یک هیات رئیسه تمام مردانه در مجلس/ چرا زنان بهارستان در دام معامله‌گرایی گرفتار می‌شوند؟

اقتصاد۲۴- پرونده انتخابات هیأت رئیسه در سال دوم مجلس دوازدهم بسته شده است، اما یک سوال هنوز بی پاسخ باقی مانده است؛ «چرا زنان مجلس نتوانستند وارد هیأت رئیسه شوند؟» در واقع، در طی ادوار دوازده‌گانه مجلس، تنها در چهار سال دو کرسی به دو زن اختصاص پیدا کرد؛ سهیلا جلودارزاده و شهربانو امانی تنها زنانی هستند که در مجلس ششم سهمی از سکوی هیات رئیسه مجلس به دست آوردند پس از آن حتی در مجلس دهم که برای اولین بار رکورد بیشترین حضور زنان در مجلس شکسته شد هیچ زنی به هیات رئیسه راه پیدا نکرد.

در این میان، گاهی مردانه بودن فضای هیأت رئیسه بهانه زنان برای عدم راه‌یابی به کرسی‌های هیأت رئیسه بود و گاهی هم عدم انسجام در فراکسیون زنان. در جریان رقابت‌های اجلاسیه دوم، نام چند زن برای کاندیداتوری در انتخابات هیأت رئیسه مطرح شد؛ سارا فلاحی، عالیه زمانی و فاطمه مقصودی. اما در نهایت از میان زنان تنها فاطمه مقصودی برای جایگاه دبیری کاندیدا شد که او هم نتوانست رأی بیاورد.

در همین راستا، سهیلا جلودارزاده، نماینده ادوار مجلس درباره حضور زنان در جایگاه هیأت رئیسه بیان کرد: با گذشت بیش از پنجاه سال از پیروزی انقلاب اسلامی، هنوز هم زنان جایگاه تثبیت‌شده‌ای در نظام حکومتی و ساختار اداری کشور ندارند. به همین علت، این موارد اغلب به‌صورت فردی در شرایط سیاسی متفاوت مطرح می‌شود.

خانمی که قصد دارد وارد هیأت رئیسه مجلس شود، علاوه بر توانایی‌های فردی و قابلیت‌های عمومی و سیاسی، نیازمند حمایت و لابی‌گری درون مجلس است و باید در میان نمایندگان از نوعی «شیخوخیت» نیز برخوردار باشد.

وی ادامه داد: این موضوع به دسته‌بندی‌های درون مجلس بستگی دارد. متأسفانه در چندین دوره اخیر، این فرایند به روابط مبتنی بر داد و ستد تقلیل یافته و دیگر بر پایه شناخت افراد نیست. این‌گونه است که چند نفر با یکدیگر توافق می‌کنند تا فرد خاصی به هیأت رئیسه راه پیدا کند یا به عنوان ناظر و کارپرداز انتخاب شود و آرای خود را با یکدیگر رد و بدل می‌کنند.

ماجرای حمایت فراکسیون اصلاح طلبان از نمایندگان زن

این نماینده سابق مجلس با بیان اینکه خانم‌ها، به دلیل موقعیت محدودتر و رأی کمتری که برای مبادله دارند، کمتر در این فرآیند‌ها وارد می‌شوند گفت: مگر اینکه از سوی کمیسیون‌ها یا فراکسیون‌های سیاسی مورد حمایت قرار گیرند. موفقیت در این حوزه بیش از هر چیز به توانایی در درک و مدیریت روابط درون مجلس وابسته است.

بیشتر بخوانید:قالیباف در یک قدمی کروبی، لاریجانی همچنان رکورددار / ریاست ناطق نوری بر مجلس برآمده از بیشترین مشارکت انتخاباتی + جدول

وی با اشاره به زمان مجالس ششم و دهم خاطرنشان کرد: در دوره ما چنین نبود. فراکسیون اصلاح‌طلبان بر آن بود که این تابو را بشکند و از زنانی که صلاحیت حضور در این جایگاه‌ها را دارند حمایت کند تا بتوانند رأی بیاورند؛ بدون آنکه از آنها چیزی خواسته شود، به آنان کمک می‌کرد. این رویکرد در تمام مصوباتی که ما در حوزه حقوق زنان تصویب کردیم، نمایان بود.

برخی از خانم‌ها حوصله این سطح از تلاش را ندارند

جلودارزاده با اشاره نقش فراکسیون زنان در معرفی کاندیدای زن برای انتخابات هیأت رئیسه تاکید کرد: فراکسیون زنان در آن دوره نقش مؤثری داشت و عملکردش موجب مشروعیت بیشتر فعالیت‌های ما می‌شد. اما متأسفانه برخی آقایان این مسئله را برجسته می‌کنند که رقابت میان زنان مانع از رأی آوردن یکی از هم‌جنس‌هایشان می‌شود. این نگاه تفاوتی با رقابت‌هایی که در میان خود آقایان وجود دارد ندارد و آنان نیز در گروه‌های مختلف با یکدیگر رقابت دارند.

وی ادامه داد: با این حال، فراکسیون زنان می‌تواند نقش مثبتی ایفا کند. می‌تواند به‌عنوان حامی درجه‌یک زنان کاندیدا وارد عمل شود، از آنان حمایت کند، برایشان رأی بگیرد و حتی خودش کاندیدا معرفی کند. در دوره ما این اتفاق افتاد؛ وقتی انتخاباتی در پیش بود، زنان در کل صحن پخش می‌شدند و با همه لابی می‌کردند تا رأی لازم را به دست آورند. اگر فراکسیون زنان چنین رویکردی داشته باشد، می‌تواند در مجلس قدرت پیدا کند و حتی هم‌سنگ برخی فراکسیون‌های سیاسی، در تصویب خواسته‌های خود نقش باشد.

این فعال سیاسی اصلاح طلب گفت: آنچه مهم است، خواست و اراده زنان برای رسیدن به این موقعیت‌هاست. برخی از خانم‌ها حوصله این سطح از تلاش را ندارند و ترجیح می‌دهند شرایط موجود حفظ شود و می‌گویند همه شرایط خوب است. این رویکرد سبب می‌شود زنان در عرصه‌هایی همچون اقتصاد، اشتغال، و حوزه‌های حقوقی و قضایی با ستم‌های بسیاری مواجه شوند که از دید نمایندگان مجلس پنهان می‌ماند.

بسیاری از زنان مجلس به دنبال یافتن جایگاهی برای ارتقای کلی زنان نیستند

نماینده ادوار مجلس با اشاره به برخی بهانه‌ها درباره مردانه بودن فضای هیأت رئیسه تصریح کرد: رقابت شدید و فضای تنگ موجود، ایجاب می‌کند که زنان برای پیروزی در آن، امتیازاتی خاص کسب کنند. اما برخی از خانم‌ها عادت نکرده‌اند با تلاش خودشان جایگاهی را به دست بیاورند؛ یعنی تا زمانی که جایگاهی به آنها واگذار نشده یا کسی آن را به آنها تقدیم نکرده، تن به رقابت نمی‌دهند و ابزار و امکانات رقابت را نیز در اختیار ندارند.

بیشتر بخوانید: فیلم/ لحظه سوگند یاد کردن اعضای هیات رئیسه مجلس

وی گریزی به تعداد نمایندگان زن و مرد در مجلس زد و گفت: اگر تعداد زنان نماینده را با مردان مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که مردان سکو‌های بیشتری برای رسیدن به هیأت رئیسه دارند و تلاش زنان هم در این زمینه، به‌نسبت، کم است. بسیاری از آنان به دنبال یافتن جایگاهی برای ارتقای کلی زنان نیستند، بلکه صرفاً می‌خواهند به هیأت رئیسه راه پیدا کنند؛ آن هم در فضایی که هنوز چنین حضوری از سوی مجلس پذیرفته نشده است.

در دوره ما، زنان به اکثر هیأت رئیسه‌های کمیسیون‌ها راه پیدا کردند

جلودارزاده گفت: از سوی دیگر، آقایان با انگیزه‌های منطقه‌ای و سیاسی تلاش زیادی می‌کنند؛ بیشتر لابی می‌کنند و داد و ستد دارند. در دوره ما، زنان به اکثر هیأت رئیسه‌های کمیسیون‌ها راه پیدا کردند؛ از ریاست کمیسیون گرفته تا نایب‌رئیسی و سخنگوی کمیسیون. در تمام سطوح، زنان سعی بر ورود داشتند. این تلاش‌ها نه برای خودنمایی بود و نه برای کسب قدرت فردی؛ بلکه برای تعداد اندکی نماینده زن با هدفی واحد، تنها راه موفقیت، دستیابی به کرسی‌های خاص و قدرتمند بود.

وی بیان کرد: در این صورت، آنان بهتر می‌توانستند در کمیسیون‌ها برای خواسته‌هایشان تلاش کنند یا در مجلس، ابزار لازم برای اعمال قدرت را در اختیار داشته باشند. بنابراین، زنان می‌توانند هم‌زمان با رقابت برای هیأت رئیسه، برای کسب سمت‌های کمیسیونی نیز تلاش کنند.