تاریخ شروع و پایان ایام فاطمیه ۱۴۰۴

اقتصاد۲۴- ایام فاطمیه از مناسبت‌های مهم مذهبی در تقویم اسلامی است که یاد و نام حضرت فاطمه زهرا (س) را زنده نگه می‌دارد. با توجه به اختلاف روایت‌ها درباره زمان شهادت ایشان، این ایام در دو بازه زمانی برگزار می‌شود. در ادامه، جزئیات تاریخ فاطمیه ۱۴۰۴ و علت برگزاری دو دهه فاطمیه را بخوانید.

اختلافات درباره زمان شهادت حضرت فاطمه (س)

تاریخ دقیق شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) از جمله موضوعاتی است که از قرن‌های گذشته تاکنون مورد بحث میان مورخان و علمای شیعه و اهل سنت بوده است. بیشتر منابع تاریخی تأکید دارند که ایشان مدت کوتاهی پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) در مدینه به شهادت رسیدند، اما درباره فاصله دقیق این واقعه از زمان رحلت پیامبر، روایت‌های متفاوتی وجود دارد.

بر اساس منابع تاریخی، شهادت حضرت زهرا (س) در پی حوادث ناگوار پس از رحلت پیامبر (ص) و آسیب‌هایی که به ایشان وارد شد، رخ داد. آن حضرت در بستر بیماری افتادند و پس از مدتی دار فانی را وداع گفتند. وصیت کرده بودند که پیکرشان شبانه و به صورت مخفی دفن شود، از همین رو مزار ایشان تا امروز مشخص نیست. همین موضوع باعث شده تا تاریخ دقیق شهادت و در نتیجه ایام فاطمیه به صورت قطعی تعیین نشود.

در منابع مختلف، فاصله شهادت حضرت زهرا (س) از رحلت پیامبر (ص) از ۴۰ روز تا ۶ ماه ذکر شده است. اما در میان تمام روایت‌ها، دو دیدگاه بیشتر مورد پذیرش علمای شیعه قرار گرفته است:

• روایت اول: شهادت ۷۵ روز پس از رحلت پیامبر (ص)؛ یعنی در روز سیزدهم تا پانزدهم جمادی‌الاول.
• روایت دوم: شهادت ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر (ص)؛ یعنی در روز سوم تا پنجم جمادی‌الثانی.

به این ترتیب، ایامی که بر اساس روایت اول برگزار می‌شوند به عنوان فاطمیه اول شناخته می‌شوند و روز‌های روایت دوم با عنوان فاطمیه دوم گرامی داشته می‌شوند. در حقیقت، همین اختلاف در روایت تاریخی موجب شده است که دو بازه زمانی مجزا برای برگزاری مراسم فاطمیه در نظر گرفته شود.

چرا ایام فاطمیه ۲۰ روز است؟

یکی از پرسش‌های رایج در میان مردم این است که چرا ایام فاطمیه حدود ۲۰ روز طول می‌کشد و به صورت دو دهه برگزار می‌شود. پاسخ این پرسش نیز در همان تفاوت تاریخی میان دو روایت نهفته است. در واقع، شیعیان برای احترام به هر دو روایت و گرامیداشت یاد حضرت زهرا (س)، هر دو زمان را به عنوان ایام عزاداری در نظر می‌گیرند.

بیشتر بخوانید: ایام فاطمیه چیست و چرا اهمیت دارد؟

در نگاه کلی، فاطمیه اول و دوم هر کدام حدود ده روز زمان دارند، به همین دلیل در مجموع نزدیک به بیست روز به برگزاری مراسم و مجالس مذهبی اختصاص داده می‌شود.

• فاطمیه اول مربوط به روایت ۷۵ روز بعد از رحلت پیامبر (ص) است و در ماه جمادی‌الاول برگزار می‌شود.
• فاطمیه دوم مربوط به روایت ۹۵ روز بعد از رحلت پیامبر (ص) است و در ماه جمادی‌الثانی برگزار می‌گردد.

این اختلاف در روایت‌ها، ریشه‌ای تاریخی دارد. در متون کهن عربی که بدون نقطه نوشته می‌شدند، عدد «سبعون» (هفتاد) و «تسعون» (نود) شباهت نوشتاری زیادی داشتند و همین شباهت باعث شده تا مورخان بعدی در تفسیر اعداد دچار اختلاف شوند. بر همین اساس، برخی ۷۵ روز و برخی دیگر ۹۵ روز بعد از رحلت پیامبر را زمان شهادت حضرت فاطمه (س) دانسته‌اند.

با گذر زمان، این دو روایت هر دو در میان مسلمانان شیعه اعتبار پیدا کردند و امروزه در بیشتر کشورها، به ویژه ایران، هر دو دهه فاطمیه با برگزاری مجالس، مراسم سوگواری و سخنرانی‌های مذهبی همراه است.

ایام فاطمیه ۱۴۰۴ چه زمانی است؟

در تقویم سال ۱۴۰۴ هجری شمسی، ایام فاطمیه نیز مانند سال‌های گذشته در دو مقطع زمانی برگزار می‌شود. با تبدیل تاریخ‌های قمری به شمسی، می‌توان زمان دقیق آغاز و پایان هر دهه را مشخص کرد.

بر اساس محاسبات تقویمی:

• دهه اول فاطمیه از شنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۴ آغاز می‌شود و تا سه‌شنبه ۲۰ آبان ۱۴۰۴ ادامه دارد.
• دهه دوم فاطمیه از شنبه ۱ آذر ۱۴۰۴ شروع شده و در دوشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۴ پایان می‌یابد.

در تقویم قمری، این روز‌ها برابرند با:

• دهه اول از ۱۰ جمادی‌الاول ۱۴۴۷ تا ۲۰ جمادی‌الاول ۱۴۴۷
• دهه دوم از ۱ جمادی‌الثانی ۱۴۴۷ تا ۱۰ جمادی‌الثانی ۱۴۴۷

اگر بخواهیم ایام فاطمیه را به میلادی تبدیل کنیم، بر اساس تطبیق تقویم، زمان‌بندی آن به شرح زیر است:

• دهه اول فاطمیه از ۱ نوامبر ۲۰۲۵ تا ۱۱ نوامبر ۲۰۲۵
• دهه دوم فاطمیه از ۲۲ نوامبر ۲۰۲۵ تا ۲ دسامبر ۲۰۲۵

همان‌طور که مشاهده می‌شود، فاصله میان این دو دهه در تقویم شمسی حدود دو هفته است. در این مدت، هیئت‌ها و مساجد سراسر کشور خود را برای برگزاری مراسم عزاداری آماده می‌کنند. از نصب پرچم‌ها و پارچه‌های سیاه تا برپایی مجالس سخنرانی و مداحی، همه‌چیز نشان از اهمیت ویژه این ایام دارد.

بسیاری از مردم، دهه‌های فاطمیه را فرصتی برای تجدید میثاق با اهل بیت (ع) و مرور دوباره سیره حضرت زهرا (س) می‌دانند. هرچند تاریخ دقیق شهادت ایشان در منابع مختلف متفاوت آمده است، اما در میان تمام این اختلاف‌ها، یک حقیقت مشترک وجود دارد و آن، بزرگداشت مقام والای بانویی است که نقش مهمی در تاریخ اسلام و حفظ پیام اهل بیت (ع) داشت.

در نتیجه، ایام فاطمیه ۱۴۰۴ همانند سال‌های گذشته در دو دهه مجزا برگزار خواهد شد؛ دهه اول در نیمه دوم آبان‌ماه و دهه دوم در اوایل آذرماه. دلیل اصلی برگزاری این دو دهه، تفاوت روایت‌های تاریخی درباره زمان شهادت حضرت زهرا (س) است که موجب شده شیعیان هر دو زمان را گرامی بدارند. این ایام نه‌تنها یادآور غم از دست دادن دختر پیامبر است، بلکه فرصتی برای بازاندیشی در تاریخ صدر اسلام و نقش ارزشمند حضرت فاطمه (س) در پاسداری از حق و عدالت به شمار می‌رود.