ریزساختار‌های بازار سرمایه باید به کشف قیمت واقعی کمک کنند

اقتصاد ۲۴- مدیرعامل شرکت تامین سرمایه کیمیا در سلسله نشست‌های تخصصی دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی کیش اینوکس به بررسی موضوع ریزساختار‌های بازار سرمایه با تمرکز بر دامنه نوسان پویا پرداخت و گفت: ریزساختار یا ساختار خرد، بازار مطالعه چگونگی شکل‌گیری قیمت‌ها و انجام معاملات در چارچوب قوانین بازار، فناوری‌ها و رفتار بازیگران است.

حامد فلاح ادامه داد: این حوزه به برخی پرسش‌های عملی مانند اینکه قیمت‌ها چگونه شکل می‌گیرند، نقدشوندگی چگونه اندازه‌گیری می‌شود، هزینه واقعی معامله (فراتر از کارمزد اسمی) چقدر است و طراحی بازار (اندازه تیک، حراج‌ها، کارمزدها، سرعت) چه اثری بر کیفیت بازار دارد، پاسخ می‌دهد.

او با بیان اینکه در حقیقت این حوزه، سفر یک سفارش را از لحظه‌ای که یک معامله‌گر تصمیم به خرید یا فروش می‌گیرد تا لحظه‌ای که معامله انجام می‌شود، و اینکه چگونه این فرآیند بر نقدشوندگی، هزینه و ثبات کلی بازار تأثیر می‌گذارد را بررسی می‌کند، افزود: سنجش کیفیت بازار، بهبود اجرای معاملات و طراحی بهینه قوانین و زیرساخت‌های معاملاتی از اهم ریزساختار‌های بازار سرمایه به شمار می‌روند.

مدیرعامل تامین سرمایه کیمیا ادامه داد: برخلاف نظریه‌های کلاسیک که فرض می‌کنند قیمت‌ها به‌سرعت منعکس‌کننده اطلاعات هستند، ریزساختار نشان می‌دهد قوانین بازار، فناوری، و رفتار معامله‌گران چگونه بر کشف قیمت، نقدشوندگی و هزینه معاملات اثر می‌گذارند.

فلاح جوشقانی با اشاره به اینکه بازار‌ها از لحاظ ساختار به دو نوع تقسیم می‌شوند؛ تصریح کرد: در دفتر سفارش حدی، کشف قیمت از طریق عرضه و تقاضای ثبت‌شده و در بازارسازمحور، قیمت‌گذاری توسط مظنه بازارگردان یا بازارساز انجام می‌گیرد.

او با بیان اینکه کشف قیمت حاصل تعامل بین اطلاعات، جریان سفارش‌ها و سفارش‌های بازارساز است، خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها در ریزساختار بازار سهام ایران، وجود دامنه نوسان ثابت روزانه است.

اما در برخی کشور‌ها دامنه قیمتی روزانه به صورت پویا و با توجه به شرایط بازار و تابلوی سهم تعیین و بازبینی می‌شود. این در حالی است که قطع‌کننده پویای مدار و همچنین دامنه نوسان پویای قیمت، سایر مکانیسم‌های مشابه هستند.

مدیرعامل تامین سرمایه کیمیا با بیان اینکه نقدشوندگی سهم، رفتار معاملاتی سهم، وضعیت بنیادی شرکت و شرایط کلانِ بازار، عوامل مؤثر بر تعیین دامنه نوسان پویا هستند، ابراز داشت: در صورت استفاده از دامنه نوسان پویا شاهد کشف قیمت واقعی‌تر هستیم؛ زیرا محدودیت ثابت وجود ندارد و قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضای واقعی شکل می‌گیرند.

او ادامه داد: همچنین موجب کاهش صف‌های خرید و فروش و افزایش نقدشوندگی بازار خواهیم بود؛ زیرا در این صورت، قیمت‌ها منعطف‌تر است. کاهش دستکاری قیمت‌ها در دامنه ثابت و در عین حال، ایجاد امکان واکنش سریع‌تر به اخبار و اطلاعات بازار؛ از دیگر مزایای دامنه نوسان پویا است.

فلاح جوشقانی تصریح کرد: در مقابل این مزایا، دامنه نوسان پویا دارای معایبی مانند افزایش ریسک نوسانات شدید است که اگر کنترل نشود، ممکن است قیمت‌ها در یک روز نوسان‌های سنگین داشته باشند. همچنین نیاز به زیرساخت‌های نظارتی دقیق و قوی برای جلوگیری از سوءاستفاده است.

او خاطرنشان کرد: نیازمند آموزش بیشتر برای معامله‌گران، آمادگی فنی سامانه معاملات و پیچیدگی در تحلیل تکنیکال به دلیل دامنه متغیر، از دیگر چالش‌های این نوع دامنه نوسان به شمار می‌رود.

فلاح جوشقانی در پایان با اشاره به تجربه دامنه نوسان در برخی بورس‌های دیگر، ابراز داشت: در بازار ژاپن، دامنه ثابت نوسان بر اساس قیمت هر سهم تعیین می‌شود. در بازار تایلند هم دامنه نوسان پویا، حرکات قیمت را بر اساس قیمت معاملاتی فعلی محدود می‌کند. در بسیاری از بورس‌های دنیا مثل بورس نیویورک نیز دامنه نوسان به‌صورت توقف خودکار (circuit breaker) است که در صورت نوسان‌های شدید، توقف‎های چند دقیقه‌ای تا روزانه را به دنبال دارد.

او خاطرنشان کرد: در حالی‌که نوسان قیمت در بازار‌های جهانی به‌صورت پویا مدیریت می‌شود، در ایران این محدودیت‌ها موجب صف‌نشینی‌های متوالی و قفل شدن نقدینگی می‌شود.