جمهوریت و اسلامیت نظام

 

اقتصاد۲۴-  نجفقلی حبیبی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: «در دوره‌های متاخر روش‌های شکل گرفتن حکومت‌ها متفاوت شده و رای و خواست مردم بیش از هر چیز مورد توجه قرار گرفته است؛ رای و نظر مردم که امروزه آن را بیش از هر چیز به عنوان «جمهوریت» می‌شناسیم. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی خواست و نگاه مردم در شکل‌گیری حکومت جدید در شعارهایی، چون استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی متبلور می‌شد و پس از پیروزی نیز از سوی بنیانگذار انقلاب ایران ۲ اصل «جمهوریت» و «اسلامیت»، به عنوان ارکان مهم شکل‌گیری چارچوب‌های نظام سیاسی جدید مورد توجه و عنایت ویژه قرار گرفت. انقلابیون می‌خواستند روح و محتوای معنوی نظام اسلامی باشد به این معنا که قوانین و مقررات با روح اسلام منافات نداشته باشد و قوانین حکومت‌داری بر اساس موازین اسلام باشد. همچنین رکن مهم دیگری که پیش از انقلاب و پس از آن مورد توجه انقلابیون قرار داشت، رکن «جمهوریت» بود. در واقع نظامی با روح معنوی و اسلامی و ظاهر جمهوری به شکلی که حکومت با رای و نظر مردم شکل گیرد، نهاد‌های قانونی با رای و نظر مردم مدیریت شوند و سلسله مراتب قدرت نیز با رای و نظر مردم محقق شود.

امام خمینی (ره) وقتی از سوی خبرنگاران با این پرسش مواجه می‌شدند که مدل حکومت‌داری جمهوری اسلامی به چه شکل است؟ پاسخ می‌دادند که جمهوری به شکلی که همه جای دنیا وجود دارد و اسلامی هم به این دلیل است که مردم ما مسلمان هستند و اسلام می‌خواهند پس جمهوریت در ایران باید مبتنی بر قواعد و قوانین اسلامی باشد؛ بنابراین از نگاه بنیانگذار انقلاب هر دو رکن «جمهوریت» و «اسلامیت» از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است و به همان میزان نیز هر دو رکن در معرض آسیب قرار دارند و اگر به هر کدام از این دو رکن بی‌توجهی شود، ممکن است در مسیر تضعیف قرار گیرند.

اگر جریان یا جریان‌هایی در آرا و نظر مردم نفوذ کنند و تاثیر آن را کاهش داده یا از میان بردارند، «جمهوریت» آسیب می‌بیند و اگر نهاد‌های پاسدار از بعد «اسلامیت» نیز کم‌توجهی کنند، اسلامیت نظام آسیب خواهد دید. وقتی حکومتی بر اساس اصولی شکل می‌گیرد و سازماندهی می‌شود، این گونه نیست که می‌توان همواره به پایداری آن اصول مطمئن بود. همه حکومت‌هایی که آمدند و رفتند اصول و قوانین و ارزش‌هایی داشتند که در جدال قدرت بدون حفاظت از این اصول، رفته و حکومت دیگری به جای آن‌ها قرار گرفته است؛ بنابراین اگر ما از «اسلامیت» و «جمهوریت» محافظت نکنیم، آرام‌آرام پایه‌های جمهوریت سست شده به سمت خودمحوری و دیکتاتوری می‌رویم و پایه‌های اندیشه‌های اسلامی نیز از بین خواهد رفت؛ بنابراین باید از هر دو رکن مراقبت شود. همه باید تلاش کنند که اداره امور کشور مبتنی بر آرای عمومی و مردمی باشد و همه باید مراقبت کنند که از موازین اسلامی تخطی نشود. با این حال در روش‌های مراقبت از این دو رکن اختلاف نظر‌هایی وجود دارد.»