غروب نفت

اقتصاد۲۴- بازار جهانی نفت خام این روز‌ها با تحولاتی باورنکردنی مواجه شده است. از سقوط سنگین نفت خام سبک امریکا (شاخص WTI) به قیمت منفی ۴۰ دلار در بشکه گرفته تا ریزش بهای معاملات آتی نفت خام شاخص برنت به ارقامی بی‌سابقه در دو دهه اخیر!

 

تحولات آنقدر سریع شده که در لحظه، قیمت‌ها تغییرات جهشی دارد و اعتبار شاخص‌ها مدام در حال سقوط است. مانند اعتبار شاخص WTI در بورس‌های جهانی که یک شبه زیر و رو شد.

 

اما همه این تغییرات یک وجه اشتراک دارد و آن هم تأثیر‌پذیری از شیوع گسترده ویروس کرونا در جهان و کاهش شدید تقاضا برای نفت است. آنقدر که انبار‌ها دیگر جایی برای ذخیره‌سازی نفت تولیدی ندارند و تولیدکنندگان نفت شیل امریکا حاضرند به خریداران پول بدهند تا نفت مازاد تولیدی کشور را تحویل بگیرند. ادامه این روند برای بازار نفت «ترسناک» توصیف می‌شود.

عجیب، اما واقعی! در معاملات پایانی بازار‌ها در روز دوشنبه (۲۰ آوریل) قیمت نفت شاخص وست تگزاس اینترمدیت WTI به زیر صفر رفت. چراکه سر رسید قرارداد‌های خرید نفت برای تحویل در ماه مه (اردیبهشت-خرداد) بود و در اتفاقی بی‌سابقه تولیدکننده‌های امریکایی در ازای تحویل نفت نه تنها پولی از مشتریان نگرفتند، بلکه حتی تا ۴۰ دلار هم به ازای هر بشکه به خریدار پاداش دادند تا آن را تحویل بگیرد و حمل کند. با اتمام این روند در بازار‌های جهانی نفت خام، شاخص WTI برای لحظاتی به قیمت‌های بالاتر از ۱ دلار در بشکه بازگشت، اما این موضوع ادامه دار نبود و مجدداً قیمت‌ها به زیر صفر دلار رسید. به‌طوری که روز گذشته و در زمان تنظیم این گزارش معاملات آتی شاخص WTI در قیمت منفی ۸ دلار و ۴۲ سنت انجام می‌شد. باورنکردنی است که این قیمت منفی نسبت به معاملات روز قبل خود با بیش از ۷۷ درصد افزایش معادل ۲۹.۲۱ دلار همراه بود.

 

احتمال می‌رود که قرارداد‌های ماه ژوئن نیز که در نوزدهم ماه مه سررسید می‌شود، شرایط مشابهی داشته باشد. تقاضا در بازار تخریب شده و مخازن جای کافی برای ذخیره‌سازی نفت تولیدی ندارند. اگر شرایط تولید و تقاضا برای نفت سبک امریکا در اواسط ماه می‌یعنی اواخر اردیبهشت مانند اکنون باشد، سقوط شدیدتر قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. این درحالی است که شاخص WTI سال گذشته در این روز‌ها بشکه‌ای ۶۵ دلار معامله می‌شد.

 

اکنون قیمت نفت سنگین کانادا نیز منفی است و به قیمت منفی ۰.۰۱ دلار در هر بشکه رسیده است و شرکت‌های نفتی این کشور مجبور شده‌اند تولید خود را کاهش دهند.

 

بر اساس گزارش رویترز، با ادامه کاهش قیمت نفت، شرکت‌های نفت کانادا پروژه‌های تولید نفت را کاهش می‌دهند. این اقدام پیامد‌های منفی بلندمدتی برای تجهیزات تولیدی خواهد داشت.

اگرچه در زمان شیرجه زدن قیمت نفت شاخص WTI به زیر صفر دلار، هر بشکه نفت برنت دریای شمال بیش از ۲۶ دلار قیمت‌گذاری می‌شد، اما روز گذشته برای دقایقی قیمت‌ها به زیر ۲۰ دلار در بشکه نیز سقوط کرد که در ۱۸ سال اخیر چنین قیمتی برای شاخص برنت بی‌سابقه است. در زمان تنظیم این گزارش قیمت شاخص برنت اندکی بالا رفت و در کانال ۲۱.۳۰ دلار در بشکه معامله می‌شد. این رقم نسبت به روز دوشنبه ۴ دلار و ۲۷ سنت کاهشی بود. این ارقام برای محموله‌های نفتی تحویل در ماه ژوئن است.

اکنون میلیون‌ها بشکه نفت در بازار هست که هیچ نیازی به آن‌ها نیست و تقاضایی برای آن وجود ندارد. رویترز با ترسناک خواندن این شرایط، می‌نویسد: «ویروس کرونا تقاضای سوخت را در سراسر جهان در اوایل ماه مارس ۳۰ درصد کاهش داد و این کاهش تقاضا هفته‌ها طول کشید، ولی عرضه جهانی نفت تغییری نکرد. قرارداد اخیر اوپک و سایر تولید‌کنندگان بزرگ دنیا برای کاهش عرضه نفت هم نمی‌تواند با سرعت و به اندازه کافی نفت را از بازار‌ها بیرون بکشد. میلیون‌ها بشکه نفت در بازار هست که هیچ نیازی به آن‌ها نیست. این نفت ناخواسته وارد ذخایر می‌شود، ولی منابع ذخیره در امریکا سریع‌تر از حد انتظار پر می‌شوند. کاشینگ اکلاهما یک شهر کوچک با کمتر از ۱۰ هزار نفر جمعیت است که قطب اصلی ذخیره‌سازی نفت در امریکاست و منابع آن ۷۰ درصد پر شده‌اند. به‌گفته تاجران این ذخایر تا دو هفته دیگر کاملاً پر می‌شوند.

 

تفاوت بین قیمت نفت خام امریکا برای تحویل در ماه مه و قرارداد‌های ماه ژوئن به بیش از ۴۵ دلار در هر بشکه رسیده است که بیشترین فاصله قیمتی در تاریخ امریکاست. به‌گفته تحلیلگران، این شکل از دگرگونی بازار در ماه‌های آینده هم اتفاق می‌افتد، چون عرضه سوخت بسیار بیشتر از تقاضای آن خواهد بود. مصرف جهانی نفت به سختی به ۱۰۰ میلیون بشکه در روز می‌رسد. مصرف ۳۰ درصد معادل حدود ۳۰ بشکه در روز از اوایل ماه مارس پایین آمده است. اگر کاهش تولید نفت بسرعت و با مقدار بالا صورت نگیرد، قرارداد‌های نفتی ماه ژوئن هم همین سرنوشت را خواهند داشت.»

کارشناسان می‌گویند که اگر کاهش ۹.۷ میلیون بشکه‌ای نفت خام اوپک پلاس در ماه مه و ژوئن مؤثر واقع نشود، ممکن است که قیمت‌های تک رقمی و حتی منفی سراغ شاخص برنت نیز بیاید. البته وضعیت بستگی به تحولات مربوط به شیوع ویروس کرونا و آثار آن بر اقتصاد جهان نیز دارد.

 

روزنامه وال استریت ژورنال در این خصوص نوشت: «عربستان سعودی و دیگر اعضای سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) در حال بررسی آغاز روند کاهش تولید نفت پیش از یکم ماه مه (۱۲ اردیبهشت‌ماه) یعنی زمان اجرای توافق کاهش تولید اوپک پلاس هستند.»

 

برخی منابع آگاه به این روزنامه اعلام کرده‌اند که عربستان سعودی و دیگر اعضای اوپک در نظر دارند که هر چه سریع‌تر تولید نفت خود را کاهش دهند و منتظر موعد مقرر برای اجرای توافق کاهش تولید نمانند.

 

یک مقام سعودی آگاه گفته است: باید کاری برای این حمام خون کرد، اما ممکن است کمی دیر باشد.

 

کاهش قیمت نفت باعث سقوط بازار‌های امریکا نیز شد. به‌گزارش راشاتودی، بازار بورس امریکا در روز دوشنبه کاهش زیادی داشت و سهام داو جونز، اف اس پی و نزدک، هر سه سقوط کردند.

 

با اوج‌گیری بحران‌ها، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری امریکا از برنامه این کشور برای افزودن ۷۵ میلیون بشکه به ظرفیت ذخیره‌سازی‌های راهبردی نفت خام این کشور خبر می‌دهد.

 

به‌گزارش پایگاه خبری مارکت‌واچ، ترامپ می‌گوید که وی این اقدام را «براساس افت تاریخی قیمت نفت» در نظر گرفته است و این تصمیم سبب «به بالاترین حد ممکن رسیدن قیمت این شاخص» خواهد شد. او به کشورش وعده داده که با اقداماتی شاخص دبلیوتی‌آی را به قیمت مناسب آن برساند تا از ضرر تولیدکنندگان و تعطیلی دکل‌های حفاری جلوگیری شود.

 

در همین حال، قیمت هر گالن بنزین نیز به کمتر از ۱.۸۰ دلار در امریکا رسیده است که برای مصرف‌کنندگان رقمی پایین و جذاب تلقی می‌شود. اکنون قیمت ۳.۸ لیتر بنزین (یک گالن) در امریکا بالاتر از ۱۵۹ لیتر نفت خام (یک بشکه نفت سبک) شده است. این نیز یکی دیگر از اتفاقات کم سابقه این روز‌های بازار نفت است.