قمار پرهزینه ترامپ با آینده اقتصادی امریکا و اروپا

اقتصاد۲۴- در حالی که اقتصاد جهانی هنوز از تبعات بحران‌های زنجیره‌ای چند سال اخیر رهایی نیافته، اعلام سیاست تعرفه‌ای جدید از سوی دونالد ترامپ بار دیگر تنش را به بازار‌های جهانی تزریق کرد. بر اساس اعلام رسمی، ایالات متحده تعرفه‌ای ۱۰ درصدی بر واردات عمومی و تا ۳۴ درصد بر واردات از چین و اتحادیه اروپا اعمال کرده است؛ تصمیمی که موجی از نوسانات بی‌سابقه در بازار‌های مالی، ارز‌های دیجیتال و شاخص‌های سهام ایجاد کرده و نگرانی‌ها از آغاز جنگ تجاری جدید را شدت بخشیده است.

سایه سنگین تعرفه‌ها بر بازار‌ها

اعلام ناگهانی این سیاست، نخستین واکنش‌ها را در بازار دارایی‌های دیجیتال رقم زد. بهای بیت‌کوین طی ۲۴ ساعت گذشته بیش از ۶ درصد کاهش یافت و به ۷۷ هزار و ۸۸۳ دلار رسید. اتریوم نیز با سقوط ۱۲ درصدی به سطح ۱۵۷۵ دلار رسید. شاخص ترس و طمع بازار رمزارز‌ها عدد ۲۳ را ثبت کرد؛ سطحی که نشان‌دهنده فضای «ترس شدید» در میان سرمایه‌گذاران است.

بازار سهام ایالات متحده نیز در پی انتشار این خبر با ریزش قابل توجهی مواجه شد. شاخص آتی S&P۵۰۰ حدود ۴ درصد و شاخص داوجونز نزدیک به ۸ درصد افت کرد. تحلیلگران هشدار داده‌اند که در صورت تداوم این روند، بورس امریکا یکی از شدیدترین ریزش‌های سه‌روزه تاریخ خود را تجربه خواهد کرد.

اروپا؛ شریک سنتی، هدف جدید

بخش عمده‌ای از تعرفه‌ها مستقیما بر واردات از اتحادیه اروپا متمرکز شده‌اند؛ اقدامی که واکنش تند مقامات اروپایی را در پی داشته است. کمیسیون اروپا اعلام کرد در حال بررسی اقدامات متقابل تجاری است و نسبت به بی‌ثباتی در زنجیره تامین جهانی هشدار داد.

النا وودز، تحلیلگر ارشد موسسه سیاستگذاری اروپا (CEPS) در گفت‌و‌گو با فایننشال‌تایمز، این اقدام را آغاز فاز جدیدی از تقابل اقتصادی میان امریکا و اروپا توصیف کرده و می‌گوید: «اروپا بار‌ها برای مذاکره اعلام آمادگی کرده است، اما سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ عملا یک حرکت تهاجمی محسوب می‌شود؛ نه‌فقط علیه شرکای اقتصادی، بلکه علیه نظم تجارت جهانی. این روند در صورت تداوم می‌تواند ساختار قواعد چندجانبه تجارت را به‌طور بنیادی تضعیف کند.»

اقتصاد امریکا؛ قربانی تورم وارداتی؟

با وجود ادعای ترامپ مبنی بر «حمایت از تولید داخلی» و «اصلاح کسری تجاری»، بسیاری از اقتصاددانان این سیاست را پرریسک و غیرپایدار ارزیابی می‌کنند. افزایش قیمت کالا‌های وارداتی می‌تواند تورم داخلی را تشدید و فشار مضاعفی بر خانوار‌های امریکایی وارد کند. همچنین زنجیره تامین بسیاری از صنایع امریکایی از واردات کالا‌های واسطه‌ای متاثر است و هر گونه اختلال در آن، تولید داخلی را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید:فیلم/ نتانیاهو وارد کاخ سفید شد

دکتر حمیدرضا مهدوی، استاد اقتصاد بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌و‌گو با اقتصادنیوز تاکید می‌کند: «سیاست تعرفه‌ای، در کوتاه‌مدت ممکن است برای ترامپ کارکرد انتخاباتی داشته باشد، اما در عمل، اقتصاد امریکا را وارد چرخه‌ای از نااطمینانی، کاهش سرمایه‌گذاری و تورم می‌کند. این تصمیمات یک‌جانبه، نه فقط شرکای تجاری را بی‌اعتماد می‌سازد، بلکه امنیت اقتصادی داخلی را نیز تضعیف خواهد کرد.»

بازار رمزارزها؛ تهدید یا فرصت؟

برخی تحلیلگران کاهش اخیر قیمت رمزارز‌ها را واکنش آنی به شوک بازار می‌دانند و معتقدند در میان‌مدت، بی‌ثباتی‌های سیاسی و اقتصادی می‌تواند تقاضا برای دارایی‌های غیرمتمرکز را افزایش دهد. در واقع بخشی از سرمایه‌گذاران در شرایط تنش‌زا، رمزارز‌ها را به عنوان پناهگاه امن تلقی می‌کنند.

آرتور هایز، بنیانگذار پلتفرم BitMEX در تحلیلی تازه پیش‌بینی کرده است: «در صورت تداوم سیاست‌های ضدجهانی‌سازی و تشدید تقابل‌های اقتصادی، بیت‌کوین و دیگر رمزارز‌ها می‌توانند بار دیگر نقش دارایی‌های پناهگاه را ایفا کنند و حتی وارد یک چرخه صعودی تازه شوند.»

آغاز دوره‌ای پرتنش در اقتصاد جهانی

تصمیم دولت ترامپ برای افزایش گسترده تعرفه‌ها، در نخستین ماه‌های پس از پیروزی در انتخابات، پیام روشنی به شرکای تجاری و نهاد‌های بین‌المللی مخابره می‌کند: اولویت اصلی کاخ سفید، احیای سیاست‌های حمایتگرایانه و بازگشت به مسیر اقتصاد ملی‌محور است؛ حتی به بهای تقابل با متحدان سنتی و اختلال در جریان تجارت جهانی. در این چارچوب، جهان با دور جدیدی از تنش‌های تجاری و ژئوپلیتیکی مواجه شده که آثار آن نه‌تنها بازار‌های مالی و رمزارزها، بلکه کلیت نظم اقتصادی بین‌المللی را در بر خواهد گرفت.

به نظر می‌رسد ترامپ، برخلاف دوره نخست ریاست‌جمهوری که با ملاحظاتی همراه بود، این‌بار بدون واهمه از هزینه‌های سیاسی مصمم است قواعد بازی را به نفع منافع داخلی امریکا بازنویسی کند؛ رویکردی که اگرچه در ظاهر برای اقتصاد ایالات متحده سودآور جلوه می‌کند، اما در باطن می‌تواند بذر بی‌ثباتی عمیق‌تری را در عرصه جهانی به‌کارد.