چرا بازار خودرو در سرمای آذرماه دوباره داغ شد؟

اقتصاد۲۴- بازار خودرو در چند هفته اخیر که سرمای پاییزی فرارسیده، حسابی غوغا کرده است. بر اساس آمارها، درحالی‌که در ۴ ماهه پس از جنگ یعنی از ۱۸ خردادماه تا ۱۸ مهرماه قیمت‌ها در بازار خودرو به طور میانگین ۱۶ درصد رشد داشته؛ اما در ۱۸ روز اخیر یعنی از ابتدای آذرماه تاکنون قیمت‌ها در بازار خودرو به طور میانگین رشد ۱۴ درصدی داشته و این عدد در برخی از خودرو‌ها تا ۲۰ درصد نیز می‌رسد.

 همچنین از ۱۸ خردادماه تاکنون قیمت خودرو به طور میانگین نزدیک به ۴۰ درصد افزایش را تجربه کرده است. جهش نرخ ارز، وجود انتظارات تورمی، فضای تعلیق در اقتصاد به همراه عرضه قطره‌چکانی برخی خودروسازان، پاییز داغی را در بازار خودرو رقم زده است.

دو موج افزایش قیمت خودرو در ۱۴۰۴

بررسی جدول تغییرات قیمت خودرو‌های داخلی و مونتاژی در چهار مقطع ۱۸ خرداد، ۱۶ مهر، ۱۸ آبان و ۱۸ آذر نشان می‌دهد که تقریباً تمام خودرو‌های موجود در لیست در یک مسیر افزایشی ثابت حرکت کرده‌اند. تغییرات خرداد تا مهر برای بخش بزرگی از خودرو‌ها عددی بین ۱۲ تا حدود ۲۵ درصد را نشان می‌دهد. این یعنی اولین موج افزایش قیمت عملاً در تابستان رقم خورده است. مدل‌هایی مثل تارا، رانا، پژو ۲۰۷، خودرو‌های کوییک و ساینا، در همین بازه رشد دورقمی متمایل به بالا داشته‌اند. خودرو‌های سدان اقتصادی (تیبا، کوییک، ساینا) معمولاً در بازه ۱۴ تا ۲۰ درصد رشد داشته‌اند.

خودرو‌های نیمه‌لوکس‌تر یا نسخه‌های اتوماتیک رشد بیشتری در محدوده ۱۸ تا ۲۵ درصد را ثبت کرده‌اند. این نشان می‌دهد که بازه خرداد تا مهر نقطه آغازین التهاب امسال بوده و افزایش‌ها از همان‌جا شروع شده‌اند. در این مقطع که پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رخ داده، با رشد نرخ ارز از محدوده ۸۲ تا ۸۶ هزار تومان به محدوده ۱۰۰ تا ۱۰۷ هزار تومان، قیمت خودرو نیز خود را با نرخ ارز و حتی بالاتر از نوسان نرخ ارز بالا کشیده است.

افزایش ۱۴ تا ۲۰ درصدی قیمت‌ها در ۱۸ روز

موج دوم افزایش قیمت‌ها مربوط به یک ماه اخیر و به طور ویژه در ۱۸ روز اخیر است. در این بازه افزایش نرخ ارز، افزایش تقاضا و خرید‌های قبل از اتمام سال در کنار تشدید انتظارات تورمی نقش مهمی در افزایش قیمت خودرو داشته است.

در مقطع مهرماه تا آذرماه برخی خودروسازان نیز مجوز افزایش قیمت کارخانه را دریافت کردند که این موضوع نیز در افزایش قیمت‌های بازار نقش زیادی داشته است.

طی یک‌ماهه ۱۸ آبان تا ۱۸ آذرماه که نرخ ارز از محدوده ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان به بیش از ۱۲۰ هزار تومان در روز‌های اخیر رسیده، در این مدت قیمت خودرو به طور میانگین ۱۴ درصد و در برخی خودرو‌ها تا ۲۰ درصد جهش داشته است.

سرعت افزایش قیمت‌ها در ۵ ماه اخیر

داده‌های مربوط به تغییرات مهر تا آبان و آذر یکی از بخش‌های جالب توجه است. بسیاری از خودرو‌ها در این بازه بین ۸ تا حدود ۱۷ درصد رشد کرده‌اند. این روند نشان می‌دهد خودرو‌های اقتصادی مانند کوییک و ساینا، معمولاً رشد‌های بالاتری در این ماه داشته‌اند. برای مثال کوییک به عنوان یکی از خودرو‌های گروه اقتصادی، از خرداد تا آذرماه سال جاری ۴۶ درصد رشد قیمت را تجربه کرد و از ۵۲۰ میلیون در خرداد ماه در آذر از مرز ۷۶۰ میلیون تومان عبور کرد.

خودرو‌های نیمه‌لوکس‌تر (۲۰۷، دنا، شاهین، تارا) رشد متوسط‌تری را ثبت کرده‌اند. در این رده خودرو‌ها ۲۰۷ دنده اتومات با ۳۸ درصد افزایش در طول حدود ۷ ماهه اخیر از حدود یک میلیارد تومان به بالا بر یک میلیارد و ۴۳۰ میلیون تومان رسید. دناپلاس بورسی نیز در همین بازه زمانی ۳۸ درصد افزایش قیمت را تجربه کرد و از ۹۳۰ میلیون تومانی اعدادی بالغ بر یک میلیارد ۲۸۵ میلیون تومان را به ثبت رساند.

پرش قیمت خودرو‌های مونتاژی

تغییرات قیمتی در خودرو‌های مونتاژی که از نرخ ارز تأثیر می‌پذیرد نشان می‌دهد این بخش تغییرات افزایشی قابل‌توجهی را تجربه کرده است. به این ترتیب آریزو ۵ از یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون در خرداد امسال با ۳۰ درصد افزایش به بالغ بر ۲ میلیارد تومان افزایش یافت. جک جی ۴ نیز با ۳۷ درصد افزایش و j ۷ با ۴۴ درصد افزایش به ترتیب به قیمت یک میلیارد و ۳۳۰ میلیون تومان و ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان افزایش یافتند. بیشترین افزایش قیمت نیز مربوط به خودرو دیگنیتی پرستیژ بود که با ۵۹ درصد افزایش از حدود ۲ میلیارد تومان به بیش از ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان رسید.

چرا بازار خودرو در سرمای آذرماه داغ کرد؟

بررسی جدول تغییرات قیمت خودرو‌های داخلی و مونتاژی در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که آذرماه، دوره‌ای آرام برای بازار نبود. نمودار قیمت‌ها نشان می‌دهد بیشتر خودرو‌ها از خرداد تا آذر رشد بین ۲۲ تا ۵۹ درصد را تجربه کرده‌اند؛ رشدی که پس از جهش‌های خرداد تا مهر و سپس موج دوم افزایش از آبان تا آذرماه رخ داده است. اما چه عواملی باعث شد قیمت خودرو در سرمای آذرماه نه‌تنها کاهش پیدا نکند بلکه بار دیگر صعودی شود؟

افزایش نرخ ارز

نخستین و مهم‌ترین عامل، تغییرات نرخ ارز در بازار آزاد بود. به‌این‌ترتیب نرخ ارز در انتهای خردادماه تا ۹۳ هزار تومان نیز پیش رفت؛ اما پس از این دوره یک سیر کاهشی را تجربه و تا کانال ۸۵ هزار تومان نزول پیدا کرد. اما این بازار بدون نوسان باقی نماند و این عدد بعدتر تا ۱۰۳ و ۱۰۴ هزارتومان نیز افزایش یافت. حتی در آبان ماه به کانال ۱۰۷ و ۱۰۸ هزارتومان نیز ورود کرد.

بیشتر بخوانید:بازار خودرو در سکوت کامل + جدول

در این شرایط ملتهب در بازار ارز نوسانات افزایشی پیوسته در آبان و آذر، بازار خودرو را دوباره وارد فاز تهاجمی کرد. در جدول قیمت‌ها کاملاً مشهود است خودرو‌هایی که نسبت به نرخ ارز حساس‌ترند ازجمله خودرو‌های مونتاژی در آذرماه رشد داشته‌اند. برخی از این مدل‌ها افزایش‌های حدود ۳۰ تا ۵۹ درصد را ثبت کرده‌اند. این رفتار نشان می‌دهد بازار خودرو مستقیماً از انتظارات ارزی تأثیر می‌گیرد و حتی تغییرات محدود ارز نیز می‌تواند موج روانی تقاضا را فعال کند. عامل دوم، سیگنال‌هایی بود که طی آبان و آذر درباره احتمال تعدیل نرخ ارز منتشر شد. این سیگنال‌ها نه شفاف بودند و نه قطعی؛ همین ابهام بازار را در وضعیت معلق قرار داد.

در چنین فضایی، خریداران تقاضای خود را جلو می‌اندازند تا قبل از هرگونه تصمیم جدید، دارایی خود را به کالای قابل‌تبدیل، تغییر دهند. این موضوع در جدول به شکل افزایش یکباره درصد رشد در آبان تا آذر در بسیاری از خودرو‌ها دیده می‌شود؛ روندی که با الگوی رفتار مصرف‌کنندگان در زمان‌های عدم قطعیت هم‌خوان است.

انتظارات تورمی ناشی از فضای تعلیق

فضای اقتصادی کشور در آبان و آذر ۱۴۰۴ تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از انتظارات تورمی قرار داشت، به‌طوری‌که انتشار خبر مربوط به خرید خودرو از برخی کارخانه‌های خودروسازی بدون نیاز به بلوکه‌کردن بخشی از هزینه خودرو، سبب شده تا چند میلیون انتظار غیرواقعی در بازار ایجاد شود. انتظاراتی که درنهایت نشانه‌های آن در افزایش قیمت‌ها مشاهده شد.

بازار خودرو معمولاً در چنین شرایطی به سمت رشد حرکت می‌کند، زیرا انتظار افزایش قیمت خود به تنهایی محرک بازار است. در جدول نیز دیده می‌شود حتی خودرو‌هایی که در مهر تا آبان رشد ملایمی داشتند، در آبان تا آذر دوباره وارد فاز افزایشی شده‌اند و رشد‌های بعضاً تا دو یا سه برابر را تجربه کردند.

این موضوع را باید در کنار خرید‌های قبل از عید نیز قرار داد. معمولاً اغلب تقاضا‌های پایان سال در آذرماه وارد بازار می‌شوند و متقاضیان مصرفی و سرمایه‌ای سعی دارند تا قبل از پایان سال و افزایش قیمت‌ها در انتهای سال یا سال آینده، خرید‌های خود را انجام دهند.

عرضه قطره‌چکانی خودروسازان

یکی از عوامل کلیدی افزایش قیمت در آذرماه، کاهش محسوس عرضه بود. طبق داده‌های رسمی، تولید گروه سایپا نسبت به سال گذشته ۳۵ درصد کاهش یافته است. وقتی عرضه کم می‌شود، بازار آزاد بلافاصله واکنش نشان می‌دهد. در جدول قیمت‌ها دیده می‌شود محصولات گروه سایپا ازجمله کوییک، ساینا، تیبا و مدل‌های مرتبط در آذرماه رشد‌های ۷ تا ۱۴ درصدی را تجربه کرده‌اند؛ یعنی بیشترین رشد مقطعی نسبت به دیگر گروه‌ها. این نشان می‌دهد کاهش عرضه نقش مستقیم در داغ‌شدن بازار آذرماه داشته است.

بازگشت دلالان سنتی به بازار خودرو

آخرین عامل، تحرک دوباره واسطه‌های سنتی است. رکود بازار ملک در پاییز ۱۴۰۴ نیز همچنان ادامه یافت و همین موضوع باعث شد سرمایه‌های سرگردان به سمت بازاری روان‌تر و کم‌ریسک‌تر مانند خودرو حرکت کنند. دلالان سنتی که معمولاً بین ملک، طلا و خودرو جابه‌جا می‌شوند، در آذرماه فعالیت بیشتری داشتند، زیرا نقد شوندگی خودرو بالاتر بود، انتظارات تورمی فضای مناسبی برای سودگیری سریع فراهم کرده بود و از سوی دیگر نیز تفاوت نرخ کارخانه با بازار (باتوجه به تعداد غیرواقعی چند میلیون نفری متقاضیان خرید خودرو از کارخانه) سبب می‌شد دلالان و سوداگران زمین بازی بهتری نسبت به بازار رکودی مسکن پیدا کرده و در آن نقش فعالی ایفا کنند.

رشد‌های ثبت‌شده در بازه آبان تا آذر به‌ویژه در خودرو‌های ارزان‌قیمت که بیشتر مورد معامله دلالان است این موضوع را تأیید می‌کند. جدول تغییرات قیمت خودرو در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد افزایش قیمت در آذرماه نه تصادفی بود و نه محدود به یک گروه خودرویی. ترکیب نوسان ارز، سیگنال‌های مبهم، انتظارات تورمی، کاهش عرضه و انتقال سرمایه‌های سرگردان به بازار خودرو دست‌به‌دست هم دادند تا بازار در یکی از سردترین ماه‌های سال، به یکی از داغ‌ترین مقاطع خود برسد.