تاثیر گردشگری بر اقتصاد محلی چیست؟

اقتصاد۲۴- گردشگری یکی از سریع‌ترین صنایع در حال رشد جهان است که نقش آن در اقتصاد کشور‌ها روزبه‌روز پررنگ‌تر می‌شود. اما اهمیت واقعی این صنعت زمانی دیده می‌شود که آثار آن را در مقیاس محلی بررسی کنیم؛ جایی که گسترش سفر و ورود گردشگران می‌تواند تغییراتی چشمگیر در سطح درآمد، اشتغال، خدمات و حتی کیفیت زندگی مردم ایجاد کند. در بسیاری از شهر‌ها و روستاها، گردشگری نه‌تنها یک فعالیت اقتصادی جانبی نیست، بلکه اصلی‌ترین عامل پویایی اقتصادی و بقای کسب‌وکار‌ها به شمار می‌رود.

اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم

یکی از نخستین تأثیرات گردشگری بر اقتصاد محلی، ایجاد فرصت‌های شغلی است. حضور گردشگران به‌طور طبیعی تقاضا برای خدمات اقامتی، رستوران‌ها، حمل‌ونقل محلی، صنایع‌دستی، گردشگری روستایی و بوم‌گردی را افزایش می‌دهد و همین موضوع باعث رشد کسب‌وکار‌های مرتبط می‌شود. کارآفرینانی که در حوزه غذا، هتل‌داری یا خدمات راهنمای گردشگری فعالیت می‌کنند، معمولاً نخستین گروه‌هایی هستند که از رونق سفر سود می‌برند.

اشتغال غیرمستقیم نیز در قالب رشد فعالیت‌های جانبی به وجود می‌آید؛ مشاغلی مانند تولید محصولات محلی، کشاورزی مرتبط با تأمین مواد غذایی هتل‌ها و رستوران‌ها، خدمات فنی و حمل‌ونقل همگی در مسیر رشد قرار می‌گیرند. در بسیاری از مناطق، این گسترش اشتغال سبب کاهش مهاجرت از روستا به شهر شده و به تثبیت جمعیت محلی کمک می‌کند.

گردش مالی و افزایش درآمد خانوار‌ها

ورود گردشگران به یک منطقه به معنای ورود پول جدید به آن اقتصاد است. این پول در چرخه‌ای میان کسب‌وکارها، تولیدکنندگان و خدمات‌دهندگان محلی می‌چرخد و درآمد خانوار‌ها را افزایش می‌دهد. اگر یک گردشگر تنها چند روز در یک شهر یا روستا اقامت کند، هزینه‌هایی که برای غذا، خرید سوغات، تاکسی، تور یا اقامت پرداخت می‌کند، به‌طور کامل در اقتصاد همان منطقه باقی می‌ماند و ارزش افزوده ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید: جده با جت اسکی؛ چگونه دریای سرخ اقتصاد گردشگری جدید عربستان را تقویت می‌کند؟/ موتور نوظهور توسعه اقتصادی سعودی‌ها

برخی مناطق توریستی کوچک، تنها با چند ماه رونق سفر در سال به اندازه‌ای درآمد دارند که بتوانند هزینه‌های سالانه‌شان را اداره کنند. این مزیت در مناطقی که منابع درآمدی متنوع ندارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در چنین مناطقی گردشگری می‌تواند به عنوان ستون اصلی اقتصاد محلی عمل کند.

توسعه کسب‌وکار‌های کوچک و صنایع خلاق

کسب‌وکار‌های کوچک معمولاً اولین گروهی هستند که از رونق گردشگری منتفع می‌شوند. یک روستای کوچک با چند اقامتگاه بوم‌گردی، یک کارگاه صنایع‌دستی یا فروشگاه محصولات محلی به‌سرعت می‌تواند مسیر رشد اقتصادی را تجربه کند. صاحبان این کسب‌وکار‌ها نه‌تنها درآمد کسب می‌کنند، بلکه امکان نوآوری و گسترش فعالیت‌هایشان نیز فراهم می‌شود.

رشد صنایع خلاق مانند موسیقی محلی، هنر‌های نمایشی، صنایع‌دستی یا غذا‌های سنتی نیز در سایه گردشگری جان می‌گیرد. گردشگران اغلب به دنبال تجربه‌های اصیل و متفاوت هستند؛ همین نیاز، زمینه‌ای برای زنده نگه‌داشتن میراث فرهنگی و تبدیل آن به منبع درآمد پایدار فراهم می‌کند.

بهبود زیرساخت‌ها و ارتقای خدمات عمومی

رونق گردشگری معمولاً دولت‌ها و شهرداری‌ها را ترغیب می‌کند تا زیرساخت‌های محلی را توسعه دهند. احداث جاده‌های بهتر، بهبود سیستم حمل‌ونقل عمومی، توسعه اینترنت، ایجاد مراکز خدماتی و حتی ارتقای امکانات درمانی، نتیجه مستقیم رشد گردشگری در بسیاری از مناطق است.

نکته مهم این است که استفاده از این زیرساخت‌ها تنها محدود به گردشگران نیست؛ مردم محلی نیز از آن بهره‌مند می‌شوند. در واقع، توسعه خدمات عمومی در پی رونق گردشگری می‌تواند کیفیت زندگی ساکنان را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد و حتی سرمایه‌گذاران بیشتری را به منطقه جذب کند.

احیای روستا‌ها و جلوگیری از مهاجرت

در بسیاری از مناطق روستایی، نبود فرصت شغلی مناسب سبب مهاجرت جوانان به شهر‌ها شده است. اما گردشگری توانسته این روند را معکوس کند. ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی، فروش محصولات محلی، راه‌اندازی تور‌های طبیعت‌گردی یا معرفی جاذبه‌های فرهنگی، زمینه‌ای فراهم کرده تا جمعیت فعال روستا باقی بماند و حتی برخی مهاجران به زادگاه خود بازگردند.

این بازگشت نیروی انسانی، علاوه بر رونق اقتصادی، به استمرار سنت‌ها، احیای مشاغل قدیمی و تقویت ارتباطات اجتماعی نیز کمک می‌کند. برخی روستا‌های ایران و جهان تنها با تکیه بر گردشگری دوباره به نقشه اقتصادی برگشته‌اند و اکنون میزبان هزاران گردشگر در سال هستند.

تأثیر بر قیمت‌ها و چالش‌های اقتصادی

البته رشد گردشگری بدون چالش نیست. افزایش تقاضا برای کالا‌ها و خدمات ممکن است قیمت‌ها را بالا ببرد و فشار اقتصادی بر ساکنان محلی ایجاد کند. در برخی مناطق، رشد بیش از حد اقامتگاه‌ها یا خرید زمین توسط سرمایه‌گذاران خارجی باعث افزایش قیمت مسکن شده و شرایط زندگی را برای اهالی دشوار کرده است.

از سوی دیگر، اقتصاد‌هایی که بیش از حد به گردشگری وابسته می‌شوند، در برابر بحران‌ها بسیار آسیب‌پذیر خواهند بود. نمونه بارز آن، دوران همه‌گیری کرونا بود که در بسیاری از مناطق وابسته به گردشگری، اقتصاد محلی طی چند ماه به رکود کامل رسید. با این حال، این چالش‌ها با برنامه‌ریزی و مدیریت هوشمندانه قابل کنترل هستند و می‌توان از مزایای گردشگری در کنار حفظ تعادل اقتصادی بهره برد.