پاسخ محکم اسناد تاریخی به تلاش برای تغییر نام خلیج‌فارس/ آیا ترامپ می‌تواند نام خلیج فارس را عوض کند؟

اقتصاد۲۴- خبر خیلی کوتاه ولی به شدت جنجالی است. ترامپ می‎‌خواهد هفته آینده در سفر به عربستان سعودی اعلام کند آمریکا نام خلیج عربی را به جای خلیج فارس به کار خواهد برد.

این خبر را آسوشیتدپرس به نقل از دو مقام آمریکایی اعلام کرده است. موجی از اعتراضات در شبکه‌های اجتماعی در برابر این خبر به راه افتاده است.

هنوز هیچ مقام آمریکایی این موضوع را تایید یا رد نکرده است. ترامپ گفته قبل از سفر به عربستان سعودی خبر مهمی را اعلام می‎‌کند. حالا خبر آسوشیتدپرس در حالی میان ایرانی‌ها جنجال به پا کرده که ترامپ پیش از این هم سابقه چنین اقداماتی را دارد.

او پیش از این نام «خلیج مکزیک» را هم به نام «خلیج امریکا» تغییر داده بود.

این اولین بار نیست که ترامپ از نام خلیج عربی استفاده می‌کند. در سال ۲۰۱۷ هنگامی که برای اولین بار رییس جمهور بود، نام خلیج عربی را استفاده کرد که با اعتراض ایران روبه‌رو شد و حسن روحانی رئیس جمهور وقت ایران گفت که ترامپ باید جغرافیا بخواند.

حالا وزیر امور خارجه ایران هم به این خبر واکنش نشان داده و در شبکه ایکس ابراز امیدواری کرده «شایعات مضحکی که در مورد نام خلیج فارس وجود دارد، چیزی بیش از یک کمپین دروغ‌پراکنی توسط افراد "همیشه جنگ‌طلب" برای خشمگین کردن ایرانیان در سراسر جهان و تحریک آنها نباشد».

عباس عراقچی نوشته: «مطمئنم که رئیس‌جمهور آمریکا می‌داند که نام خلیج فارس قرن‌ها قدمت دارد و توسط همه نقشه‌نگاران و نهاد‌های بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است و حتی تا همین اواخر دهه ۱۹۶۰ توسط همه رهبران منطقه در مکاتبات رسمی خود استفاده می‌شد.»

او گفته «هرگونه اقدام کوته‌بینانه در این زمینه هیچ اعتبار یا اثر قانونی یا جغرافیایی نخواهد داشت، جز آنکه خشم همه ایرانیان از هر قشر و عقیده سیاسی در ایران، ایالات متحده و سراسر جهان را به دنبال خواهد آورد».

خط ساحلی کدام کشور در خلیج فارس بیشتر است؟

خلیج فارس یک آبراهه در جنوب غربی آسیا است که در امتداد دریای عمان و بین فلات ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد و سومین خلیج بزرگ جهان شناخته می‌شود.

اهمیت زیاد این خلیج به دلیل این است که یک خط ارتباطی میان اروپا، آفریقا و آسیا برقرار می‌کند که همواره در طول تاریخ مورد توجه مراکز تجاری و اقتصادی بوده است. علاوه بر آن منابع مهم نفت و گاز هم در این آبراهه قرار دارند.

خلیج فارس را کشور‌های ایران، عراق، عربستان سعودی، امارات، کویت، عمان، قطر، بحرین و کویت احاطه کرده‌اند که از میان این کشور‌ها ایران بیشترین خط ساحلی را دارد. این خط ساحلی با محاسبه جزایر حدود ۱۸۰۰ کیلومتر است.

علاوه بر این، طبق اسناد تاریخی چند هزار ساله هم این آبراهه همواره نام خلیج پارس یا فارس را بر خود داشته است.

با این حال بعضی رسانه‌های مهم جهانی و شرکت‌های بین‌المللی مانند گوگل در امریکا قرار دارند و سوال این است که چقدر رییس جمهور این کشور می‌تواند یک کلمه جعلی را به جای نام خلیج فارس جا بیندازد.

نام جعلی بر خلیج فارس امتیاز ترامپ به کشور‌های عربی؟

استاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی و تحلیل‌گر مسایل بین‌المللی درباره علت اقدام ترامپ در صورت صحت خبر گفت: ترامپ در آستانه سفر به منطقه است و در صورتی که این خبر صحت داشته باشد، می‌توان گفت برای دلجویی از کشور‌های عربی خلیج فارس چنین موضوعی را مطرح کرده است.

علی بیگدلی شرح داد: احتمالا ترامپ به دنبال امتیازگیری از کشور‌های عربی برای خرید اسلحه است و چنین امتیازی را در مقابل مطرح کرده است.

او گفت: صحبت‌های رییس جمهور آمریکا هیچ منبع و ماخذ تاریخی ندارد و او در جایگاهی نیست که بتواند با گفتن چند جمله نام اصیل خلیج فارس را از بین ببرد.

بیشتر بخوانید: فیلم/ روسای‌جمهور آمریکا به خلیج‌فارس چه می‌گفتند؟

بیگدلی گفت: ترامپ نمی‌تواند نام خلیج فارس را تغییر بدهد چراکه سازمان ملل باید در این باره اظهار نظر کند و این سازمان هم تاکنون چنین تغییری را تایید نکرده است. ایران اسناد بسیار معتبری درباره نام خلیج فارس به این سازمان ارسال کرده است.

او تاکید کرد: اینکه ترامپ و چند رسانه آمریکایی که وابسته به لابی یهودی هستند در این زمینه اظهار نظر بکنند، بدون منبع تاریخی است و جای نگرانی ندارد.

ایران می‌تواند به سازمان ملل شکایت کند

استاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی درباره قدمت و تاریخ نام خلیج فارس گفت: این کلمه از زمان کوروش بزرگ مطرح شد و کلمه پارس از پارسه گرفته شده است که به امپراطوری ایران داده می‌شد و ساکنان آنجا از قوم پارسی بودند.

بیگدلی ادامه داد: تا جنگ جهانی دوم همه منابع رسمی جهانی از نام خلیج فارس استفاده می‌کردند و رسانه‌ها و وزارت‌های امور خارجه همه کشور‌های غربی هم نام خلیج فارس را به کار می‌بردند.

به گفته بیگدلی یکی از منابع بسیار معتبری که نام خلیج فارس در آن آمده است سفرنامه شاردن سیاح فرانسوی است.

او گفت: در گذشته ایران مالک مسقط و عمان و بحرین بوده و جزایر منطقه به ایران تعلق داشته، این موضوع حتی تا زمان نادرشاه هم ادامه داشت، اما بعد از آن پرتغالی‌ها، اسپانیایی‌ها، هلندی‌ها و در نهایت انگلیسی‌ها به این منطقه آمدند و منطقه را تصرف کردند.

او درباره اینکه اگر این خبر صحت داشته باشد، ایران چه اقداماتی می‌تواند انجام بدهد، گفت: ایران می‌تواند به شورای امنیت سازمان ملل و نیز دادگاه بین‌المللی لاهه شکایت کند.

او گفت: این اظهار نظر ترامپ فقط می‌تواند تنش را بالا ببرد.

نام دریای پارسی در اسناد چند هزار ساله

یک پژوهشگر تاریخ نیز در گفت‌و‌گو با عصر ایران تاکید کرد: آنچه در بعضی رسانه‌های خارجی آمده است فعلا در حد شایعه است و مورد تایید نیست.

فرزانه ابراهیم‌زاده گفت: وقتی درباره تاریخ نام خلیج فارس حرف می‌زنیم، درواقع درباره دوران تاریخی بلندمدتی صحبت می‌کنیم که در تمام اسناد به جا مانده از آن، نام خلیج فارس یا دریای پارسی به کار برده شده است.

فرزانه ابراهیم‌زاده بیان کرد: قدیمی‌ترین سندی که داریم، یک لوح گلی منصوب به داریوش است که در کانال سوئز پیدا شده و در آن نوشته: «من پارسی هستم از پارس، مصر را گرفتم و فرمان کندن این کانال را دادم تا رود نیل را به دریای پارس ببرم. آنگاه این کانال کنده شد آنگونه که من دستور دادم و کشتی‌ها آمدند به مصر به طریق این کانال به سوی دریای پارسی آنطور که مرا میل بود»

او ادامه داد: در این سند نام دریای پارسی را به وضوح می‌بینیم. علاوه بر آن در اسناد تاریخی چند هزار ساله مانند نقشه بطلمیوسی، یا آثار مورخان یونانی مانند توسیدید نیز از «ماره پرسیکوم» و «سینوس پرسیکوس» نام برده‌اند که به ترتیب به معنای دریای پارسی و خلیج پارس است.

ابراهیم‌زاده گفت: تا قرن ۱۹ همواره کلمه خلیج فارس به کار برده شده، اما در این قرن شاهد سیاست‌هایی از سوی کشور‌های انگلیس و امریکا در زمینه نام خلیج فارس هستیم.

او بیان کرد: بعد از قرارداد سایسپیکو که طبق آن کشور‌های حاشیه خلیج فارس شکل گرفتند، «ریمپل بل‌گریو» کتابی با عنوان «ساحل دزدان» نوشت و در آن اشاره کرد که بعضی افراد به خلیج فارس نام غیرفارس هم می‌دهند و از اینجا تخم نفاق کاشته شد.

بیشتر بخوانید:  فیلم/ پاسخ رسمی ترامپ درباره تغییر نام خلیج‌فارس

او اضافه کرد: پس از آن جمال عبدالناصر هم نام جعلی را به جای خلیج فارس به کار برد و در آن زمان هم ایران پاسخ صریحی داد.

این پژوهشگر تاریخ درباره علت اقدام جمال عبدالناصر گفت: در قرن ۱۹ و ۲۰ در شکل جدید خاورمیانه بین ایران، مصر و عربستان رقابتی بر سر اینکه کدام کشور نفوذ بیشتری بین کشور‌های اسلامی دارد، وجود داشت.

ابراهیم‌زاده افزود: به دلیل این اختلاف و اینکه ایران در جریان جنگ اعراب و اسراییل خود را بی طرف نشان داد و مراوداتی هم با اسراییل داشت، بین ایران و کشور‌های عربی اختلافاتی افتاد و از همین جا مقدمه اختلاف بر سر نام خلیج فارس کلید خورد.

او گفت: تا دهه ۱۹۹۰ میلادی هم کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس نام عربی را برای این خلیج به کار نمی‌بردند. بعد از آن کم کم این نام به کار برده شد.

به گفته او استفاده از کلمه «عربی» برای نام خلیج فارس، این یک نقض آشکار قوانین بین‌المللی است چراکه در اسناد رسمی جهانی نام خلیج فارس بر این آبراهه هست.