حباب AI کِی می‌ترکد؟

اقتصاد ۲۴- اخیراً نمایشگاه بزرگ فناوری «جیتکس گلوبال» (GITEX Global) که در دبی برگزار شد، در مرکز توجه دنیا و رسانه‌ها قرار گرفت. این رویداد با حضور هزاران شرکت و استارتاپ نوظهور از سراسر جهان، یک نکته را به‌وضوح نشان داد: «همه‌جا صحبت از هوش مصنوعی (AI) است.»

این تمرکز شدید بر هوش مصنوعی نه‌تنها در حوزه نرم‌افزار، بلکه در قلب زیرساخت‌های دولتی و سازمانی نیز دیده می‌شود. به‌عنوان نمونه، معرفی کارمند هوش مصنوعی دولت ابوظبی به نام «تَم» (Tam) اهمیت این تغییر پارادایم را نشان می‌دهد. این کارمند هوش مصنوعی قادر است امور اداری را به‌صورت کاملاً مستقل و بدون نیاز به دخالت انسانی انجام دهد.

این اقدامات نشان می‌دهد که فناوری AI دیگر صرفاً یک ایده آرمان‌گرایانه نیست، بلکه در حال تبدیل شدن به بخشی عملیاتی، کارآمد و مقیاس‌پذیر در اقتصاد جهانی است. استقبال عمومی گسترده و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ در این زمینه، تأثیری مستقیم بر بازار‌های مالی گذاشته است.

قیمت سهام شرکت‌هایی که به نحوی در زنجیره تأمین و توسعه AI فعالیت می‌کنند، به‌شدت افزایش یافته و رکورد‌های جدیدی را ثبت کرده‌اند. این روند توجه هر تحلیل‌گر اقتصادی و سرمایه‌گذاری را به خود جلب کرده است.

وقتی صحبت از پتانسیل تحول‌آفرین هوش مصنوعی به میان می‌آید، بازار سرمایه جهانی واکنشی شبیه به یک کودک هیجان‌زده نشان می‌دهد؛ هیجانی که از درک عمیق ظرفیت سودآوری آینده ناشی می‌شود. شرکت‌های پیشرو در توسعه این فناوری، مانند انویدیا (NVIDIA)، مایکروسافت و متا، ارزش‌های نجومی و بی‌سابقه‌ای در بازار سهام کسب کرده‌اند.

سرمایه‌گذاران حاضر در این بازار بسیار خوش‌بینانه فکر می‌کنند که این فناوری جدید نه‌تنها سودآوری فعلی شرکت‌ها را تقویت خواهد کرد، بلکه انقلابی در کل صنایع ایجاد کرده و در دهه آینده، جریان‌های نقدی آنها را به شکل تصاعدی افزایش خواهد داد. این همان پدیده‌ای است که در ادبیات مالی به آن «اقبال عمومی» یا «حباب انتظارات» می‌گویند. ترس از دست دادن این فرصت طلایی باعث شده تا خریداران، بدون توجه به ارزش‌های بنیادی فعلی، سهام این شرکت‌ها را با قیمت‌های بسیار بالا خریداری کنند.

اما در مقابل، گروهی از تحلیل‌گران کلان اقتصادی، مدیران صندوق‌های پوشش ریسک و منتقدان سنتی بازار، با نگرانی عمیق به این وضعیت می‌نگرند. آنها معتقدند که هیجان فعلی و رشد تصاعدی قیمت‌ها، به‌طور چشمگیری از واقعیت عملی و سودآوری فعلی شرکت‌ها فاصله گرفته است.

تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که با وجود پیشرفت‌های چشمگیر و قابل مشاهده در سطح نمایشگاه‌ها و معرفی محصولات، زیربنای اقتصادی این شرکت‌ها هنوز آمادگی لازم برای توجیه ارزش‌های فوق‌العاده بالای فعلی را ندارد. این نگرانی‌ها بازار را به سمت مقایسه با حباب‌های تاریخی سوق می‌دهد؛ بزرگ‌ترین نمونه آن «حباب دات‌کام» در اواخر دهه ۱۹۹۰ است.

در آن زمان نیز، بسیاری از شرکت‌های مبتنی بر اینترنت، ارزش‌هایی بسیار بیشتر از جریان‌های نقدی واقعی خود کسب کردند که نهایتاً به فروپاشی گسترده در سال ۲۰۰۰ انجامید.

تحلیل‌گران نگران‌اند که با گسترش کاربرد‌های هوش مصنوعی، بازار بورس در حال تکرار این الگو باشد. آنها می‌گویند در صورت وقوع یک شوک اقتصادی (مانند رکود جهانی یا کاهش نرخ بهره)، سرمایه‌گذاران به‌سرعت انتظارات خود را تعدیل خواهند کرد. وقتی متوجه شوند که سودآوری واقعی شرکت‌ها کندتر از آن چیزی است که پیش‌بینی شده بود، یک اصلاح بزرگ یا سقوط شدید قیمت‌ها رخ خواهد داد.