نگاهی به موانع توسعه خرید اعتباری در ایران

اقتصاد ۲۴- همزمان با رشد و توسعه خرید اعتباری در ایران، رقابت نیز بین شرکت‌های لندتک افزایش یافته است. گزارش سال بررسی گزارش سال ۱۴۰۳ گروه اسنپ حکایت از رشد چشمگیر اسنپ‌پی به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های این گروه در سال پیش دارد. ۱۷۱ درصد رشد در تعداد فروشگاه‌های آنلاین طرف قرارداد با اسنپ‌پی، همزمان با رشد ۲۹۵ درصدی مجموع مبلغ سفارش‌های اعتباری و رشد ۴۴۱ درصدی تعداد فروشگاه‌های حضوری این شرکت، نشان می‌دهد که اسنپ‌پی در سایه قراردادهای انحصاری با فروشگاه‌ها موفق به رشد قابل توجهی در سال ۱۴۰۳ شده است. طبق این قراردادهای انحصاری که البته از اردیبهشت امسال و با رای شورای رقابت متوقف شد، اسنپ‌پی فروشگاه‌ها را با قرار دادن وجه التزام و جریمه‌های سنگین، از انعقاد قرارداد با سایر شرکت‌های لندتکی برای فروش اعتباری مانند تارا، دیجی‌پی، ازکی وام و… منع می‌کرد.

اما اسنپ‌پی در عین حال که اعلام می‌کند تخصیص اعتبار به کاربرانش بدون کارمزد صورت می‌گیرد، این کارمزد را با افزایش قیمت کالاها در اسنپ‌شاپ و فروشگاه‌های طرف قرارداد با اسنپ‌پی جبران می‌کند.

کاربران به تصور اینکه بدون کارمزد و سود، اعتبار خرید کالا دریافت کرده‌اند، خرید خود را انجام می‌دهند، اما در هنگام خرید با افزایش بعضا تا ۱۵ درصدی قیمت کالاها در اسنپ‌شاپ و فروشگاه‌هایی که امکان خرید اعتباری با اعتبار اسنپ‌پی در آنها وجود دارد مواجه می‌شوند.

مجید آذرپی، روزنامه‌نگار روز گذشته در توییتی به تفاوت قیمت ۳۳ درصدی یک کالا در اسنپ‌شاپ نسبت به فروشگاه‌های دیگر اشاره کرد؛ تفاوتی که به نظر می‌رسد جبران کارمزد صفر کاربران برای خرید اعتباری است.

به‌طور کلی می‌توان گفت آگاهی کم کاربران درباره فناوری‌های نوین مالی و خرید اعتباری، انحصار اسنپ و ایجاد محدودیت برای کاربران به دلیل این انحصار و همچنین تفاوت قیمت بین خرید نقدی و اعتباری بدون اطلاع‌رسانی شفاف به کاربر، در کنار محدودیت‌هایی که ازسوی نهادهای تنظیم‌گر برای شرکت‌های لندتک اعمال می‌شود، موانع توسعه این صنعت نوپا در ایران محسوب می‌شوند.

گرچه محدودیت منابع مالی لندتک‌ها و نبود زیرساخت یکپارچه اعتبارسنجی بین لندتک‌ها و سازمان‌هایی مانند بانک‌ها، بیمه‌ها، صندوق‌های بازنشستگی، نهادهای قضایی و... که می‌توان از اطلاعات آنها برای اعتبارسنجی داده‌محور استفاده کرد، باعث افزایش ریسک‌ در شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات خرید اعتباری در ایران شده است.