جولانی: پیام صلح دادیم، موشک گرفتیم / آیا اسرائیل ناچار به عقب‌نشینی از سوریه می‌شود؟

اقتصاد۲۴- تنش‌های نظامی میان سوریه و اسرائیل در هفته‌های اخیر بار دیگر به یکی از محور‌های اصلی تحولات خاورمیانه تبدیل شده و «جولانی» رئیس موقت دولت سوریه در تازه‌ترین موضع‌گیری خود با لحنی تند، اسرائیل را متهم کرد که «پیام صلح را با خشونت پاسخ داده است». این سخنان در شرایطی مطرح می‌شود که برخی منابع از فعال‌تر شدن کانال‌های میانجیگری منطقه‌ای و فشار قدرت‌های جهانی بر تل‌آویو برای کاهش سطح درگیری‌ها و بازگشت به خطوط پیش از ۸ دسامبر ۲۰۲۴ خبر می‌دهند.

جولانی در اظهاراتی که نشانه‌ای از تغییر تاکتیک دمشق در تبیین موضع خود تلقی شده، گفت: «اسرائیل همواره در حال بحران‌سازی است و امروز نیز با فرار از جنایات غزه، سعی دارد بحران تازه‌ای ایجاد کند.» او تأکید کرد سوریه پیام‌های صلح و ثبات‌سازی منتقل کرده، اما «اسرائیل با خشونت تمام به آن پاسخ داده است.»

فشار‌های بین‌المللی و بازگشت به توافق ۱۹۷۱

رئیس موقت دولت سوریه همچنین خواستار پایبندی تل‌آویو به توافق ۱۹۷۱ شد؛ توافقی که چارچوب حضور نظامی و خطوط تماس را مشخص می‌کند، اما طی سال‌های اخیر بار‌ها نادیده گرفته شده است. به گفته او، اکنون مذاکراتی در جریان است و «تمامی کشور‌ها مخالف ادامه حضور اسرائیل در خاک سوریه هستند و بر عقب‌نشینی آن تأکید دارند.»

در هفته‌های اخیر، رسانه‌های منطقه‌ای و برخی مقامات روسیه و عربی نیز گزارش داده‌اند که روند‌های میانجیگری بین دمشق، مسکو و چند پایتخت عربی سرعت گرفته است تا از تبدیل تنش‌های مرزی به یک درگیری تمام‌عیار جلوگیری شود. در همین حال، منابع غربی می‌گویند واشنگتن نیز به‌دلیل درگیری‌های سنگین در غزه و فشار افکار عمومی، تمایلی به گسترش جبهه‌های تازه برای دفاع از تل‌آویو ندارد و به‌طور غیرمستقیم تل‌آویو را به عقب‌نشینی محدود تشویق می‌کند.

اسرائیل در محاصره بحران‌های همزمان

تحلیلگران معتقدند اسرائیل در ماه‌های اخیر با سه فشار همزمان روبه‌رو شده است؛ هزینه‌های سنگین جنگ غزه و انتقادات بین‌المللی درباره جنایات انسانی، درگیری‌های پراکنده با حزب‌الله در شمال و افزایش حساسیت نسبت به حضور نظامی در مرز‌های سوریه. 

در چنین شرایطی، دمشق تلاش می‌کند با استفاده از فرصت خلأ راهبردی اسرائیل، حمایت جهانی برای تثبیت وضعیت مرزی را افزایش دهد. یک کارشناس منطقه‌ای به رویداد۲۴ می‌گوید: «اسرائیل اکنون در ضعیف‌ترین موقعیت دیپلماتیک دو دهه اخیر است. اگر قرار باشد عقب‌نشینی‌ای انجام دهد، اکنون زمان آن است.»

آیا دمشق برگ برنده دارد؟

علیرغم ضعف‌های اقتصادی و سیاسی سوریه، دمشق در حوزه نظامی و امنیتی با کمک متحدان خود توانسته بازدارندگی نسبی ایجاد کند. حملات محدود، اما مکرر به مواضع اسرائیل طی ماه گذشته نشان می‌دهد راهبرد سوریه دیگر صرفاً دفاعی نیست و پیام هشدارآمیزی نیز برای تل‌آویو دارد.

کارشناسان می‌گویند اگر بازگشت به خطوط پیش از ۸ دسامبر عملی شود، این نخستین عقب‌نشینی رسمی اسرائیل در پرونده سوریه طی سال‌های اخیر خواهد بود؛ عقب‌نشینی‌ای که می‌تواند روی معادلات حزب‌الله، امنیت جولان و حتی مسیر مذاکرات غزه نیز اثر بگذارد.

ائتلاف جدید در دمشق

سخنان جولانی را باید بخشی از یک ائتلاف روایی جدید دمشق دانست؛ روایتی که همزمان بر «آمادگی برای صلح» و «توان پاسخ سخت» تأکید دارد. در شرایطی که فشار‌های جهانی بر اسرائیل بی‌سابقه شده و میدان‌های درگیری متنوع‌تر از همیشه‌اند، معادله سوریه و اسرائیل وارد مرحله‌ای تازه شده است؛ مرحله‌ای که ممکن است برای نخستین بار بعد از سال‌ها، تل‌آویو را به عقب‌نشینی در مرز‌های شرقی نزدیک کند.