مسعود نیلی کیست؟/اقتصاددان لیبرال و عضو تیم اقتصادی سه رئیس جمهور

اقتصاد۲۴- مسعود نیلی، اقتصاددان و مدرس دانشگاه صنعتی شریف، از سیاست‌گذاران اقتصادی کشور، به‌ویژه در دولت یازدهم و دوازدهم بوده؛ او در دولت حسن روحانی، سمت مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور را برعهده داشت و در دولت دوازدهم نیز به عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقتصادی و دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی منصوب شد.

نیلی که خود را اقتصاددان جریان اصلی یا اقتصاد متعارف معرفی می‌کند، پیش از این نیز سابقه فعالیت در سطوح بالای برنامه‌ریزی اقتصادی کشور را داشته است.

نیلی یکی از مهره‌های مهم پیاده سازی سیاست‌های تعدیل ساختاری دولت سازندگی بوده و در دولت اصلاحات نیز در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فعالیت کرده و مدتی نیز ریاست مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی موسوم به مؤسسه نیاوران را برعهده گرفت. جایی که باعث شد او چندین تن از اقتصاددانان همراهش به حلقه نیاوران معروف شوند. همچنین در این دوره مسئولیت نگارش سند استراتژی صنعت کشور را بر عهده گرفت.

در دولت یازدهم و دوازدهم، وی عضو تیم اقتصادی حسن روحانی بود و برنامه اقتصادی دولت تدبیر و امید نوشت. پس از انتخاب روحانی، در شهریور ۱۳۹۲ رسماً به عنوان مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور منصوب شد. در دولت دوازدهم نیز به عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقتصادی و دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی فعالیت داشت.

بیوگرافی مسعود نیلی

مسعود نیلی متولد ۲۵ بهمن ماه سال ۱۳۳۳ در همدان است. او تحصیلات خود را در رشته مهندسی آغاز کرد و سپس به حوزه اقتصاد روی آورد. وی در سال ۱۳۵۹ مدرک کارشناسی مهندسی سازه را از دانشگاه صنعتی شریف دریافت کرد.

در سال ۱۳۶۴، مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته طراحی سیستم‌های اقتصادی از دانشگاه صنعتی اصفهان کسب کرد. سپس تحصیلات خود را در انگلستان ادامه داد و در سال ۱۳۷۴ موفق به اخذ مدرک دکتری اقتصاد از دانشگاه منچستر شد.

مسعود نیلی همچنین استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف است و سابقه ریاست دانشکده مدیریت و اقتصاد این دانشگاه را نیز در کارنامه دارد.

وی در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فعالیت داشت و در نگارش برنامه‌های توسعه کشور، از جمله برنامه‌های منتسب به سیاست‌های تعدیل اقتصادی در دولت سازندگی، نقش داشت.

مسئولیت‌های اقتصادی و اجرایی مسعود نیلی

مهم‌ترین مسئولیت‌های اقتصادی مسعود نیلی، شامل معاونت در سازمان برنامه و بودجه و همچنین مشاوره اقتصادی عالی به رئیس‌جمهور بوده است.

مسعود نیلی در دوران ریاست جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی، به مدت سه سال معاون رئیس سازمان برنامه و بودجه بود. در دولت اصلاحات نیز با حضور عارف در راس سازمان مدیریت و برنامه ریزی نیلی این سازمان را ترک کرد. وی در نگارش برنامه های اول و سوم توسعه کشور نقش مهمی داشت.

او همچنین ریاست مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی تحت عنوان مؤسسه نیاوران را در دوره‌های مختلف برعهده گرفت. حلقه‌ای که دیدگاه‌های اقتصادی اش شامل اجرای کامل خصوصی سازی و توسعه بازار آزاد بود.

جالب است بدانید که نیلی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ در ستاد انتخاباتی مهدی کروبی فعالیت کرد و مبتکران اصلی طرح پرداخت ۷۰ هزار تومان به هر ایرانی بود. نیلی در هشت سال دولتهای نهم و دهم خانه نشین شد و فقط به تدریس دروس اقتصاد در دانشگاه پرداخت.

وی در اوایل دهه ۸۰ مسئولیت نگارش سند استراتژی توسعه صنعت کشور را در زمان وزارت اسحاق جهانگیری بر عهده گرفت و در انتخابات سال ۹۲، به ستاد انتخاباتی حسن روحانی پیوست و برنامه اقتصادی دولت تدبیر و امید را تدوین کرد.

با پیروزی حسن روحانی برخی از رسانه ها از نیلی به عنوان جدی ترین گزینه پذیرش رئیس کلی بانک مرکزی در کنار مجید قاسمی، عبدالناصر همتی و ولی اله سیف نام بردند که البته این سمت در نهایت به ولی اله سیف رسید. 

او در دولت یازدهم، سرپرستی تیم تهیه‌کننده سیاست کلان اقتصادی، به‌ویژه سیاست پولی برای کنترل تورم را برعهده داشت.

دیدگاه‌های اقتصادی مسعود نیلی

مسعود نیلی به عنوان اقتصاددانی پیرو مکتب بازار آزاد شناخته می‌شود و دیدگاه‌های وی، به خصوص در زمان حضور در دولت یازدهم، بر کنترل تورم و اصلاح ساختار‌های اقتصادی متمرکز بود.

مسعود نیلی در مقام مشاور اقتصادی، خواستار کنترل حجم پول و عدم افزایش پایه پولی توسط دولت برای مهار تورم شده بود. اگرچه نتایج اقتصادی سیاستگذاری‌های او چیزی جز رشد پایه پولی و افزایش نرخ تورم به ویژه در دولت دوم حسن روحانی نبود. او از جمله حامیان ایده افزایش قیمت بنزین در آبان ۹۸ نیز بود.

با اینحال او بیان کرده که در سیاست‌گذاری‌های پولی دولت یازدهم، استراتژی کنترل پایه پولی را پیشنهاد و اجرا کرد که از طریق افزایش نرخ سود بانکی و انتشار گسترده اوراق قرضه دولتی پیاده شد.

بیشتر بخوانید: ولی الله سیف کیست؟/ از ریاست بانک مرکزی تا محکومیت سنگین

مسعود نیلی در سال ۹۲ بحث «خروج غیرتورمی از رکود» را مطرح کرد، هرچند منتقدان این سیاست را رکودگرا و عامل ناکامی‌های اقتصادی دهه ۹۰ دانسته‌اند.

وی همچنین لزوم اصلاح نظام بانکی و واقعی کردن خصوصی‌سازی را مطرح کرده بود.

در مورد یارانه‌های نقدی، مسعود نیلی خواستار آن بود که یارانه تنها به گروه‌های هدف پرداخت شود و دولت قبل نباید از طرح خوشه‌بندی مردم برای حذف یارانه عقب‌نشینی می‌کرد.

در خصوص بازار ارز، مسعود نیلی در مقاطعی اعلام کرد که بانک مرکزی نباید در تعیین نرخ ارز مداخله کند، اما منتقدان عملکرد دولت در این دوره، از دخالت آشکار بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز گزارش داده‌اند.

البته منتقدان سیاست‌های مسعود نیلی در دولت یازدهم، معتقدند که ایده‌های او در نهایت به شکست سیاست کنترل تورم انجامید و اقتصاد کشور را وارد یک دوره رکود تورمی شدید در سال ۱۳۹۷ کرد. همچنین برخی منتقدان بر این باورند که مسعود نیلی در قالب استاد دانشگاه، سیاست‌گذار، سه دیدگاه اقتصادی متمایز را ارائه می‌دهد که گاهی حتی متناقض هستند.