جنجال جدید در پرونده تتلو | سر خواننده جنجالی بالای دار می‌رود یا توبه نجاتش می‌دهد؟

اقتصاد۲۴- خبر «احراز توبه امیرحسین مقصودلو» ـ خواننده جنجالی معروف به تتلو ـ بار دیگر یکی از حساس‌ترین مفاهیم حقوق کیفری در ایران را به صدر افکار عمومی بازگردانده است؛ مفهومی که می‌تواند مرز میان مرگ و زندگی باشد: توبه.

وکیل تتلو اعلام کرده است که توبه موکلش از سوی دادگاه کیفری یک احراز شده و آنچه اکنون در حال بررسی است، صرفاً روند اداری درخواست عفو است؛ مسیری که در صورت موافقت رئیس قوه قضائیه، به ارسال پرونده به محضر مقام معظم رهبری منتهی خواهد شد.

همین امروز هم جهانگیر، سخنگوی قوه قضائیه تأیید کرد که توبه این متهم در حال بررسی است و در صورت احراز نهایی، «تصمیم جدیدی» در پرونده اتخاذ خواهد شد. مجموعه این اظهارات، سیگنال روشنی است از اینکه یکی از پرحاشیه‌ترین پرونده‌های سال‌های اخیر، وارد مرحله‌ای تعیین‌کننده شده است.

سابقه پرونده؛ از حبس تا اعدام

امیرحسین مقصودلو پیش‌تر با اتهام «توهین به مقدسات» از سوی دادگاه کیفری استان تهران به پنج سال حبس محکوم شده بود؛ حکمی که پس از فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور نقض و پرونده به شعبه دیگری ارجاع شد.

در رسیدگی مجدد، دادگاه این بار حکم اعدام صادر کرد؛ حکمی که در نهایت در دیوان عالی کشور نیز تأیید شد و تتلو را در آستانه اجرای مجازات قرار داد.

در این میان، انتشار فایل صوتی منتسب به تتلو از زندان، خبر ازدواج او در دوران حبس و اظهارات خانواده‌اش درباره «توبه قبلی» زمینه‌ساز موج تازه‌ای از گمانه‌زنی‌ها شد؛ موجی که حالا با خبر احراز توبه، شکل رسمی‌تری به خود گرفته است.

توبه؛ ابزار حقوقی یا استثنای قضایی؟

پرونده تتلو صرفاً یک پرونده هنرمند جنجالی نیست؛ بلکه به گفته حقوقدانان، می‌تواند به یک استثنا در نظام قضایی بدل شود. علی نجفی‌توانا، حقوق‌دان و استاد دانشگاه، پیش‌تر در گفت‌و‌گو با رویداد۲۴ تأکید کرده بود که اگر توبه تتلو پس از صدور حکم قطعی به شکستن یا کاهش حکم اعدام منجر شود، با موردی کم‌سابقه روبه‌رو خواهیم بود.

بر اساس قانون مجازات اسلامی، توبه در جرایم حدی و تعزیری می‌تواند موجب سقوط یا تخفیف مجازات شود؛ اما در مواردی که حکم قطعی صادر شده، اختیار نهایی در دست رئیس قوه قضائیه است که می‌تواند درخواست عفو را به رهبری ارائه کند. همین نقطه، جایی است که پرونده تتلو اکنون در آن ایستاده است.

واکنش‌ها؛ از حقوق‌دانان تا فعالان سیاسی

هم‌زمان با این تحولات، واکنش‌های سیاسی و اجتماعی نیز شدت گرفته است. محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در توییتی از اقدام قوه قضائیه به عنوان «حرکتی هوشمندانه و دلسوزانه» یاد کرده و تأکید کرده است که آزادی تتلو نه تهدیدی برای جامعه دارد و نه خطری برای کسی؛ بلکه می‌تواند آرامش را به هزاران جوان و خانواده‌هایی بازگرداند که سال‌ها با اضطراب این پرونده زندگی کرده‌اند.

در سطحی کلان‌تر، این پرونده دوباره بحث کارآمدی مجازات اعدام و نقش توبه در کاهش آن را زنده کرده است؛ آن هم در شرایطی که آمار اعدام‌ها با انتقاد فعالان مدنی، سیاسی و نهاد‌های بین‌المللی مواجه است و چهره‌هایی، چون محسن برهانی پیشنهاد بازبینی جمعی احکام اعدام را مطرح کرده‌اند.

پرسش اصلی؛ چرا توبه یکی پذیرفته می‌شود و دیگری نه؟

پرسشی که حالا بیش از هر زمان دیگری مطرح است، این است: معیار پذیرش توبه چیست؟

چرا در برخی پرونده‌ها توبه راهگشا می‌شود و در برخی دیگر، نه؟ نجفی‌توانا می‌گوید تشخیص صداقت توبه بر عهده قاضی است و اگر بعداً مشخص شود که توبه صوری بوده، قانون اجازه اجرای حداکثری مجازات را می‌دهد. با این حال، منتقدان معتقدند این سازوکار، شفاف و قابل پیش‌بینی نیست و همین «ابهام»، احساس بی‌عدالتی را در جامعه تقویت می‌کند.

پرونده‌ای فراتر از تتلو

پرونده امیر تتلو حالا به نقطه‌ای رسیده که فراتر از سرنوشت یک خواننده، به نماد یک مناقشه حقوقی و اجتماعی تبدیل شده است: مناقشه‌ای درباره مرز مجازات و رحمت، عدالت و هیجان، و این پرسش بنیادین که آیا نظام قضایی ایران آماده است نقش «توبه» را به‌عنوان ابزاری واقعی برای کاهش خشونت کیفری بازتعریف کند یا نه.

تصمیم نهایی رئیس قوه قضائیه، نه‌فقط آینده تتلو، بلکه پیام مهمی برای جامعه درباره مسیر پیش‌روی سیاست کیفری کشور خواهد داشت.