تندور‌های جریان اصولگرا که بیشتر منسوب به طیف پایداری هستند از منتقدان جدی محمد جود ظریف می‌باشند.

تحلیل گران در مورد استعفای ظریف چه گفتند؟

احمد زید آبادی فعال سیاسی اصلاج طلب استعفای این دوره ظریف را موجه میداند و حضور او در دولت را مصداق " آش نخورده و دهن سوخته " میداند.

این فعال سیاسی نوشت: با این اوضاع و احوال، حضور دکتر ظریف در کابینه، مصداق "آش نخورده و دهان سوخته" بود. عملاً دخالت مؤثری در تصمیم‌گیری‌ها نداشت، اما تمام تیر‌های مخالفات دولت در مجلس و محافل دیگر، به سوی او نشانه می‌رفت. (اینجا بخوانید)

عبدالرضا داوری از نزدیکان پیشین احمدی نژاد که سیاستمداری اصولگرا تعریف می‌شود، در این ارتباط معتقد است: طبیعی است که با اراده جدیدی که در نظام شکل گرفته دیگر به کارکرد‌های همتی و ظریف در حوزه مذاکره، توافق و گشایش اقتصادی و دیپلماتیک نیازی نباشد و هر دو همزمان از صحنه اجرایی دولت کنار گذاشته شدند. (اینجا بخوانید)

اینکه عدم حضور ظریف در دولت پزشکیان چه تاثیرات احتمالی بر روند کار دولت چهاردهم خواهد گذشت باید منتظر زمان بود و دید که چه اتفاقی خواهد افتاد.