اگر در دولت روحانی توافق می‌شد، امروز جنگ نبود/ نقشه اسرائیل در به خیابان کشاندن مردم به شکست انجامید

اقتصاد۲۴- صبا شعردوست - بامداد ۲۳ خرداد ساعت سه صبح وقتی کسی منتظرش نبود، اسرائیل با پهپاد، موشک و جنگنده به ایران حمله کرد، حمله‌ای که مسئول مستقیمش حالا اسرائیل است. اما شاید سوال بزرگ‌تر پیش روی همه این است که چرا وقتی قرار بود روز یکشنبه ۲۵ خرداد، عراقچی و ویتکاف برای دور ششم مذاکرات در برابر هم حاضر شوند چرا و چطور ناگهان دور بعد مذاکرات لغو شد و حالا ایران در ورطه جنگی تمام عیار مقابل اسرائیل قرار گرفته است؟ 

سیدجلال ساداتیان، کارشناس مسائل خاورمیانه و سفیر اسبق ایران در انگلیس در گفتگو با اقتصاد۲۴ به این پرسش و پرسش‌های دیگر پاسخ داده است.

* از ابتدای مذاکرات، ترامپ بار‌ها اخبار خوبی داد ولی چرا در میانه راه، اسرائیل بنای جنگ با ایران را گذاشت؟

- زمانی که ترامپ قرار بود بر مسند قدرت بنشیند، وعده‌های زیادی داد و در رابطه با ایران هم گفت که می‌خواهم از موضع قدرت مساله را حل کنم. در واقع حل مساله فقط خواست ایران نبود. طرف آمریکایی هم خواهان حل مساله بود؛ اما بعد از اینکه به قدرت رسید، اوضاع تغییر کرد. ترامپ رسما اروپایی‌ها را تحقیر کرد و گفت که کانادا یکی از ایالت‌هایش است و از آن طرف هم چشم به کبک داشت و فرانسه و کانادا به ترامپ معترض شدند.

از طرف دیگر به سمت کاهش هزینه‌هایش گام برداشت و به سوی سرمایه گذاری نیز رفت و به عربستان پیام داد که در صورتی اولین سفرم را انجام خواهم داد که مبلغ قابل توجهی را سرمایه گذاری کنید و بعد از این شرط و شروط قرارداد‌هایی هم از سوی عربستان جهت سرمایه گذاری در آمریکا بسته شد. این اقدامات را جهت اصلاح تراز مالی انجام داد و الان هم بحث اصلی‌اش رقابت با چین است.

ترامپ درباره ایران هم اعلام کرد که می‌خواهد مذاکره کند و درباره مذاکرات هم خبر‌های خوبی می‌داد و برای اینکه به نتیجه برسد جنبه چماق گونه ماجرا را بزرگ می‌کرد که اگر ایران مذاکره نکند، اسرائیل حمله می‌کند. اما همان طور که دیدیم در میانه مذاکرات آمریکایی‌ها حرفشان را عوض کردند.

بیشتر بخوانید: صف‌آرایی دیپلماتیک علیه تجاوز نظامی به ایران/ حمله همزمان اسرائیل به حاکمیت ملی، امنیت منطقه‌ای و قوانین بین‌المللی

این درحالی است که غنی سازی در ایران را پذیرفته بودند و فقط درباره مازاد غنی سازی و سانتریفیوژ‌ها در حال مذاکره بودند. حتی ایران جهت بازدید از مراکز هسته‌ای رضایت داده بود ولی با فعال شدن لابی اسرائیل همه چی عوض شد و از طریق حمله به ایران، خواست که آمریکا را در عمل انجام شده قرار دهد. در واقع اسرائیل از مذاکرات راضی نبود و به این دلیل ایران را مورد حمله قرار داد و به اصلاح عامیانه نیز، ترامپ هم وا داد.

* اما تحلیل دیگری وجود دارد، مبنی بر اینکه آمریکا در جریان این حمله بوده است.

- بله این دیدگاه هم می‌تواند درست باشد. شواهدی هم در این زمینه وجود دارد. مثلا اینکه بار‌ها ناوهایشان را به سمت ما روانه کردند و بهانه شان هم این بود که ما برای محافظت از نیرو‌های خودمان این کار را می‌کنیم. این در حالی است که خیلی از پهپاد‌هایی که از سوی ایران زده شده است بر فراز سوریه، اردن و عراق از طریق پایگاه‌های آمریکا رهگیری شد. در واقع رد پای ترامپ پر رنگ است. 

* به نظر شما الان بهترین اقدام از سوی ایران چیست؟

- به نظرم ما الان باید چند اقدام انجام دهیم؛ اول اینکه از نظر دیپلماتیک قوی شویم و به این موضوع بپردازیم که ما شروع کننده این جنگ نبودیم و این اسرائیل بود که چنین کاری کرد. رژیمی که محکوم به نسل کشی است و خودش هم تجهیزات هسته‌ای دارد، در چه جایگاهی است که برای ایران تعیین تکلیف می‌کند؟ ما از نظر رسانه‌ای و دیپلماتیک دست بالا را داریم و می‌توانیم استدلال کنیم.

موضوع بعدی این است که باید از همه ظرفیت‌ها استفاده کرد، از همه ظرفیت‌هایی که چهره‌های موجهی در سطح بین‌المللی دارند و قادر به گفت‌و‌گو هستند. مثلا آقایان خاتمی و ظریف از جمله این افراد هستند.

بیشتر بخوانید: موشک تل‌آویو وسط میز مذاکرات؛ نقشه اسرائیل در بستن پنجره دیپلماسی میان تهران- واشنگتن عملیاتی شد

سومین موضوع اینست که باید با مردم صحبت کنیم و بخواهیم که پشت حاکمیت باشند و از تمامیت ارضی در کنار هم دفاع کنیم. اتفاقا اسرائیل یکی از اهدافش این بود که مردم را به خیابان بکشاند ولی خوشبختانه همین موضوع باعث اتحاد مردم شده و باعث شد که مردم از حاکمیت دفاع کنند. 

* شما فکر می‌کنید که پاسخ متقابل اسرائیل و ایران تا کجا ادامه پیدا کند؟‌

- نمی‌دانم ولی استفاده از حق دفاع، متقابل است. به نظرم باید از نظر دیپلماتیک این موضوع را جا بیاندازد که هر اتفاقی بیافتد، به این دلیل است که ایران شروع کننده نبوده و حق دفاع از خودش را دارد و پاسخ به حمله‌ها حق ایران است. من فکر می‌کنم که ایران نباید سکوت کند و باید خسارت‌ها و جنایت‌های اسرائیل را نشان دهد و اجازه ندهد که اسرائیل به لحاظ دیپلماتیک اوضاع را دست بگیرد. 
یک نکته دیگر اینکه اسرائیل عمق استراتژیک ندارد و به دلیل جنگ‌های پی در پی که داشته است، به نظر می‌رسد در صورت ادامه این جنگ با ایران به زودی تضعیف شود.

* یعنی فکر می‌کنید که در صورت ادامه این جنگ، اسرائیل تضعیف می‌شود و در نهایت شکست می‌خورد؟

- اگر تهران بتواند تقابل لازم را داشته باشد حتما اسرائیل دوام نمی‌آورد. اول این که باید با مدارکی که در دست دارد و اعلام کرده که به آن‌ها رسیده، باید نقاط حساس و مهم اسرائیل را بزند. 
دوم این که اسرائیل بر موشک‌های دور برد ما مسلط نیست. این نقطه قوت ماست و استفاده از این موشک‌ها می‌تواند اسرائیل را حتی در این شرایط که F۱۶ و F۳۵ دارد، دچار مشکل جدی کند.

* به عنوان سوال آخر اینکه اصلا چه شد که کار به اینجا رسید؟

- فعلا که در شرایط جنگی هستیم، پرداختن به این موضوع دردی را دوا نمی‌کند. ولی در همین حد بگویم که در ایام پایانی دولت آقای روحانی، آقای ظریف بار‌ها گفت که اجازه دهید توافق کنیم و اگر این اجازه داده شده بود، الان در این شرایط جنگی نبودیم. حتی آقای ظریف گفت که اشکالی ندارد، اجازه دهید توافق کنیم، افتخارش برای دولت بعدی باشد، اما به هر روی این اجازه صادر نشد.