وضعیت تهران با زلزله بالای ۶.۵ ریشتر

اقتصاد۲۴- ساعت 48 دقیقه بامداد روز جمعه 19 اردیبهشت 1399 ،‌ زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 5.1 ریشتر دماوند در استان تهران را لرزاند. 

به گفته کارشناسان گسل مشا فعال شده است و این گسل  از سمت فیروزکوه و دماوند تا محدوده کندوان امتداد یافته و طول آن حداقل 200 تا 300 کیلومتر است و توانمندی‌اش برای زلزله بیش از 7 ریشتر است.

یکی از مهم‌ترین گسل‌های شهر تهران گسل مشا با طول تقریبی 200 کیلومتر، گسل شمال تهران با طول تقریبی 90 کیلومتر و گسل جنوب ری با طول تقریبی 20 کیلومتر.گسل مشا، گسلی طویل، اساسی و لرزه‌زا است که در طول رشته کوه البرز و از شمال آن بر روی دامنه‌های جنوبی رانده شده است. گسل مشا در بالا دست سد لتیان با گسل شمال تهران تلاقی دارد و به همین دلیل لغزش و فعالیت هر یک از دو گسل مشا یا شمال تهران، به حرکت گسل دیگر ختم می‌شود.

در صورتی که زلزله بالای 6.5 ریشتر در تهران رخ دهد آمادگی لازم برای امداد رسانی وجود ندارد. سوله های مدیریت بحران شهر تهران هنوز به طور کامل تجهیز نشده و فقط 22 پایگاه ویژه برای این کار مجهیز شده است.

کمتر از نیم درصد بودجه شهرداری تهران برای مدیریت بحران در نظر گرفته شده که به گفته مدیران شهری همین میزان هم در دولت برای این کار در نظر گرفته نشده است.

اقدامات لازم برای اسکان شهروندان در زمان وقوع زلزله با ریشتر بالا در تهران صورت نگرفته است و فقط 20 هزار اسکان موقت برای تهرانی که بیش از 8 میلیون جمعیت در خود دارد برای مواقع بحران در نظر گرفته شده است.

با رضا کرمی رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران در این زمینه به گفت‌وگو نشستیم.

وضعیت تهران در زمان وقوع زلزله چگونه است؟

امکان وقوع زلزله دیگر 50 درصد است

در ارتباط با زلزله‌ای که روز گذشته در تهران رخ داد، خدا را شکر می کنیم که اتفاق خاصی رخ نداد. گسل مشا فعال است و به حرکت خود ادامه می‌دهد و دقیقا قضیه 50، 50 است و ممکن است دوباره زلزله داشته باشیم و یا اینکه دیگر زلزله‌ای رخ ندهد. ما فعلا در حال مانیتور کردن هستیم اگر نوسانات رو به بالا باشد، اقداماتی انجام خواهیم داد. فعلا تمام نیروها در حالت آماده‌باش هستند و در جلسه‌ای که با سازمان‌های ذی‌ربط در این زمینه داشته‌ایم هماهنگی هایی برای امدادرسانی صورت گرفته است.

آماده‌باش تا چه زمانی ادامه دارد؟

48 تا 72 ساعت بعداز وقوع زلزله در حالت آماده‌باش هستیم.

امکان تمدید آماده‌باش وجود دارد؟

بستگی به فعالیت گسل دارد ما در حال بررسی هستیم و لحظه‌ای رصد می‌کنیم فکر نمی‌کنم نیاز به تمدید آماده‌باش باشد.

در خصوص فعالیت گسل مشا توضیح می‌دهید.

اگر گسل شمال هم فعال شود تخریب ها بیشتر خواهد بود

اطلاعات ما بیشتر از بخش ژئوفیزیک دانشگاه تهران است فعلا گسل مشا فعال است البته همیشه فعال بوده گسل مشا به گسل شمال تهران مربوط است و اگر گسل شمال هم فعال شود تخریب‌های زیادی خواهیم داشت.

آسیب‌پذیری در نقاط مختلف تهران با فعال شدن گسل مشا چگونه است؟

تماماً بستگی به ریشتر زلزله دارد و برای هر میزان ریشتر سناریوهای زلزله متفاوت خواهد بود، اگر گسل مشا در نزدیکی تهران یا دورتر فعال شود شدت زلزله متفاوت است اگر زلزله بالای 7 ریشتر باشد خسارت‌هایش جبران‌ناپذیر است برآوردهایی از قبل برای زلزله بالای 7 ریشتر صورت گرفته است و اگر گسل‌ها جابه‌جا شوند قطعا شدت بیشتر است. به همین دلیل سناریوها برای برای ریشترهای مختلف زلزله متفاوت است.

چقدر احتمال وقوع زلزله مجدد بعد از زلزله بامداد جمعه تهران وجود دارد؟

پتانسیل زلزله در تهران وجود دارد/برای زلزله تا 5.5 ریشتر آمادگی داریم

اینکه زلزله رخ می‌دهد یا نه نمی‌دانم اما پتانسیل زلزله در تهران وجود دارد. ما باید مانند کشور ترکیه مانورهای متعددی در خصوص زلزله برگزار کنیم و نباید بعد  از وقوع هر زلزله‌ای آن را به فراموشی بسپاریم. این احتمال وجود دارد که اگر زلزله تا 5 ریشتر باشد بتوانیم آن را کنترل کنیم اما اگر زلزله تا 7.2 یا 7.3 ریشتر باشد، قطعا وضعیت  سخت می‌شود.

بدترین حالت زلزله بالای 6.5 ریشتر است/تهران زیر و رو می شود

بدترین حالت این است که زلزله از 6.5 ریشتر به بالا باشد که آسیب جدی در کشور خواهیم دید قطعا تهران با زلزله بالای 6.5 ریشتر زیر و رو می‌شود و مشکلات متعددی خواهیم داشت.  تعدادی کشته، مجروح و بی‌خانمان می‌شوند و مدت‌ها زمان لازم است تا بتوانیم شرایط را عادی کنیم.

25 درصد درآمد ناخالص ملی در تهران است/مشکلات اقتصادی پیدا می کنیم

از لحاظ اقتصادی هم 20 تا 25 درصد درآمد ناخالص ملی در تهران است و اگر زلزله‌ای رخ دهد قطعا بر روی اقتصاد تأثیرگذار است.

در زلزله با ریشتر بالا نیازمند کمک های بین المللی هستیم

در زلزله‌‌های با ریشتر بالا قطعا نیاز به کمک‌های بین‌المللی داریم.

برای چند ریشتر زلزله مدیریت بحران آمادگی دارد؟

البته سناریوهای دیگری هم هست که در جلسات در مورد آن بحث شده است. اگر زلزله بین 5 تا 6 ریشتر باشد آسیب‌های زیادی دارد اما با توجه به امکانات قابل کنترل است. ظرفیت بیمارستان‌ها، اورژانس و هلال‌احمر در این ریشتر پاسخگو است پایگاه‌های خوبی هم داریم و آمادگی شهرداری در این  زمینه خوب است اما تأکید می‌کنم که باید مانورهای متعددی برگزار شود و آزمون‌و خطاها مشخص شود.

مردم باید در تهران با زلزله زندگی کنند

نقش مردم هم در زلزله بسیار مهم است مردم باید آگاه باشند و مسائل را رعایت کنند. مردم تهران باید با زلزله زندگی کنند و باید بدانند در حین زلزله و پس از آن چه اقداماتی انجام دهند.

نیروهای امداد رسان چند ساعت بعد  از وقوع زلزله می توانند به محلات آسیب دیده برسند؟

ببینید 2 الی 3  روز بعد از زلزله نیروهای امدادرسان می‌رسند چرا که در این مدت تمام راه‌ها بسته است و دسترسی وجود ندارد و تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود نیروهای امدادرسان نمی‌توانند به عمق محلات برسند و باید مردم خودشان شرایط را کنترل کنند.

بیشترین تلفات چه زمان رخ می دهد؟

بیشترین تلفات در زلزله در 72 ساعت اول است و نقش مردم بسیار مهم است چرا که اگر آگاهی داشته باشند میزان تلفات کمتر می‌شود.

بر اساس برآورد جایگاه و سازمان‌های مربوطه در این زمینه تلفات زیادی در 72 ساعت اولیه داریم تعداد زیادی هم بی‌خانمان و آواره می‌شوند.

در 72 ساعت اول چه تعداد از شهروندان زیر آوار جان خود را از دست می‌دهند؟

تلفات در 72 ساعت اولیه زیاد است. بسیاری از راه ها مسدود می شود و امداد رسانی به سختی انجام می شود.
در صورت فعال شدن زلزله مشا بیشتر کدام مناطق تهران آسیب می‌بینند؟

بیشتر مناطق شمالی تهران آسیب می‌بینند و از نیاوران آغاز و تا بالای پونک و منطقه 22 ادامه دارد البته این را هم بگویم میزان خسارت و خرابی‌ها بستگی به ساخت و ساز ساختمان‌ها هم دارد و تمام این‌ها در شرایطی است که ریشتر زلزله بالا باشد.

آیا با قانون جدید مدیریت بحران آمادگی برای مقابله با زلزله افزایش یافته است؟

قانون جدیدی برای مدیریت بحران در نظر گرفته شد که با قانون قبلی تفاوت‌هایی دارد. قانون جدید خوب است اما تفسیرها از آن متفاوت است طبق قانون قبلی شورای هماهنگی در تهران وجود داشت که هر سه ما ه یکبار جلساتی تشکیل می داد و  50 دستگاه در این شورای هماهنگی عضو بوده و  کارهایی انجام می دادند. بعد از قانون جدید شورای هماهنگی از بین رفت.

نقش شهرداری مشخص نیست/بیشتر مسوولیت با وزارت کشور است

همچنین در قانون فعلی نقش شهرداری مشخص نیست و بیشتر مسئولیت‌ها به وزارت کشور واگذار شده است. اگر مسئولین وزارت کشور از ما بخواهند ما اقداماتی انجام خواهیم داد و  دبیرخانه شورای هماهنگی هم ما هستیم.

آخرین جلسه شورای هماهنگی چه زمان برگزار شد؟

در تیر سال گذشته آخرین جلسه برگزار شد.

قانون جدید بهتر شده است یا خیر؟

قانون بهتر است اما تفاسیر آن متعدد است در حال حاضر رئیس ستاد مدیریت بحران شهر تهران وزیر کشور است این در حالی است که در گذشته شهردار تهران رئیس ستاد مدیریت بحران بود.

اما از این نظر که شورای هماهنگی منتفی شده خوب نیست خواسته ما و سایر اعضای این شورا این است که دوباره این جلسات تشکیل شود و به صورت منظم هر سه ماه یکبار این جلسات برقرار شود تا بتوانیم در خصوص مباحث بحرانی بحث و بررسی انجام دهیم.

در بسیاری از مناطق تهران بافت فرسوده وجود دارد و تا کنون اقدام اساسی در خصوص بافت‌های فرسوده صورت نگرفته است در این زمینه توضیح می‌دهید.

در ثانیه های اول زلزله در بافت های فرسوده آوار عظیم رخ می دهد

در بحث بافت فرسوده کار جدی صورت نگرفته است و به نحوی است که در همان ثانیه‌های اول زلزله (در صورتی که ریشتر بالا باشد) آوار عظیمی خواهمیم داشت. دسترسی‌ها کم است و معابر تنگ و باریک است همین حالا وقتی آتش‌سوزی رخ می‌دهد دسترسی به سختی انجام می‌شود.

بسیاری از راه ها بعد ازوقوع زلزله بسته می شود/دولت مجوز طرح بهسازی نسبی بافت فرسوده را نداد

دسترسی‌ها کم است و بعد از وقوع زلزله بسیاری از راه‌ها بسته می‌شود. طرحی در  سال گذشته مبنی بر بهسازی نسبی بافت فرسوده مطرح کردیم و برخی از اعضای آن را تأیید کردند تا بتوانیم اقدامات سریعی در زمینه بافت فرسوده انجام دهیم اما هنوز دولت مجوز این کار را نداده است. البته می‌گویند در حال این هستند که نسخه کامل تری ارائه کنند.

شهرداری تهران در این زمینه چه کاری انجام داده است؟

ما بیکار ننشستیم در شهرداری پیگیری‌هایی انجام دادیم و اعلام کرده‌ایم که برای نوسازی بافت فرسوده تسهیلاتی می دهیم اما باید بیشتر اقدامات از سوی دولت انجام شود و نیازمند مجوزهای آنها هستیم.

کدام مناطق تهران بیشترین بافت فرسوده را دارند؟

بیشتر بافت فرسوده در مناطق 16، 10، 17 و همچنین در شمال تهران هم بافت فرسوده داریم.

در کلان شهر تهران تعدادی سوله بحران برای مواقع اضطراری ساخته شده است. آیا این سوله ها تجهیز شده است و مردم می توانند در مواقع بحران از آن استفاده کنند؟

سوله‌های مدیرت بحران کاربری‌های متفاوتی دارند در حال حاضر در 56 سوله مدیریت بحران اورژانس مستقر شده است و در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با سرعت بالا به محل وقوع حادثه می‌رسند. البته به هلال‌احمر هم اعلام کردیم که هرگونه تجهیز یا استقرار تیم می‌توانند در این سوله‌ها داشته باشند. آموزش‌های مردمی هم برای نیروهای داوطلب انجام می‌دهیم و قرار است مانورهای مختلفی در منطقه و محلات انجام شود. در محوطه بیرونی این سوله‌ها هم با هماهنگی سازمان آب قرار است مخازنی برای ذخیره آب آشامیدنی ایجاد شده تا در مواقع بحران آب آشامیدنی داشته باشیم در حال حاضر با توجه به شرایط بیماری کرونا  این سوله‌ها برای نقاهتگاه بیمارن کرونایی تجهیز شد.

تهران چند سوله برای بحران دارد؟

حدود 103 یا 104 سوله بحران داریم. 10 سوله مدریت بحران هم درمراحل پایانی ساخت است. تعدادی از سوله‌های مدیریت بحران دست سازمان ورزش شهرداری است که البته در مواقع بحران همه آنها زیر نظر سازمان مدیریت بحران خواهند بود و پروتکلی در این زمینه داریم. البته این سوله‌ها که در اختیار سازمان ورزش است نباید تغییراتی در کاربری آن ایجاد شود.

تقریبا 60 سوله مدیریت بحران دست سازمان است و همچنین آنهایی هم که دست سایر نهادها است بر اساس پروتکل در شرایط ویژه زیر نظر ماست اما در شرایط  عادی می‌توان کاربری‌های دیگری برای آنها تعریف کرد.

بیشتر بخوانید: جزئیات ۱۶ گسل فعال شناخته شده تهران

چند سوله بحران برای مواقع اضطراری تجهیز شده‌اند؟

22 پایگاه ویژه مدیریت بحران تجهیز شده است. در هر منطقه شهرداری تهران یک پایگاه ویژه داریم که آنها را تجهیز کرده‌ایم یعنی در کل 22 پایگاه ویژه در 22 منطقه را تجهیز کرده‌ایم و بیشتر تجهیزات هم مرتبط با زلزله و سیل است.

آیا زیرساخت‌هایی در پارک‌های تهران برای مواقع بحران ایجاد کرده‌اید؟

ببینید ما دو مفهوم متفاوت در برنامه‌ها برای وقوع زلزله داریم. یکی مراکز امن اضطراری است که تا 72 ساعت بعد از وقوع زلزله مردم در آنجا مستقر می‌شوند این مراکز امن اضطراری اصولا نقاطی هستند که در نزدیکی محل زندگی شهروندان در نظر گرفته شده و در نقشه امن همه این‌ نقاط دیده شده است. مراکز امن اضطراری  پارک‌ها یا مدارسی هستند که خوب ساخته شده‌اند. مردم برای چند روز در این مکان‌های امن مستقر شده و سپس آنها را به مراکز اسکان موقت انتقال می دهیم. 

این مراکز اسکان موقت در کدام نقاط شهر تهران هستند؟

 5 الی 6 نقطه در تهران را برای این منظور در نظر گرفتیم مثل پارک چیتگر. این مکان ها بیشتر در اطراف تهران هستند و در مناطق 13 و22و  12 و... هستند سکوهایی در این مناطق در نظر گرفته ایم که بر روی آنها چادر نصب می‌شود. سرویس‌های بهداشتی و زیرساخت‌ها هم تکمیل شده است و اگر نواقصی باشد آن را برطرف می‌‌کنیم.

در این مراکز اسکان موقت چند نفر را می‌توانید پوشش دهید؟

ببینید ظرفیت در تمام مباحث آتش‌نشانی، اورژانس و بیمارستان‌ها در صورتی که شدت زلزله بالا باشد محدود است بعد از زلزله در تهران ما حدود 10 الی 12 هزار تخت بیمارستانی داریم ظرفیت اورژانس و هلال‌احمر هم محدود است ما نهایتا 20 هزار نفر را در مراکز اسکان موقت می‌توانیم پوشش دهیم.

با توجه به جمعیت تهران، 20 هزار اسکان موقت کم نیست؟ 

بله کم است اما اگر شدت زلزله کم باشد امکانات ما خوب است ولی در صورتی که شدت زلزله زیاد باشد ظرفیت ما جوابگو نیست.

بودجه شهرداری تهران برای بحث  بحران چقدر است؟

بودجه نیم درصدی شهرداری برای مدیریت بحران/ دولت همین نیم درصد را هم اختصاص نداد

ما در شهرداری زیر نیم درصد بودجه را برای مدیریت بحران در نظر گرفته‌ایم. البته باز هم شهرداری بیشترین بودجه را در نظر می گیرد در دولت که همین عدد را هم اختصاص ندادند.

در زمان وقوع زلزله وضعیت زیرساخت‌های شهر تهران مانند آب، برق و گاز چگونه خواهد بود؟

در همان جلسات شورای هماهنگی که فعلا منتفی شده در مورد این زیرساخت‌ها بحث‌های زیادی مطرح می‌شد نقاط ضعف مشخص شد و راه‌حل‌هایی هم برای این کار در نظر گرفته شد.

تحریم و نداشتن پول 2 مشکل اساسی در مدیریت بحران

ببینید ما دو بحث جدی داریم یکی تحریم‌ها و دیگری نداشتن بودجه است این مسأله باعث می‌شود بسیاری از طرح‌ها اجرایی نشود ما در 72 سوله بحران مخازن ذخیره آب  تعبیه کرده ایم  که البته بودجه این کار از طریق قبض‌های آب تأمین شده است و تقریبا بهترین کار بوده است. اما در بحث گاز و برق مشکل داریم.

چرا تا کنون به مردم آموزش های لازم داده نشده است و همچنان مردم در هنگام وقوع زلزله سرگردان هستند و نمی‌دانند که باید چه کنند.این در حالی است که طی سال‌های گذشته مدام اعلام شده که آموزش‌هایی در این زمینه داده شده و برنامه‌هایی وجود دارد.

باید در  این زمینه اطلاع‌رسانی  توسط ارگان‌هایی مانند صدا و سیما و غیره انجام شود. ببینید مردم باید بدانند که در مواقع وقوع زلزله چه باید بکنند ما نباید مردم را بترسانیم اما باید به آنها آموزش دهیم، مانور برگزار کنیم و به مردم بگوییم که در هنگام وقوع زلزله چه کارهایی باید انجام دهند اگر مردم در جریان باشند بهتر می‌توانند کمک کنند. در هنگام وقوع زلزله مهمترین کار این است که شهروندان خونسردی خود را حفظ کرده و آمادگی لازم داشته باشند.

یک کوله پشتی آماده داشته باشید

به عنوان مثال بعد از زلزله روز گذشته بهتر است شهروندان یک کوله‌پشتی آماده داشته باشند تا در مواقع حادثه بتوانند امکانات اولیه را داشته باشند.

مردم بعد از وقوع زلزله  به پمپ بنزین نرود/ مشکل بنزین نداریم

از شهروندان می‌خواهیم بعد از وقوع زلزله به خیابان‌ها نیایند ما مشکل بنزین قطعا نخواهیم داشت.

راه ها را مسدود نکنید/ استفاده از اپلیکشین شهر آماده

وقتی که مردم وارد خیابان‌ها می‌شوند راه‌ها بسته می‌شود و خودروهای امدادرسان نمی‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند و همین امر بر مشکلات شهر اضافه می‌شود. صدا و سیما هم بهتر است در این بحث‌ها ورود کند و آگاهی‌رسانی کند. شهروندان همچنین می‌توانند از اپلیکیشن شهر آماده هم استفاده کنند البته ضعف‌هایی وجود دارد اما برای شروع خوب است.