مفهوم بازده در سرمایه‌گذاری در سهام چیست؟

اقتصاد۲۴- سرمایه‌گذاری در بازار‌های مالی همواره با هدف اصلی کسب سود و افزایش دارایی انجام می‌شود. در این میان، یکی از مفاهیم کلیدی که هر سرمایه‌گذاری باید به خوبی آن را درک کند، «بازده» است. بازده بیانگر میزان سود یا زیانی است که سرمایه‌گذار در یک بازه زمانی مشخص از سرمایه‌گذاری خود کسب می‌کند. این مفهوم نه تنها معیار ارزیابی موفقیت سرمایه‌گذاری است، بلکه به تصمیم‌گیری‌های مالی و مدیریت ریسک نیز کمک می‌کند.

مفهوم بازده

بازده را می‌توان به‌عنوان پاداشی تعریف کرد که سرمایه‌گذار به ازای سرمایه‌گذاری خود در یک دوره زمانی به دست می‌آورد. این دوره زمانی می‌تواند از روزانه، هفتگی، ماهانه تا سالانه یا هر افق زمانی دیگری متغیر باشد. بازده ممکن است به دو دسته اصلی تقسیم شود: بازده واقعی و بازده مورد انتظار. بازده واقعی نشان‌دهنده سود یا زیانی است که در واقع سرمایه‌گذار به دست آورده است، در حالی که بازده مورد انتظار بیانگر پیش‌بینی سرمایه‌گذار از میزان سود در آینده است.

بازده واقعی

بازده واقعی مقدار عملی و حقیقی سودی است که سرمایه‌گذار در پایان دوره سرمایه‌گذاری کسب می‌کند. این بازده از ترکیب چند عامل به دست می‌آید که مهم‌ترین آنها شامل افزایش قیمت سهام، سود نقدی پرداخت‌شده به سهامداران در مجمع عمومی سالیانه، افزایش سرمایه و مزایای ناشی از حق تقدم خرید سهام و سهام جایزه است.

مثالی برای مفهوم بازده واقعی

برای مثال، فرض کنید فردی سهام شرکتی را به قیمت ۱۵۰ تومان خریداری می‌کند. اگر این شرکت در پایان سال به ازای هر سهم ۱۵ تومان سود نقدی پرداخت کند و قیمت سهام به ۱۹۵ تومان برسد، بازده سرمایه‌گذاری فرد در مجموع ۴۰ درصد خواهد بود. این بازده شامل ۱۰ درصد سود نقدی و ۳۰ درصد افزایش قیمت سهام است. این مثال نشان می‌دهد که بازده واقعی ترکیبی از سود نقدی و رشد ارزش سرمایه‌گذاری است.

بیشتر بخوانید: چالش‌های بورس پس از حذف ۴ صفر از پول ملی

بازده مورد انتظار (بازده پیش‌بینی‌شده)

بازده مورد انتظار، مقدار سودی است که سرمایه‌گذار انتظار دارد در دوره سرمایه‌گذاری کسب کند. این پیش‌بینی معمولاً بر اساس تحلیل بازار و بازده بدون ریسک صورت می‌گیرد. برای مثال، اگر سرمایه‌گذاری سهامی را به قیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کند و انتظار داشته باشد قیمت آن در یک سال آینده به ۱۳۰۰ تومان برسد، و بازده بدون ریسک بازار ۱۵ درصد باشد، بازده مورد انتظار سرمایه‌گذار ۳۰ درصد خواهد بود، زیرا پیش‌بینی می‌کند سهم ۱۵ درصد بیشتر از بازده بدون ریسک سود دهد.

مزایا و معایب نرخ بازده سرمایه‌گذاری (ROI)

نرخ بازده سرمایه‌گذاری یا ROI معیاری ساده و جهانی برای سنجش سودآوری سرمایه‌گذاری است. یکی از مزایای آن سادگی محاسبه و قابلیت مقایسه بین سرمایه‌گذاری‌هاست. بااین‌حال، این شاخص محدودیت‌هایی نیز دارد. ROI زمان را در نظر نمی‌گیرد؛ یعنی اگر دو سرمایه‌گذاری بازده یکسان داشته باشند ولی یکی در یک سال و دیگری در پنج سال به این بازده رسیده باشد، تفاوت آنها در ROI منعکس نمی‌شود. همچنین ROI ریسک سرمایه‌گذاری را لحاظ نمی‌کند و وابستگی به دقت محاسبه هزینه‌ها دارد. این شاخص ارزش عوامل غیرمالی مانند افزایش بهره‌وری یا مزایای استراتژیک شرکت را نمی‌سنجد. بنابراین، برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر، بهتر است ROI در کنار معیار‌های تکمیلی و تحلیل‌های جامع استفاده شود.

عوامل مؤثر بر بازده سرمایه‌گذاری

چندین عامل بر بازده سرمایه‌گذاری تأثیرگذار هستند که می‌توان آنها را در سه دسته اصلی تقسیم کرد: عوامل کلان اقتصادی، عوامل خرد اقتصادی و عوامل غیر اقتصادی. مهم‌ترین این عوامل شامل سیاست‌ها و خط مشی دولت، شرایط اقتصادی کشور، وضعیت صنعت، میزان تقاضا و کشش کالا، سیاست‌های مدیریت شرکت، وضعیت مالی و عملکرد شرکت، وابستگی تولید به منابع داخلی و خارجی و تمایل سرمایه‌گذار به ریسک‌پذیری است. این عوامل می‌توانند به‌طور مستقیم عملکرد سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر قرار دهند و پیش‌بینی بازده را پیچیده‌تر کنند.

جمع‌بندی

بازده سرمایه‌گذاری نشان‌دهنده سود یا زیان یک سرمایه‌گذار در یک دوره مشخص است و می‌تواند واقعی یا مورد انتظار باشد. بازده واقعی حاصل عملکرد واقعی سرمایه‌گذاری است و بازده مورد انتظار پیش‌بینی سرمایه‌گذار از آینده را نشان می‌دهد. نرخ ROI معیاری ساده برای سنجش سودآوری است، اما محدودیت‌هایی دارد و بهتر است در کنار سایر معیار‌ها استفاده شود. عوامل اقتصادی، سیاسی، صنعتی و ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار همگی بر میزان بازده تأثیرگذار هستند و درک آنها برای موفقیت در سرمایه‌گذاری ضروری است.