شفافیت منابع و مصارف هدف اجرای طرح بودجه عملکردی بیمارستان‌های تامین اجتماعی

 

اقتصاد۲۴- بیش از ۴۳ میلیون نفر از جمعیت ۸۳ میلیونی ایران تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند و از خدمات بیمه‌ای و درمانی این سازمان استفاده می‌کنند.

 

سازمان به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم به بیمه شدکان خدمات می‌دهد. درمان مستقیم شامل مراکز ملکی سازمان تامین اجتماعی می‌باشد وخدمات در این بخش به بیمه شدگان رایگان است. درمان غیرمستقیم نیز درمانی است که بیمه شده از خدمات درمانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مراکز بهداشتی، درمانی و بیمارستانی وزارتخانه‌ها، صندوق‌ها، نهاد‌ها، ارگان‌های دولتی و غیردولتی طرف قرارداد سازمان استفاده کند و یا با مراجعه به پزشکان و بیمارستان‌های خصوصی غیرطرف قرارداد با سازمان، هزینه‌های درمانی را حسب تعرفه‌های مصوب از دفاتر رسیدگی به اسناد پزشکی دریافت نماید.


مراکز درمانی ملکی سازمان تامین اجتماعی در سال ۱۳۹۷ بیش از ۱۴۴ میلیون مراجعه بستری و سرپایی داشته اند و بالغ بر ۲۵۳ میلیون مراجعه بستری و سرپایی در مراکز درمانی طرف قرارداد بوده است. بیش از ۵۱ هزار نفر در بخش درمان سازمان تامین اجتماعی فعالیت دارند که از طریق حدود ۳۸۲ مرکز درمانی ملکی در بخش درمان مستقیم و همچنین عقد قرارداد با بیش از ۴۵ هزار مرکز تشخیصی، بهداشتی و درمانی در بخش درمان غیرمستقیم، خدمات درمانی مورد نیاز بالغ بر ۴۳ میلیون نفر از جمعیت کشور تامین می‌شود. این آمار و ارقام خود گواه اهمیت بخش درمان سازمان تامین اجتماعی است آن هم خدماتی که بدون بودجه دولتی انجام و فقط از طریق منایع سازمان تامین اجتماعی امکان پذیر می‌شود.

مدتی است دکترمصطفی سالاری مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی با تاکید بر اجرای طرح بودجه عملکردی بیمارستان‌ها خواستار اجرای آن در مراکز ملکی شده است. وی تاکید دارد طرح بودجه عملکردی بیمارستان‌ها به هیچ وجه به معنی خودگردانی بیمارستان‌ها نیست و اصولا خود گردانی درمان تامین اجتماعی معنی ندارد. وی گفته است:' اختصاص بودجه به بیمارستان‌های ملکی تأمین اجتماعی به صورت منظم و متناسب با خدماتی خواهد بود که به جامعه ارائه می‌دهند'.

بودجه بخش درمانی سازمان تامین اجتماعی در سال جاری حدود ۲۷ هزار میلیارد تومان است که در دو بخش درمان مستقیم و غیر مستقیم می‌باشد. یعنی به طور متوسط ماهانه ۲۲۵۰ میلیارد تومان در بخش درمان هزینه می‌شود که شامل مراکز ملکی و طرف قرار داد می‌باشد.

درخصوص بودجه عملکردی مراکز درمانی سازمان تامین اجتماعی گفتگویی با دکتر امیرعباس منوچهری معاون درمان سازمان داشته ایم.

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی با اشاره به تجربه ناموفق خودگردانی بیمارستان‌ها در سیستم بهداشت و درمان کشور در دهه ۷۰ گفت: شاید درشرایط امروز مطرح کردن بودجه عملکردی، مدیریت منابع و مصارف و... آن خاطره بد را در اذهان یادآور شود و عده‌ای ناخواسته در مقابل طرح بودجه عملکردی بیمارستان‌ها جبهه بگیرند.

دکتر امیرعباس منوچهری در خصوص جایگاه کیفیت در نظام‌نامه بودجه مبتنی بر عملکرد و ارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها اظهار داشت؛ موضوع کیفیت خدمات به عنوان یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی عملکرد بیمارستان‌ها مدنظر است و به همین منظور یکی از ضرایب درنظر گرفته شده برای تخصیص بودجه به بیمارستان ها، ضریب کیفیت خواهد بود که بوسیله شاخص‌های گوناگون و متنوعی سنجیده خواهد شد.

ویی خاطر نشان کرد: یکی از مشکلات ما این است که بر خلاف آموزه‌های مدیریتی، به منابع و سرمایه انسانی به خوبی توجه نشده و وقتی بحث منابع به میان می‌آید، بیشتر منابع فیزیکی و مادی مد نظر قرار می‌گیرد

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی مهمترین سرمایه هر سازمان را منابع انسانی دانست و تصریح کرد: منابع انسانی پییچیدگی‌های خاص خود را دارد و ممکن است در این حوزه با مسائلی مواجه شویم که ناشی از عدم اطلاع‌رسانی درست باشد.

وی با تاکید بر ایجاد همفکری و ادبیات مشترک در بین منابع انسانی سازمان به ویژه کسانی که در اجرا و نظارت بر این طرح نقش خواهند داشت؛ گفت: ممکن است برای برخی این پرسش مطرح شود با توجه به این که وظیفه بیمارستان ارائه خدمات درمانی است، مگر بیمارستان بایستی به مسائل مالی و مادی نیز فکر کند؟ بدیهی است برای ارائه هر سطحی از خدمات، باید منابع مادی مشخصی اختصاص داد و این اهمیت مدیریت منابع و مصارف را مشخص می‌کند. با عنایت به شرایط خاص کشور و وضعیت منابع و مصارف سازمان، اهمیت کنترل و مدیریت منابع و مصارف بخش درمان دوچندان می‌شود.

به گفته وی در دهه‌های گذشته وضعیت منابع در سازمان تامین اجتماعی خوب بوده است بنابراین مدیریت منابع و مصارف خیلی مورد توجه قرار نگرفته است.

دکتر منوچهری اظهار داشت: در شرایط فعلی بیش از دو سوم هزینه‌های مراکز درمانی را هزینه‌های پرسنلی و حدود یک چهارم را هم خدمات قراردادی تشکیل می‌دهد. یعنی در مجموع حدود یازده دوازدهم هزینه‌ها برای مدیران قابل دخل و تصرف نیست و مدیران تنها می‌توانند در یک دوازدهم منابع، آن هم با مقررات خاص مدیریت داشته باشند، که این به معنی سلب اختیار از مدیران است.

 

 

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی با بیان این که در حال حاضر اختیارات با مسئولیت مدیران توازن ندارد، خاطر نشان کرد: به دنبال این هستیم که با روش‌های علمی و همفکری تمامی با مدیران، مسئولین و کارشناسان بخش درمان این توازن را برقرار کنیم.

وی رسیدن به قیمت تمام شده در بخش خدمات را یکی از آرزو‌های قدیمی بخش درمان بر شمرد و آن را زمینه‌ساز خودکنترلی سیستم و ابزاری موثر در دستان مدیران درمان دانست. آرزویی که به گفته وی تاکنون محقق نشده و در این زمینه در خوشبینانه‌ترین حالت می‌توان گفت که در میانه راه قرار داریم.

دکتر منوچهری اظهار داشت: در طرح بودجه مبتنی بر عملکرد و ارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها، عملکرد فعلی بیمارستان و شرایط هر مرکز درمانی را مورد توجه قرار داده‌ایم. با توجه به اینکه ممکن است عملکرد بیمارستان نتواند همه هزینه‌ها را جوابگو باشد، از این رو برای هر بیمارستان یک ضریب اختصاصی و یک ضریب کیفیت در نظر گرفته‌ایم که از طریق این دو ضریب مابه‌التفاوت عملکرد و هزینه‌ها را پرداخت خواهیم کرد.

وی تصریح کرد:این طرح بیمارستان‌ها را به لحاظ مالی با مشکلی مواجه نخواهد کرد، ولی در عین حال بیمارستان‌ها را برای فعال کردن پتانسیل‌های قابل استفاده و ظرفیت‌های خالی از یک سو و مدیریت هزینه‌ها در سوی دیگر حساس می‌کند.

 

 

وی شفافیت منابع و مصارف و نسبت آن‌ها را هدف اجرای طرح بودجه عملکردی دانست وگفت: هدفمان این است با همکاری مسئولین بیمارستان‌ها استفاده مناسب تری از منابع البته با لحاظ کیفیت حداکثری داشته باشیم.

دکتر منوچهری با بیان این که شاخص‌های کمی و کیفی برای طرح بودجه عملکردی بیمارستان‌های تامین اجتماعی تعریف شده است، گفت: در حال حاضر نسخه چهارم این طرح نیز نگاشته شده است.

 

 

وی افزود: آموزه‌های مدیریتی صراحت دارد که بهترین راه‌های اصلاحی را صاحبان فرآیند ارائه می‌کنند. از این رو حدود ۳۰۰ مورد پیشنهاد از روسا و مدیران مراکز درمانی و مدیران استان‌ها در خصوص نظام‌نامه بودجه مبتنی بر عملکرد وارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها دریافت کرده‌ایم و نتیجه این همفکری‌ها نظام‌نامه‌ای است که ۸ دستورالعمل اجرایی دارد که در حال تدوین هستند و برخی از آن‌ها باید به تصویب هیات مدیره و یا هیات امنای سازمان برسد.

وی انفکاک بین صف و ستاد را تهدید سازمان‌ها دانست و گفت: بر اساس تفویض اختیار مدیر عامل محترم سازمان تامین اجتماعی به معاون درمان، این معاونت نیز در حدود اختیارات خاص به مدیران زیرمجموعه از جمله در جذب نیروی انسانی، خرید تجهیزات پزشکی غیر توسعه‌ای، پرداخت پاداش‌ها، برون‌سپاری امور غیردرمانی، جذب درآمد‌های غیرعملیاتی و... تفویض اختیار می‌نماید.

دکتر منوچهری خاطر نشان کرد که منابع حاصل از افزایش عملکرد (ناشی از بهره‌گیری از ظرفیت‌های بلااستفاده) و صرفه‌جویی‌ها صرفا در اختیار همان بیمارستان قرار خواهد گرفت و پیش‌بینی می‌شود افزایش اختیارات، کاهش بروکراسی و اطمینان از تخصیص و وصول بودجه ماهیانه، سبب ارتقای کیفیت خدمات و همچنین بهره‌وری بیمارستان‌ها شود.

وی با اشاره به اشتغال بیش از ۴۷ هزار نفر در بخش درمان سازمان تامین اجتماعی گفت: در نظام‌نامه بودجه مبتنی بر عملکرد و ارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها به دنبال مسائلی مثل تعدیل نیستیم و از اول هم مطرح نبوده، چرا که اکثر قریب به اتفاق نیرو‌های سازمان، رسمی هستند و چنین چیزی اصولا قابلیت اجرایی ندارد. مطرح کردن این موضوع هم به دلیل بی‌مهری برخی از افراد بوده که تصورات و برداشت‌های ناصحیح خود را به همکاران منتقل کردند، در حالی که خودشان از جزئیات این طرح اطلاعی نداشتند. بنابراین همین جا اعلام می‌کنم کارکنان در این خصوص نگرانی نداشته باشند.

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی افزود: نیازمند بازتعریفی از وظایف صف و ستاد هستیم و باور داریم که نباید در مسائل ریز بیمارستان‌ها دخالت کنیم، چرا که وظیفه ستاد، تسهیل امور برای ارائه بهترین خدمات می‌باشد.

به گفته دکتر منوچهری بروزرسانی سطح‌بندی مراکز درمانی با همت همکاران انجام شده و در حال حاضر سطح‌بندی خدمات درمانی در دستور کار قرار دارد که باعث توزیع عادلانه‌تر خدمات خواهد شد.

شفافیت منابع و مصارف هدف اجرای طرح بودجه عملکردی بیمارستان‌های تامین اجتماعی/ نیاز باشد ویرایش پنجم هم خواهیم داشت

 

 

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی گفت: هرکدام از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی برای استفاده از ظرفیت‌های بلااستفاده نسخه خاص خود را دارد، اما اجازه نمی‌دهیم که مراکز درمانی برای افزایش عملکرد به هر روشی از جمله تقاضای القایی متوسل شوند و بایستی در این زمینه مدیران درمان استان‌ها نقش نظارتی خود را به درستی ایفا کنند.

وی تاکید کرد: بر اساس شاخص‌های کارایی، کیفی و حسابدهی در نظام‌نامه بودجه مبتنی بر عملکرد و ارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها اجازه هر نوع فعالیتی در سیستم را نداریم.

او با تاکید بر پیش‌بینی منابع مالی پایدار برای اجرای نظام‌نامه بودجه مبتنی بر عملکرد و ارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها گفت: ایجاد حساب اختصاصی برای بخش درمان دراین راستا می‌باشد به طوری که بودجه درمان ماهانه به حساب خاصی واریز و فقط در همین بخش هزینه می‌شود.

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی اظهار داشت: دکتر سالاری تاکید کرده ماهانه حدود ۲۲۵۰ میلیارد تومان در اختیار بخش درمان قرار گیرد که با این کار قدم بسیار بزرگی در مدیریت منابع و مصارف در حوزه درمان سازمان برداشته شده است.

دکتر منوچهری با بیان این که در نظام‌نامه بودجه مبتنی بر عملکرد و ارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها، برای هر بیمارستان ۲ ضریب کیفیت و ضریب اختصاصی منطقه مد نظر قرار گرفته است، گفت: به طور مثال قیمت خدمات درمانی در بیمارستان ایلام با تهران متفاوت است. مضاف بر این کیفیت خدمات درمانی ارائه شده هم با هم تفاوت دارد. بنابراین با در نظر گرفتن این دو ضریب بودجه بیمارستان‌ها هدفمند خواهد بود و بیمارستان‌ها با توجه به شرایط‌شان و با در نظر گرفتن کیفیت خدماتی که ارائه می‌کنند، بودجه مورد نیاز را دریافت خواهند کرد.

 

 

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی با اشاره به همدلی بین مدیر عامل، اعضای هیات مدیره و معاونان سازمان درخصوص اجرای نظام‌نامه بودجه مبتنی بر عملکرد و ارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها گفت: البته این به معنای ارائه نشدن سایر پیشنهادات و انتقادات مدیران و کارشناسان درمان نیست و همین جا اعلام می‌کنم پذیرای نظرات در این خصوص هستیم و هر چند که در حال حاضر آخرین ویرایش این طرح، ویرایش چهارم است، با این حال در صورت لزوم ویرایش پنجم را هم مد نظر قرار خواهیم داد. به همین دلیل روش‌های گذشته را تخطئه نمی‌کنیم و ادعا هم نداریم نسخه موجود، طرح اکمل است.

 

 

وی کارآمدی و اثربخشی درمان مستقیم را هدف نظام‌نامه بودجه مبتنی بر عملکرد و ارتقای بهره‌وری بیمارستان‌ها دانست و اظهار داشت: اثرات این طرح به درمان مستقیم ختم نخواهد شد و درمان غیرمستقیم را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد، البته به شرطی که خدمات القایی نداشته باشیم که راهکار آن نیز پرونده الکترونیک سلامت است.

وی با اشاره به تفاهم‌نامه سازمان تامین اجتماعی با وزارت بهداشت در مهرماه گذشته گفت: این تفاهم نامه ۱۴ بند دارد که تدوین گایدلاین‌ها و پرونده الکترونیک سلامت از جمله تعهداتی است که در این تفاهم نامه برای وزارت بهداشت تعیین شده و مقرر است تا پایان سال جاری به نتیجه برسد.

 

گفت‌وگو از محمد نوروزی