کاربران شبکه‌های اجتماعی چطور مچ سخنران جنجالی را گرفتند / آقای ازغدی پسران ماندلا و چگوارا کجا بودند؟

اقتصاد۲۴- اظهارات اخیر رحیم‌پور ازغدی درباره حضور «پسر نلسون ماندلا» و «پسر چه‌گوارا» در پیاده‌روی اربعین، موجی از واکنش‌ها را در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخت. کاربران، فعالان رسانه‌ای و تحلیلگران با رجوع به داده‌های تاریخی، این ادعا را زیر سؤال برده و آن را نمونه‌ای از روایت‌های غیرمستند دانستند که بدون توجه به واقعیت‌های زمانی و خانوادگی مطرح می‌شود.

در همین فضا، عبدالرضا داوری با اشاره به یک تناقض زمانی روشن نوشت: «ایرانیان از سال ۲۰۱۰ در راهپیمایی اربعین شرکت می‌کنند؛ این در حالی است که هر دو پسر نلسون ماندلا پیش از سال ۲۰۱۰ فوت کرده‌اند.» اشاره‌ای که خیلی زود به یکی از پرتکرارترین استدلال‌ها علیه روایت مطرح‌شده تبدیل شد.

بررسی‌های تاریخی نیز این نکته را تأیید می‌کند. نلسون ماندلا دو پسر داشت: «مدیبا تمبکیلِه ماندلا» که در سال ۱۹۶۹ و در ۲۴ سالگی بر اثر سانحه رانندگی درگذشت و «ماکگاتو لووانیکا ماندلا» که در سال ۲۰۰۵ و در ۵۵ سالگی بر اثر بیماری جان باخت. به این ترتیب، هیچ‌یک از پسران ماندلا اساساً امکان حضور در پیاده‌روی اربعین پس از سال ۲۰۱۰ را نداشته‌اند. البته ماندلا دارای دختران و نوه‌های متعددی است و برخی کاربران احتمال داده‌اند منظور رحیم‌پور ازغدی «نوه ماندلا» بوده باشد؛ احتمالی که تاکنون از سوی او تأیید یا اصلاح نشده است.

در سوی دیگر، سعید مالکی، فعال رسانه‌ای، با لحنی کنایه‌آمیز نوشت: «اتفاقاً برای ما هم جالب است، چون چگوارا اصلاً پسر ندارد!» این واکنش اگرچه بازتاب گسترده‌ای داشت، اما از منظر تاریخی دقیق نیست. ارنستو چه‌گوارا، چریک انقلابی آرژانتینی–کوبایی، پنج فرزند داشت که دو نفر از آنها پسر هستند: «کامیلو» و «ارنستو چه‌گوارا مارچ». با این حال، تاکنون هیچ گزارش معتبر یا سند رسانه‌ای معتبری درباره حضور فرزندان چه‌گوارا در پیاده‌روی اربعین منتشر نشده است.

همین ترکیبِ خطای زمانی درباره خانواده ماندلا و نبود هرگونه سند روشن درباره فرزندان چه‌گوارا، باعث شده روایت مطرح‌شده از سوی رحیم‌پور ازغدی بیش از پیش زیر تیغ نقد قرار گیرد. کاربران شبکه‌های اجتماعی این اظهارات را نمونه‌ای از «روایت‌پردازی بدون فکت» دانسته‌اند؛ روایتی که با چند جست‌وجوی ساده تاریخی قابل راستی‌آزمایی است.

در نهایت، آنچه بیش از خود ادعا جلب توجه کرده، واکنش افکار عمومی است؛ افکاری که این بار نه صرفاً با احساسات، بلکه با داده‌های تاریخی و فکت‌چک به میدان آمده‌اند. ماجرای «پسران ماندلا و چگوارا در اربعین» حالا به نمونه‌ای شاخص از تقابل روایت و واقعیت تبدیل شده؛ جایی که شبکه‌های اجتماعی، نقش دادگاه حقیقت‌سنج را بازی می‌کنند.