افزایش قیمت کلاه ایمنی؛ هزینه‌ای که موتورسواران از جان می‌پردازند/ کلاه گران؛ جان ارزان

اقتصاد۲۴- هیاهوی ترافیک سنگین خیابان‌های کلان‌شهر‌ها منجر به آن شده است که موتورسیکلت برای بسیاری نه یک انتخاب که یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر باشد. از پیک‌های موتوری تا هزاران نفری که برای فرار از گرانی بنزین، اجاره تاکسی و اتلاف وقت، به این وسیله نقلیه پناه آورده‌اند، همه به نوعی به موتور وابسته‌اند؛ اما آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، استفاده از کلاه نجات بخشی است که باید نخستین سپر راکبان در برابر سوانح شهری باشد.

نوسانات شدید ارزی، افزایش قیمت مواد اولیه و کم‌توجهی به تولید داخلی با کیفیت، باعث شده قیمت یک کلاه ایمنی استاندارد از مرز‌های معقول فراتر رود. در سطح بازار، قیمت‌ها برای یک کلاه ایمنی ساده که چندان مقاومتی ندارد، از حدود ۷۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود و به ۱۵ میلیون تومان هم می‌رسد. این در حالی است که بسیاری از موتورسواران، خصوصاً در گروه‌های کم‌درآمد، درآمدی معادل همین مبلغ در ماه یا حتی کمتر دارند. کلاه ایمنی‌ای که باید نخستین سپر در برابر مرگ باشد، حالا برای برخی تبدیل به یک گالای گران قیمت شده است که عطای خریدن آن را به لقایش بخشیده‌اند.

بسیاری از موتورسواران ناچارند به کلاه‌های ارزان‌قیمت و غیراستاندارد پناه ببرند که نه مقاومت مناسبی دارند، نه وزن و تهویه استاندارد و نه در صورت حادثه می‌توانند از جان سرنشین محافظت کنند. برخی از این کلاه‌ها حتی هیچ شماره ثبت یا نشان استاندارد ندارند و صرفا شبیه یک پوسته پلاستیکی تزئینی هستند. از این رو این کلاه‌ها، واقعیتی تلخی که ایمنی، این روز‌ها برای قشر کم‌درآمد، کالایی لوکس شده است را بازتاب می‌دهند.

از سوی دیگر، نظارت نهاد‌های مسئول بر لزوم استفاده از کلاه کاسکت بسیار کمرنگ است. با وجود آنکه پلیس راهنمایی و رانندگی همواره بر استفاده از کلاه ایمنی تأکید دارد و حتی جریمه‌هایی برای نداشتن این کلاه در نظر گرفته شده، اما هیچ مکانیزم حمایتی یا کنترلی مشخصی برای عرضه کلاه‌های باکیفیت و ارزان‌قیمت وجود ندارد. سازمان استاندارد نیز، علیرغم هشدار‌های پراکنده درباره خطر کلاه‌های تقلبی، عملا نظارت مؤثر و سراسری بر واردات و عرضه این کالا ندارد. این در حالی است که طبق آمار پزشکی قانونی، بخش قابل‌توجهی از مرگ و میر‌های ناشی از تصادف موتورسیکلت، به دلیل آسیب به سر و نداشتن یا بی‌کیفیتی کلاه ایمنی رخ می‌دهد.

ماجرا وقتی پیچیده‌تر می‌شود که بدانیم برخی شرکت‌های بیمه نیز در زمان پرداخت خسارات جانی، نداشتن کلاه استاندارد را بهانه‌ای برای کاهش یا رد پرداخت دیه می‌دانند. در واقع، موتورسوار نه‌تنها در معرض آسیب فیزیکی، بلکه در معرض حذف‌شدن از چتر حمایتی بیمه نیز قرار دارد. نتیجه این چرخه معیوب به این امر ختم می‌شود که گروهی از راکبان روی جان خود قمار می‌کنند.

بررسی پلتفرم‌های خرید و فروش آنلاین نشان می‌دهد که ارزان‌ترین کلاه کاسکت موجود در بازار که فقط سطح سر را می‌پوشاند و سایزبندی ندارد، ۶۹۳ هزار تومان است. در قیمت کمتر از یک میلیون تومان یک کلاه که سه چهارم صورت (بدون فک) را می‌پوشاند، ۸۸۰ هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد. همچنین کلاه دیگری که بصورت کامل سر و صورت را در برمی‌گیرد، ۹۳۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شده است ولی در بخش نظرات برخی از خریداران عنوان کرده‌اند که کلاه استاندارد نیست، به سختی در سر می‌رود و استقامت و کیفیت پایینی دارد.

در بازه قیمتی یک تا دو میلیون نیز، یک کلاه که دریچه ورود هوا و طلق متحرک دارد به قیمت ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان آگهی شده است. در قیمت‌های بالاتر نیز یک کلاه کاسکت که دارای پد گردن برای ممانعت از نفوذ باد به داخل کلاه است و پنج هواکش دارد، ۳ میلیون و ۶۰۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است.

کلاه کاسکت دیگری که سه چهارم صورت را محافظت می‌کند و دارای پارچه‌های داخلی قابل شست وشو و تعویض، عینک UV دودی است و قابلیت نصب بلوتوث را دارد، به قیمت ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان آگهی شده است. مدل دیگری که ساخت کشور چین، دارای دریچه برای تهویه هوا و از جنس پلی کربنات نشکن است، به قیمت ۷ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. نوع دیگری از کلاه کاسکت با امکانات مشابه و از جنس ABS به قیمت ۸ میلیون و ۲۹۰ هزار تومان آگهی شده است.

گران‌ترین کلاه کاسکت که مناسب آفرود و از جنس فیبر کربن است، ۱۵ میلیون تومان ارزش‌گذاری شده است.