روند حقوقی و دیپلماتیک بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت/ رای نیاوردن پیش‌نویس به معنای فعال شدن خودکار مکانیسم ماشه نیست!

اقتصاد۲۴- ​رای‌گیری قطعنامه کره جنوبی: شورای امنیت سازمان ملل، امروز جمعه پیش‌نویس قطعنامه کره جنوبی درباره «تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران» را به رای گذاشت. این قطعنامه صرفاً ۴ رأی موافق از ۱۵ رأی دریافت کرد و ۹ رأی مخالف و دو رأی ممتنع داشت. برای تصویب قطعنامه در شورای امنیت حداقل ۹ رأی لازم است و بنابراین پیش‌نویس نتوانست تصویب شود، هرچند فشار آمریکا و سه کشور اروپایی برای رای‌گیری سریع اعمال شده بود.

نقش رئیس دوره‌ای شورای امنیت: طبق بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵)، اگر اعضای شورای امنیت ظرف ۱۰ روز پس از دریافت اطلاعیه‌ای از نقض تعهدات برجام پیش‌نویس قطعنامه ارائه نکنند، رئیس دوره‌ای موظف است پیش‌نویس خود را ارائه دهد. کره جنوبی به عنوان رئیس دوره‌ای این شورا پیش‌نویس را ارائه کرد، اما با توجه به عدم کسب آرای کافی، قطعنامه تصویب نشد.

پیامد حقوقی رای نیاوردن قطعنامه: رای نیاوردن پیش‌نویس به معنای فعال شدن خودکار مکانیسم ماشه یا بازگشت فوری قطعنامه‌های شش‌گانه شورای امنیت علیه ایران نیست. این اقدام صرفاً بخشی از روند حقوقی ۳۰روزه برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه است که همچنان ادامه دارد.

آرای موافق و مخالف: چهار کشور، چین، روسیه، پاکستان و الجزایر، به پیش‌نویس کره جنوبی رای موافق دادند. در مقابل، ۹ کشور شامل آمریکا، فرانسه، انگلیس، سیرالئون، اسلوونی، دانمارک، یونان، پاناما و سومالی رای منفی دادند و دو کشور گویان و کره جنوبی ممتنع بودند. این آرای پراکنده نشان می‌دهد شورای امنیت به وحدت برای فشار حقوقی به ایران دست نیافته است.

مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌ها: مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک، روندی ۳۰ روزه است که امکان بازگرداندن سریع تحریم‌های شورای امنیت را فراهم می‌کند. آغاز روند مکانیسم ماشه منوط به ارزیابی شورای امنیت و ارائه پیش‌نویس تصویب یا مخالفت است. رای نیاوردن قطعنامه کره جنوبی به معنای فعال شدن فوری این مکانیسم نیست و تنها فشار سیاسی و زمان باقی‌مانده را مشخص می‌کند.

بیشتر بخوانید:تاثیر اسنپ بک بر نفت، دلار و اقتصاد ایران

نقش سه کشور اروپایی: انگلیس، آلمان و فرانسه در ۲۸ اوت ۲۰۲۵ روند ۳۰ روزه مکانیسم ماشه را آغاز کردند و مدعی نقض تعهدات ایران در برجام شدند. این کشور‌ها با ارائه اطلاعیه‌ها، تلاش کردند تا بازگشت تحریم‌ها را تسریع کنند، اما بدون تصویب قطعنامه در شورای امنیت، تنها زمینه سیاسی و حقوقی برای فشار بیشتر علیه ایران ایجاد شده است.

پایان ۳۰ روزه مکانیسم ماشه: مکانیسم ماشه، طبق توافق و قطعنامه ۲۲۳۱، ظرف ۳۰ روز از تاریخ اعلام فعال‌سازی فرصت دارد تا تحریم‌ها را بازگرداند مگر اینکه شورای امنیت با تصویب قطعنامه مانع آن شود. با رای نیاوردن پیش‌نویس کره جنوبی، این فرصت همچنان ادامه دارد و ایران تا پایان ۲۶ سپتامبر برای پاسخ به فشار‌ها و مذاکرات زمان دارد.

وضعیت قطعنامه‌های شش‌گانه: قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت که در طول سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ علیه ایران صادر شدند، همچنان لغو باقی مانده‌اند که مشتمل بر قطعنامه‌های ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۶)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸)، ۱۹۲۹ (۲۰۱۰)، ۲۲۲۴ (۲۰۱۵) و ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) هستند؛ لذا رای نیاوردن پیش‌نویس کره جنوبی این لغو را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد و روند حقوقی برای بازگشت تحریم‌ها منوط به تصویب جدید شورای امنیت است.