تاریخ انتشار: ۰۹:۵۶ - ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۹
چرا نرخ در بازار بین‌بانکی رو به کاهش است؟

خواب «سود» در بازار شبانه

نرخ سود در بازار شبانه بانکی به خواب رفت. مطابق آخرین داده‌های بانکی مرکزی، نرخ سود در بازار بین بانکی در سال ۹۸ با نزدیک به یک درصد کاهش به ۹۵/ ۱۸ درصد رسیده است.

سود بانکی

اقتصاد۲۴- در سال جاری نیز این نرخ به سطح ۱۶ درصد رسید تا کاهش نرخ سود از شهریور ۹۸ تاکنون، به شکل مستمر تداوم یابد. مهم‌ترین سوال این است که چرا نرخ سود روی نمودار در حال ثبت روندی معکوس است؟ آن هم درحالی‌که مداخله بانک مرکزی در بازار بین بانکی با کاهش همراه شده است. دو فرضیه درخصوص تحولات بازار بین بانکی مطرح است؛ پاسخ اولیه این است که کسری بانک‌ها در حال افول است و در نتیجه نیازشان به استقراض کاهش یافته است. اما چرا در وضعیتی که بحران بانکی به قوت خود باقی است، بانک‌ها توانمند شده‌اند؟ پاسخ پیچیده است. احتمال دارد بانک‌ها به دلایلی وضعیت بهتری یافته باشند؛ اما فرضیه دوم این است که به‌دلیل انبساط پولی ناشی از تامین مالی دولت، نیاز بانک‌ها به جریان نقدی نیز برطرف شده باشد. اگر مورد اول به واقعیت نزدیک باشد، برخی می‌گویند می‌توان این اتفاق را در شرایط تورمی به فال نیک گرفت. اما اگر فرضیه دوم حاکم باشد، طبیعتا خواب سود علامت خوبی برای اقتصاد ایران ندارد.

براساس آمار‌های رسمی بانک مرکزی نرخ سود بازار بین بانکی در پایان اسفند ماه سال قبل به سطح ۹۵/ ۱۸ درصد رسیده است، این رقم نسبت به انتهای سال ۱۳۹۷ به میزان ۷۷/ ۰ درصد با کاهش همراه بوده است. بنابراین، روند کاهشی نرخ سود در بازار بین بانکی طی سال ۱۳۹۸ برقرار شد، در اوایل سال‌جاری نیز نرخ سود در بازار بین بانکی به محدوده ۱۶درصد رسیده است. با توجه به کاهش نرخ سود معیار در بازار بین بانکی، بانک‌ها نیز شرایط را برای کاهش نرخ سود سپرده‌ها مهیا دیدند و در یک اقدام هماهنگ حداکثر نرخ سود برای سپرده‌ها ۱۵ درصد تعیین شد؛ بنابراین کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی طی سال گذشته و همچنین ابتدای سال‌جاری را می‌توان فرش قرمزی برای سیاست جدید بانک‌ها دانست. این در حالی است که در سال‌های قبل، فاصله نرخ در بازار بین بانکی و نرخ سود سپرده‌ها شکاف قابل توجهی داشت، اما آمار‌های جدید تایید می‌کند که این شکاف کاهش یافته است. گرچه کاهش نرخ سود می‌تواند به معنی عدم نیاز به جریان نقدی و عدم کسری در بانک‌ها باشد، اما از سوی دیگر این مساله می‌تواند برخاسته از رشد پایه پولی باشد که عوارضی هم در پی خواهد داشت.
 
 

هدف از عملیات بازار باز

بازار بین بانکی ریالی یکی از اجزای بازار پول و یکی از روش‌های تامین مالی بانکی است که امکان معاملات بین بانک‌های عضو را فراهم آورده و تلاش می‌کند، بانک‌ها از طریق به کارگیری منابع مازاد یکدیگر نیاز‌های کوتاه‌مدت خود را برطرف کرده و کمتر به منابع بانک مرکزی اتکا کنند. هدف از تشکیل بازار بین بانکی ریالی تسهیل جریان منابع ریالی کوتاه‌مدت بین بانک‌ها در جهت مدیریت کارآمد نقدینگی است و بانک مرکزی به‌عنوان عضو و مدیر بازار مسوولیت تنظیم، برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، تدوین مقررات، نظارت، کنترل و تسویه معاملات را برعهده داشته و جهت اعمال سیاست‌های پولی در بازار بین بانکی مداخله می‌کند.

مداخله بانک مرکزی در بازار بین بانکی ریالی به تحقق دو نقش ایفای نقش آخرین وام‌دهنده (The lender of last resort) و تثبیت نرخ سود هدف انجام می‌دهد. بانک مرکزی سیاست پولی خود را از طریق بازار بین بانکی برای کنترل و هدایت نرخ سود در بازار بین بانکی سیاست‌گذاری کرده و همسو با اهداف کلان اقتصادی به اجرا می‌گذارد؛ بنابراین هدف عملیاتی بانک مرکزی مدیریت نقدینگی سیستم بانکی در راستای تحقق سیاست‌های پولی است. بانک مرکزی در یک گزارش، به‌طور رسمی عملکرد بازار بین بانکی را با آمار‌ها به تصویر می‌کشد. در این گزارش، دو نکته مهم وجود دارد: تغییرات نرخ سود بانکی و حجم معاملات. این دو نشان می‌دهد که در نهایت مختصات بازار بین بانکی در هر سال چگونه است.

کاهش ملایم نرخ سود

آمار بانک مرکزی از عملکرد کلی بازار بین بانکی ریالی در سال ۹۸ نشان می‌دهد که میانگین نرخ سود در این بازار ۹۵/ ۱۸ درصد بوده است. در حقیقت آمار نشان می‌دهد در سال ۹۷ میانگین موزون نرخ سود ۷۲/ ۱۹ درصد بوده که در سال ۹۸ به ۹۵/ ۱۸ درصد رسیده است. نگاهی به روند ماهانه نرخ سود بانکی در سال ۹۸ نشان می‌دهد به‌طور کلی روندی نزولی بر این نرخ حاکم بوده است.

در طی سال نیز یک روند ملایم کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی مشاهده می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ابتدای سال گذشته میانگین نرخ سود معاملات ۸۱/ ۱۹درصد بوده که تا تیرماه روند نزولی را طی کرده و به نرخ ۳۶/ ۱۹ درصد رسیده است. بعد از آن در مرداد ماه با رشد ۱۳ صدم درصدی به ۴۹/ ۱۹ درصد رسید که آخرین باری است که نرخ سود بین بانکی بیش از ۱۹ درصد ثبت شده است. بعد از آن نرخ سود روندی تقریبا نزولی پیدا کرده است.
 
بررسی روند نشان می‌دهد که در مهرماه نرخ سود بین بانکی به زیر ۱۹ درصد رسید. در آذر ماه نرخ سود بین بانکی به کمترین مقدار خود یعنی ۳۲/ ۱۸ درصد رسید. پس از آن روند نرخ سود در دی و بهمن ماه با افزایش محدودی در سطح ۴۷/ ۱۸ درصد و ۴۴/ ۱۸ درصد قرار گرفت، اما آخرین نرخ سود در بازار بین بانکی در اسفند ماه ۳۴/ ۱۸ درصد بوده است؛ بنابراین نسبت به انتهای سال ۱۳۹۷، نرخ سود در بازار بین بانکی یک سطح پایین‌تر آمده است.

نرخ سود کمتر از تورم

با این نرخ به‌نظر می‌رسد نرخ سود در بازار بین بانکی به نرخ تورم نقطه به نقطه نزدیک‌تر شده است. اگر نرخ سود بازار بین بانکی، را یک شاخص از نرخ سود تعادلی در نظر بگیریم، در پایان سال ۱۳۹۸، این سطح به ۳/ ۱۸ درصد رسیده است. براساس آمار‌های مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان اسفند ماه به رقم ۲۲ درصد رسیده بود. این موضوع نشان می‌دهد که نرخ سود واقعی در کشور هنوز در سطح منفی قرار دارد. اما با توجه به روند نزولی تورم در ماه‌های اخیر، در صورت تداوم این مسیر در ماه‌های آتی، می‌توان شاهد مثبت شدن نرخ سود واقعی (نرخ سود اسمی منهای تورم) در بازار بین بانکی بود.

البته شرایط اقتصادی کشور، در ماه‌های آتی تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا قرار می‌گیرد و تغییرات تورم و از سوی دیگر، نرخ سود نیز تحت تاثیر این بیماری خواهد بود. براساس آمار‌های بانک مرکزی در سال ۹۸ کل معاملات صورت گرفته در بازار بین بانکی به رقم ۱۸ هزار و ۶۸۸ هزار میلیارد تومان رسیده است، این رقم در سال ۱۳۹۷ معادل با ۱۰ هزار و ۷۱۴ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود، بنابراین حجم معاملات رشد ۴/ ۷۴ درصدی داشته است. بخشی از این افزایش معاملات به‌دلیل بیشتر شدن، تورم است، اما حتی اگر تورم ۲۲ درصدی را نیز از این رشد کم کنیم، ارزش واقعی معاملات در بازار بین بانکی بیش از ۵۲ درصد رشد داشته است. این موضوع نشان می‌دهد که بازار بین بانکی در سال ۹۸، عمیق شده و بخش قابل توجهی از عرضه و تقاضای پول در اقتصاد کشور در این بازار صورت می‌گیرد. ارزش معاملات در ماه‌های سال قبل نیز تقریبا یک روند صعودی را طی کرده است. به جز فروردین ماه که تعطیلات فراوانی دارد، دامنه معاملات در ۱۴۳۸ هزار میلیارد تومان تا ۱۸۸۲ هزار میلیارد تومان در ماه بوده است. همچنین در سه ماه پایانی سال میزان معاملات ماهانه بیشتر از ۱۸۰۰ هزار میلیارد تومان در ماه بوده است.

براساس آمار‌های بانک مرکزی در سال ۱۳۹۸ از ۳۶۵ روز سال، ۲۹۰ روز بازار بین بانکی فعال بوده است، این رقم برای ۱۳۹۷ به میزان ۲۸۹ روز گزارش شده است. به‌نظر می‌رسد که با توجه به عمیق شدن بازار بین بانکی در ماه‌های اخیر، دست سیاست‌گذار پولی برای هدایت نرخ سود از طریق این بازار بازتر از گذشته شده است.

دو روی کاهش نرخ سود

اما کاهش نرخ سود چرا در این شرایط اتفاق افتاده است؟ روی خوب ماجرا می‌تواند این باشد که نیاز بانک‌ها به جریان نقدی کاهش یافته و طبعا کسری آن‌ها در مسیر نزولی قرار گرفته است. اما از طرف دیگر می‌تواند علامتی از این موضوع باشد که پایه پولی دچار انبساط شده است. با بسط پایه پولی، نیاز بانک‌ها به جریان نقدی کمتر شده است و کمتر به استقراض روی می‌آورند. البته باید آماری جدید منتشر شود تا بهتر بتوان به این موضوع نگاه کرد که کدام فرضیه به واقعیت نزدیک‌تر است. اینکه با وجود کاهش مداخله بانک مرکزی، نرخ‌ها در مسیر نزولی حرکت می‌کند، می‌تواند فرضیه جبران کسری بودجه دولت و رشد نقدینگی را در شبکه بانکی تقویت کند. اگر این فرضیه درست باشد، عوارض جدی‌تری هم در انتظار خواهد بود.
منبع: دنیای اقتصاد
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت All-in-One اپل امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ام اس آی MSI امروز + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ لباس زنان در تشریفات دربار پهلوی ۵۰ سال پیش

عکس/ ساعت میلیاردی محمدرضا گلزار خبر ساز شد

عکس/ سرویس و نگهداری لامبورگینی چقدر هزینه دارد؟

عکس/ ایران رتبه پنجم جدیدترین رنکینگ لیگ‌ فوتبال آسیا

عکس/ نمایی دیدنی از حرم امام رضا ۱۳۰ سال پیش و دوره قاجار

اینفوگرافی/ شلوغ‌ترین مسیر‌های مهاجرتی دنیا کجاست؟

عکس/ تئاتر دهقان ۵۴ سال پیش ابتدای خیابان لاله‌زار

عکس/ پرتاب ساعت مچی به سوی رامین رضاییان در دربی ۱۰۵

تصویری قدیمی از فریدون جیرانی

عکس/ خشکبار شاهرضا ۶۰ سال پیش در خیابان شاهرضا سابق و انقلاب فعلی

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

الهام چرخنده مجری تلویزیون شد

اینفوگرافی/ قرارداد‌های LNG شرکت نفت ابوظبی

«پ. ک. ک» اعلام آتش بس کرد

سرنوشت شوم سیندرلا در خیابان‌های مشهد

امضای قرارداد معدنی میان آمریکا و اوکراین لغو شد

عکس/ حضور روحانی در مراسم ختم مادر حسام الدین آشنا

تعیین تکلیف وضعیت تعطیلی تهران در روز یکشنبه ۱۲ اسفند

عکس/ ژست ناصرالدین شاه با شمشیر ۱۳۷ سال پیش در حال سوارکاری

عکس/ توییت سه سال پیش حساب رهبر انقلاب در ماجرای اوکراین

جزییات تعطیلی مدارس و ادارات استان‌های کشور یکشنبه ۱۲ اسفند

فیلم/ دشمنی با آمریکا خطرناک است

فیلم/ برخورد گرم مریلا زارعی با هواداران در مشهد

چرا انبوه‌سازان کارگر غیرقانونی را ترجیح می‌دهند؟

عکس/ واکنش محسن برهانی به بازداشت هیوا سیفی زاده

فیلم/ ۲۵۶ هزار میلیارد تومان وام برای مدیران بانک‌ها در سال ۱۴۰۲

سومین دوره مسابقات ستارگان باریستا با درخشش بهترین‌ها به پایان رسید

شرکت سیمان سبزوار ؛ پول‌هایی که دود می‌شود و سنگ‌هایی که نمی‌آید!/ سرمایه‌هایی که به ثمن بخس هدر می‌شود

فیلم/ امیر عابدینی: من در این مجمع غریب بودم

معرفی خودرو پونتیاک جی تی او جاج؛ گنج گرانبها دهه ۷۰ + عکس

مهدی تاج بار دیگر رئیس فدراسیون فوتبال شد

فیلم/ روبوسی تاج و عابدینی پس از پایان رأی‌گیری

فرق آیفون ۱۵ و ۱۶ چیست؟

عکس/ رامبد جوان و دخترش نوردخت در یک مراسم ادبی

عکس/ جان باختن ۶ کوهنورد مفقود شده بانه‌ای

بازدید دکتر بهشتی‌نژاد از محل برگزاری دومین مرحله مسابقه علمی سرآمدان بیمه سرمد در تهران

فیلم/ آواز سوزناک آرمان امیدی قبل از ترخیص از بیمارستان

عکس/ ورودی بازار کفاش‌های سبزه‌میدان ۱۲۰ سال پیش و دوره قاجار دوره قاجار

ویزای کریستیانو رونالدو برای ایران صادر شد

امکان افزایش ۵۰ درصدی کرایه تاکسی در سال ۱۴۰۴

عکس/ دورنمای دارالخلافه تهران ۱۳۰ سال پیش از فراز شمس العماره

تفاوت شاهین و ساینا به ۷۷۵ میلیون رسید!

امکان خرید خانه از دسترس خارج شد حتی در شهریار!

عکس/ تغییر نام آمریکانو به کانادیانو در کافه‌های کانادا

النصر در بدترین شرایط به استقلال رسید

صداوسیما کدام حرف‌های پزشکیان را سانسور می‌کند؟

فیلم/ ترامپ: زلنسکی اجازه ورود به کاخ سفید را ندارد

جدیدترین اجاره خانه نوساز نزدیک عید نوروز در چیتگر + جدول

آیا رونالدو برای بازی با استقلال به تهران می‌آید؟

کشف جسد دختر تهرانی در زمین کشاورزی

قیمت دلار در جدال میان بازارساز و انتظارات تورمی

هزینه رهن کامل خانه در جنوب تهران از جوادیه تا نازی آباد + جدول

عکس/ شاخص آلودگی هوای تهران امروز ۱۱ اسفند

هزینه اجاره آپارتمان در افسریه اسفند ۱۴۰۳ + جدول

پیکر چهار کوهنورد حادثه بانه پیدا شد

چرا مردم به کاهش مصرف سوخت و انرژی توجه نمی‌کنند؟

سامانه موشکی Kornet-EM سامانه ضد تانک روسیه

آخرین وضعیت جسمانی پاپ فرانسیس

اختلاف قیمت کوییک در بازار آزاد و کارخانه + جدول

معامله بیش از ۱.۱ تن شمش نقره در بورس کالا

عکس/ آجیل عید گرانتر از طلا