اقتصاد۲۴ -
در حالی شاخص بورس و ارزش سهام شرکتهای مختلف بورسی، رشد فزاینده به خود گرفته که اقتصاد کشور با سه پدیده رکود، تحریم و کرونا مواجه است. از این رو این سوال مطرح است که واقعیت و پشت پرده اتفاقات بورس چیست؟ آیا رشد سهام شرکت دارای پشتوانه حقیقی است و یا زاییده بورس بازی و کاغذبازی بدون پشتوانه است. پاسخ به این سوال نیازمند بررسیهای مختلفی است. ولی شاید با بررسی برخی از سوابق شرکتها و نحوه فعالیت آنان در بورس بخشی از پشت پرده واقعیتها روشن شود.
در این راستا و به عنوان مثال میتوان به شرکت گلوکوزان اشاره کرد. این شرکت که در حوزه صنایع غذایی فعالیت میکند، در آذرماه ۱۳۹۷، ۵۱.۱۳ درصد از سهام خود را که متعلق به بنیاد مستضعفان بود، به شرکت توسعه صنایع غذایی زر (زرماکارون) میفروشد. در این معامله ۱۰۲ میلیون و ۲۶۸ هزار سهم با قیمت پایه ۱۷۲۲ تومان برای هر سهم که مجموعا ارزش کل آن در حدود ۱۷۶ میلیارد تومان میشود، به شرکت زر ماکارون به صورت ۳۰ درصد نقد و مابقی اقساط فروخته میشود.
آنچه که در این معامله و سهامداری زرماکارون در گلوکوزان قابل توجه و تامل دستگاههای مسئول و نظارتی است، روند تغییرات بورسی سهام و ارزش بازاری گلوکوزان در برهه زمانی مختلف بعد از واگذاری به زرماکارون است که در ادامه به آن اشاره میشود:
۱- در آذرماه ۱۳۹۷ سهام شرکت گلوکوزان با قیمت حدود ۱۷۲۲ تومان به شرکت زرماکارون واگذار میشود این در حالی است در حدود یک سال بعد از آن؛ یعنی در آذرماه ۱۳۹۸ قیمت سهام گلوکوزان در بورس به حدود ۵ هزار تومان میرسد. یعنی در حدود یک سال بعد از واگذاری سهام به شرکت زرماکارون، قیمت سهام حدود ۵ برابر میشود. اولین سوالی که مطرح میشود این است که آیا بنیاد مستضعفان این سود را نمیتوانست از آن خود کند؟
۲- در همین زمان (آذرماه ۱۳۹۸) هیئت مدیره شرکت گلوکوزان (که سهامدار اصلی آن شرکت زرماکارون است) درخواست افزایش سرمایه به میزان ۲۹۵۳ درصد از محل تجدید ارزیابی دارایی (تاسیسات و ماشین آلات) میدهد که این درخواست بعد از اظهارنظرحسابرسان با فاصله حدود ۳ ماه در اسفندماه همان سال اعمال میشود. نکته قابل توجه این است که در فاصله این سه ماه (از زمان اعلام پیشنهاد افزایش سرمایه تا اعمال آن) قیمت سهام گلوکوزان (با نماد غگل) از حدود ۵ هزار تومان به ۱۰ هزار تومان افزایش مییابد. یعنی حدود ۲ برابر رشد میکند. حال سوال دوم این است که چرا بنیاد مستضعفان قبل از واگذاری سهام گلوکوزان، از محل تجدید ارزیابی داراییها افزایش سرمایه نداد و سهام خود را با قیمت پایینتر فروخت؟
۳- در اسفند ماه ۱۳۹۸ بعد از اعمال افزایش سرمایه قیمت سهام گلوکوزان از ۹۸۹۷ تومان در ۶ اسفندماه به ۳۲۴ تومان در ۷ اسفندماه کاهش مییابد و بعد از ۱۰ روز ثبات در قیمت، در ۱۹ اسفند نماد این شرکت در بورس با حدود ۶۶ رشد نسبت به قیمت ۳۲۴ تومان، با قیمت جدید ۵۴۰ تومان بازگشایی میگردد. در این تاریخ تعداد سهام شرکت گلوکوزان به حدود ۶ میلیارد و ۱۲۳ میلیون سهم افزایش مییابد که تعداد سهام ۵۱ درصدی شرکت زر ماکارون حدود ۳ میلیارد و ۱۲۳ میلیون سهم میشود.
۴- بعد از بازگشایی مجدد نماد شرکت گلوکوزان در اسفندماه ۱۳۹۸، روند افزایش قیمت سهام این شرکت ادامه مییابد به طوری که از ۳۲۴ تومان در اواسط اسفندماه ۱۳۹۸، به ۱۱۲۰ تومان در ۷ مرداد ۱۳۹۹ میرسد.
در حالی شاخص بورس و ارزش سهام شرکتهای مختلف بورسی، رشد فزاینده به خود گرفته که اقتصاد کشور با سه پدیده رکود، تحریم و کرونا مواجه است. از این رو این سوال مطرح است که واقعیت و پشت پرده اتفاقات بورس چیست؟ آیا رشد سهام شرکت دارای پشتوانه حقیقی است و یا زاییده بورس بازی و کاغذبازی بدون پشتوانه است. پاسخ به این سوال نیازمند بررسیهای مختلفی است. ولی شاید با بررسی برخی از سوابق شرکتها و نحوه فعالیت آنان در بورس بخشی از پشت پرده واقعیتها روشن شود.
در این راستا و به عنوان مثال میتوان به شرکت گلوکوزان اشاره کرد. این شرکت که در حوزه صنایع غذایی فعالیت میکند، در آذرماه ۱۳۹۷، ۵۱.۱۳ درصد از سهام خود را که متعلق به بنیاد مستضعفان بود، به شرکت توسعه صنایع غذایی زر (زرماکارون) میفروشد. در این معامله ۱۰۲ میلیون و ۲۶۸ هزار سهم با قیمت پایه ۱۷۲۲ تومان برای هر سهم که مجموعا ارزش کل آن در حدود ۱۷۶ میلیارد تومان میشود، به شرکت زر ماکارون به صورت ۳۰ درصد نقد و مابقی اقساط فروخته میشود.
آنچه که در این معامله و سهامداری زرماکارون در گلوکوزان قابل توجه و تامل دستگاههای مسئول و نظارتی است، روند تغییرات بورسی سهام و ارزش بازاری گلوکوزان در برهه زمانی مختلف بعد از واگذاری به زرماکارون است که در ادامه به آن اشاره میشود:
۱- در آذرماه ۱۳۹۷ سهام شرکت گلوکوزان با قیمت حدود ۱۷۲۲ تومان به شرکت زرماکارون واگذار میشود این در حالی است در حدود یک سال بعد از آن؛ یعنی در آذرماه ۱۳۹۸ قیمت سهام گلوکوزان در بورس به حدود ۵ هزار تومان میرسد. یعنی در حدود یک سال بعد از واگذاری سهام به شرکت زرماکارون، قیمت سهام حدود ۵ برابر میشود. اولین سوالی که مطرح میشود این است که آیا بنیاد مستضعفان این سود را نمیتوانست از آن خود کند؟
۲- در همین زمان (آذرماه ۱۳۹۸) هیئت مدیره شرکت گلوکوزان (که سهامدار اصلی آن شرکت زرماکارون است) درخواست افزایش سرمایه به میزان ۲۹۵۳ درصد از محل تجدید ارزیابی دارایی (تاسیسات و ماشین آلات) میدهد که این درخواست بعد از اظهارنظرحسابرسان با فاصله حدود ۳ ماه در اسفندماه همان سال اعمال میشود. نکته قابل توجه این است که در فاصله این سه ماه (از زمان اعلام پیشنهاد افزایش سرمایه تا اعمال آن) قیمت سهام گلوکوزان (با نماد غگل) از حدود ۵ هزار تومان به ۱۰ هزار تومان افزایش مییابد. یعنی حدود ۲ برابر رشد میکند. حال سوال دوم این است که چرا بنیاد مستضعفان قبل از واگذاری سهام گلوکوزان، از محل تجدید ارزیابی داراییها افزایش سرمایه نداد و سهام خود را با قیمت پایینتر فروخت؟
۳- در اسفند ماه ۱۳۹۸ بعد از اعمال افزایش سرمایه قیمت سهام گلوکوزان از ۹۸۹۷ تومان در ۶ اسفندماه به ۳۲۴ تومان در ۷ اسفندماه کاهش مییابد و بعد از ۱۰ روز ثبات در قیمت، در ۱۹ اسفند نماد این شرکت در بورس با حدود ۶۶ رشد نسبت به قیمت ۳۲۴ تومان، با قیمت جدید ۵۴۰ تومان بازگشایی میگردد. در این تاریخ تعداد سهام شرکت گلوکوزان به حدود ۶ میلیارد و ۱۲۳ میلیون سهم افزایش مییابد که تعداد سهام ۵۱ درصدی شرکت زر ماکارون حدود ۳ میلیارد و ۱۲۳ میلیون سهم میشود.
۴- بعد از بازگشایی مجدد نماد شرکت گلوکوزان در اسفندماه ۱۳۹۸، روند افزایش قیمت سهام این شرکت ادامه مییابد به طوری که از ۳۲۴ تومان در اواسط اسفندماه ۱۳۹۸، به ۱۱۲۰ تومان در ۷ مرداد ۱۳۹۹ میرسد.
رشد نجومی قیمت سهام و ارزش بازاری شرکت گلوکوزان در کنار اتفاق دیگری معنای بهتری پیدا میکند. اگر به رفتار شرکت زرماکارون از اواخر اسفندماه ۱۳۹۸ (که افزایش سرمایه اعمال شد) تاکنون بیندازیم متوجه یک نکته کلیدی میشویم.
شرکت زرماکارون از ۲۲ اسفند ۱۳۹۸ تا ۷ مرداد ۱۳۹۹ به تدریج و با رعایت قانون فروش کمتر از یک درصد کل سهام (حدودا کمتر از ۶۱ میلیون سهم)، اقدام به فروش سهام خود در بازار مینماید. از این رو میزان سهام در اختیار زر ماکارون از ۳ میلیارد و ۱۲۳ میلیون سهم (این میزان حدود ۵۱ درصد کل سهام شرکت گلوکوزان است) در ۲۲ اسفند ۱۳۹۸ به ۱ میلیارد و ۱۲۳ میلیون سهم (این میزان حدود ۱۸ درصد کل سهام شرکت گلوکوزان است) در ۷ مرداد ۱۳۹۹ کاهش مییابد. این بدان معنا است که در بازه زمانی ۴ ماه اخیر شرکت زرماکارون حدود ۲ میلیارد سهم خود را در بازار فروخته است.
اگر میانگین قیمت سهام شرکت گلوکوزان در بازار (در بازه اواخر اسفند ۹۸ تا مرداد ۹۹) را که عددی در حدود ۷۵۰۰ تومان میشود، در ۲ میلیارد سهم ضرب کنیم، میتوان گفت که شرکت زر ماکارون طی حدود ۴ ماه اخیر حدود ۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان درآمد کسب کرده است. یعنی با فرض ۱۳۰ روز، میزان درآمد روزانه شرکت زرماکارون از فروش سهام در بازار، حدود ۱۱.۵ میلیارد تومان میشود.
مقایسه این درآمد میلیاردی روزانه با میزان سود خالص سالانه شرکت گلوکوزان جالب و قابل توجه است. چرا که اسناد مالی نشان میدهد شرکت گلوکوزان در پایان سال مالی منتهی به شهریور ۱۳۹۸ تنها حدود ۶۰ میلیارد تومان سود کرده است. همچنین در شش ماهه منتهی به پایان اسفند ۱۳۹۹ نیز در حدود ۲۶ میلیارد تومان سود کرده است که از این سودها تنها ۵۱ درصد متعلق به شرکت زر ماکارون است. این در حالی است که در حدود ۱۳۰ روز گذشته شرکت زرماکارون به طور میانگین روزانه ۱۱.۵ میلیارد تومان درآمد کسب کرده است.
فارغ از این درآمد نجومی شرکت زرماکارون در بورس، این شرکت در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۹۹ همچنان حدود ۱۸ درصد از سهام شرکت گلوکوزان را نیز با ارزش بازاری ۷۱۰۰ میلیارد تومان در اختیار دارد که ارزش بازاری این ۱۸ درصد را حدود ۱۲۷۸ میلیارد تومان میشود؛ لذا شرکت زرماکارون علاوه بر کسب درآمد حدود ۳ هزار میلیارد تومانی در بازار بورس طی حدود چهار ماه گذشته، در حدود ۱۲۷۸ میلیارد تومان بابت سهامداری خود در شرکت گلوکوزان صاحب دارایی است.
از این رو زرماکارون توانسته در مقابل خرید سهام ۵۱ درصدی گلوکوزان، به ارزش حدود ۱۷۶ میلیارد تومان در آذرماه ۱۳۹۷ که در ابتدای امر صرفا ۳۰ درصد آن را یعنی حدود ۶۰ میلیارد تومان پرداخت نموده، تاکنون (حدود یک و نیم سال گذشته) بابت فروش سهام در بورس در حدود ۱ هزار و پانصد میلیارد تومان طی حدود ۴ ماه درآمد کسب کند و حدود ۱۲۷۸ میلیارد تومان نیز دارایی در اختیار داشته باشد. آن هم در شرکتی که کل سود خالص آن در پایان سال مالی ۱۳۹۸ تنها ۶۰ میلیارد تومان بوده است.
تحلیل این اعداد در کنار هم گویا یک تجارت و کسب و کار پرسود برای زرماکارون است که قدری با شرایط کنونی وضعیت اقتصادی کشور سازگار نیست؛ لذا چند سوال در اینجا مطرح است:
۱- چرا مسئولین بنیاد مستضعفین شرکت گلوکوزان را قبل از افزایش سرمایه به زرماکارون آن هم به صورت نقد و اقساط فروخته اند؟ آیا زرماکارون تمامی اقساط را بعد از گذشت حدود یک و نیم سال پرداخت کرده است؟
۲- آیا هیچ ابهامی در واگذاری گلوکوزان به زر ماکارون وجود ندارد؟
۳- افزایش قیمت سهام و ارزش بازاری شرکت گلوکوزان در بورس طی یک و نیم سال گذشته براساس کدام معیارها و واقعیتهای بخش تولید و اقتصاد بوده است؟ آیا این رشد مبتنی بر رشد تولید بوده یا کاغذبازی و قیمت سازی؟
۴- آیا مردم و خریداران خرد که چنین سهامهایی را خریداری میکنند و منجر به کسب درآمد برای شرکتهایی همچون زرماکارون شده اند، به نفع اقتصاد ملی رفتار کرده اند و یا بورس به محلی برای کسب درآمد برای عدهای خاص از جیب مردم شده است؟
۵- آیا مسئولین وزارت اقتصاد به ویژه سازمان بورس، این مدل کسب درآمد توسط شرکتهایی همچون زر ماکارون را قبول دارند و تایید میکنند؟ و یا اساسا اطلاعی از این نوع جدید از کسب و کار در بورس ندارند؟ آیا احتمال انحراف در عملکرد وجود دارد؟
۶- آیا این مدل کسب درآمدهای میلیاردی آن هم با کمترین زحمت قابل توجه در بورس توسط شرکتهایی همچون زرماکارون در مقابل چشمان نهادهای نظارتی صورت گرفته و مورد تایید آنان است و یا مغفول مانده است؟
دهها سوال و ابهام از این دست وجود دارد که باید در خصوص آن شفاف سازی شود. تحلیل شواهدی همچون شرکت زرماکارون نشان میدهد که نمیتوان چندان با اطمینان گفت که روند تغییر قیمتها در بورس کاملا طبیعی و براساس واقعیت است. چرا که ممکن است کاغذبازی و قیمت سازی با استفاده از رانت اطلاعاتی به کمک جریانهای پرقدرت صاحبان پول و ثروت آماده باشد تا آنان با سواستفاده از اعتماد مردم به بورس، با جمع کردن پولهای خرد، جیب خود را پرتر کنند. متاسفانه در این جدال ناجوانمردانه همچنان تولید در حال سقوط و دلالان در حال صعود هستند.
منبع: خط بازار