ارزآوری صنعت پتروشیمی؛ از حرف تا عمل/ عوامل بازدارند‌ه صادرات ‏محصولات پتروشیمی

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی گفت: برای برداشت گام‌های بلند در جهش حوزه پتروشیمی راهی جز ‏کاهش قوانین داخلی دست‌وپاگیر و تنوع بخشی به سبد صادراتی و تقویت بازاریابی این محصولات در بازار‌های جهانی نیست. ‏در غیر اینصورت اهداف توسعه تولید تا صادرات محصولات پتروشیمی از زمان برنامه ریزی‌ها عقب خواهد ماند‎.

اقتصاد۲۴ - دسترسی به منابع خوراک پتروشیمی با قیمت مناسب و موقعیت جغرافیایی به لحاظ نزدیکی به بازار‌های آسیا و اروپا، مواردی ‏است که کارشناسان همواره صادرات محصولات این صنعت را بهترین جایگزین نفت می‌دانند‎.

ایران در صنعت پتروشیمی نسبت به بسیاری از کشور‌های جهان به ویژه کشور‌های همسایه مزیت‌هایی دارد. این صنعت با ‏ظرفیت بالای ارزآوری و در اختیار داشتن جایگاه نخست در صادرات غیرنفتی کشور بهترین گزینه برای جذب سرمایه‌های ‏داخلی و خارجی است‎.

بهره‌برداری از صنایع پایین‌ دستی، نقشی کلیدی در اقتصاد و توسعه پایدار کشور دارد و باید از این فرصت به عنوان جایگزین ‏اقتصاد نفت استفاده شود، اما ناگفته نماند متاسفانه با توجه به اهمیت ویژه صنعت پتروشیمی هنوز این صنعت با چالش‌های زیادی ‏مواجه است‎.

اخیرا حسن روحانی رئیس جمهوری با بیان اینکه جهش سوم در حوزه پتروشیمی در راه است و در شرایط سخت اقتصادی طرح‌های بسیار بزرگ و مهمی را به ‏ثمر می‌رسانیم‎، تاکید کرد: امروز در بسیاری از زمینه‌ها نزدیک به خودکفایی هستیم و می‌خواهیم از صادرات نفت خام فاصله بگیریم و آن را ‏به فرآورده‌های باارزش تبدیل کنیم. یکی از آن‌ها بحث پتروشیمی است که خوشبختانه در زمینه پتروشیمی شاهد یک تحول بسیار ‏بزرگ هستیم و شاهد یک جهش بزرگ تا پایان امسال خواهیم بود که تولید کشور ما را در حوزه پتروشیمی به دو برابر می‌رساند‎.

اهداف جهش دوم و سوم در صنعت پتروشیمی

بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ طراحی طرح‌های پیشران در صنعت پتروشیمی به عنوان یک راهبرد مورد توجه قرار دارد و این ‏طرح‌ها با هدف رفع نیاز‌های داخلی و بی‌نیازی از واردات، ایجاد توازن و تنوع بخشی محصولات، کمک به تکمیل زنجیره ارزش ‏و توسعه صنایع پایین دستی اجرا می‌شوند‎.

بیشتر بخوانید: موج‌سواری سهام پتروشیمی‌ها بر مدار تورم/ جذابیت افزایش قیمت دلار به صنایع پتروشیمی رسید

برای رسیدن به این اهداف، جهش دوم و سوم در صنعت پتروشیمی تعریف شده است که در جهش دوم ظرفیت تولید پتروشیمی به ‏‏۱۰۰ میلیون تن در سال می‌رسد که ارزش آن نیز بیش از ۲۵ میلیارد دلار خواهد بود‎.
در جهش سوم نیز با ظرفیت تولید ۱۳۳ میلیون تن در سال، درآمد پتروشیمی ۳۷ میلیارد دلار بالغ خواهد شد‎.

در جهش دوم اگرچه تمرکز بر افزایش تولید محصولات بالادستی پتروشیمی است، اما جهش سوم محصولاتی خاص و با ارزش در ‏رده‌های میانی و پایین‌دستی تولید خواهد کرد‎. ‎

وزیر نفت نیز مدعی است در این دولت تولید محصولات پتروشیمی افزایش ۲ برابری داشته است و با ریل‌گذاری انجام شده و ‏طرح‌هایی که پیشرفت فیزیکی مشخص دارند این مقدار تا پایان سال ۱۴۰۴ به بیش از سه برابر نسبت به ابتدای دولت می‌رسد‎.
‎ ‎

بیژن زنگنه معتقد است؛ یکی از مهمترین وظایف صنعت پتروشیمی جلوگیری از خام‌فروشی با تکمیل زنجیره افزوده در صنعت ‏نفت و گاز است، همچنین تامین خوراک بخش پایین دستی در صنایع داخلی، جلوگیری از خروج بیش از ۵ میلیارد دلار ارز از ‏کشور در سال و تامین کننده نخست ارز کشور در سامانه نیما از مزایای صنعت پتروشیمی است‎. ‎

وزیر نفت به انجام ریل‌گذاری مستحکم برای آینده صنعت پتروشیمی به عنوان جهش سوم صنعت پتروشیمی اشاره کرده و گفته که ‏جهش سوم فقط طرح‌هایی نیستند که در کاغذ باشند‎.

فرصت مناسب در توسعه محصولات پتروشیمی‎ ‎

باید برای اهداف جهش در صنعت پتروشیمی، بستر حضور در بازار‌های صادراتی فراهم شود و این موضوع تنها با برنامه ریزی ‏و مشارکت بیشتر بخش خصوصی قابل دستیابی است‎.

در همین رابطه سید حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: باید چالش ‏های صادرات محصولات پتروشیمی شناسایی و برای حضور این محصولات در بازار جهانی بستر فراهم شود‎.

به گفته حسینی، همواره صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی تحت تاثیر قیمت نفت قرار دارد و در سال جاری نیز به ‏دلیل شیوع ویروس کرونا و رکود حاکم بر اقتصاد جهان قیمت نفت روند کاهشی داشته است و همین موضوع می‌تواند بر روی ‏صادرات این محصولات تاثیر بگذارد‎.

این فعال بخش خصوصی در حوزه صادرات فرآورده‌های نفتی با توجه به پتانسیل‌های فراوان در این بخش تاکید کرد: ایران ‏سالانه در بخش محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی حدود ۲۵ میلیارد دلار صادرات دارد که حدود ۱۲ میلیارد دلار از این ‏سهم متعلق به صادرات محصولات پتروشیمی است که پلیمرها، محصولات شیمیایی و انواع گاز‌ها را تشکیل می‌دهد.

به گفته حسینی، باید با تنوع بخشی به محصولات پایین دست صنعت پتروشیمی و ثبات بخشی به قوانین داخلی، تولید و صادرات ‏و همچنین تبیین برنامه‌های استراتژیک مسیر را برای حضور در بازار‌های جهانی فراهم کرد‎.

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی گفت: تحریم، موضوع مهم دیگری است که نقش مهمی در میزان صادرات ‏محصولات پتروشیمی کشورمان دارد و از سوی دیگر وابستگی اقتصاد به نفت را بیش از گذشته نشان می‌دهد‎.

‎این فعال بخش خصوصی در بخش صادرات فرآورده‌های نفتی گفت: توسعه نامتوازن بخش‌های بالادستی و پایین دستی صنعت ‏پتروشیمی و صنایع تبدیلی این بخش از عوامل بازدارنده رشد صادرات این صنعت است‎.
‎ ‎

حسینی با تاکید بر زیرساخت‌های تحقق جهش تولید در صنعت پتروشیمی ایران گفت: بهره برداری از طرح‌های جدید و بکارگیری ‏ظرفیت‌های خالی برخی مجتمع‌های پتروشیمی موضوعی است که در جهش سوم این صنعت باید مورد استفاده قرار گیرد و در ‏ادامه توسعه این طرح‌ها رونق بنگاه‌های پایین‌دستی در کشور و ایجاد بستر‌های توسعه تولیدات صادرات محور به نحوه جدیدی ‏فراهم شود‎.

وی تصریح کرد: با شناسایی عوامل کلیدی و موثر در روند تولید و همچنین تنوع بخشی به سبد تولیدات محصولات پتروشیمی و با ‏تامین نیاز داخل و افزایش سهم محصولات تولیدی کشور در بازار‌های صادراتی برنامه‌ها و اهداف توسعه قابل تحقق است‎.

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی ادامه داد: ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی تا پایان امسال با حدود ۲۵ میلیون تن ‏افزایش به سالانه ۹۰ میلیون تن خواهد رسید، این به معنی رونق این بخش و ضرورت افزایش تولید و صادرات محصولات این ‏صنعت است که با راهکار‌های اساسی قابل اجراست‎.

حسینی تاکید کرد: ضرورت تکمیل پروژه‌های شرکت‌های پتروشیمی در راستای تکمیل زنجیره تولید تا صادرات این حوزه در ‏اولویت است و با این راهکار می‌توان برای جهش سوم امیدوار‌تر از گذشته بود‎.

این فعال اقتصادی در بخش صادرات فرآورده‌های نفتی گفت: برای رسیدن به جهش سوم صنعت پتروشیمی باید مسیر توسعه تا ‏صادرات با هماهنگی بخش دولتی و خصوصی همراه و نیاز صنایع تبدیلی این بخش تامین شود‎. ‎
‎ ‎

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در پایان تاکید کرد: باید برای امروز صادرات محصولات پتروشیمی برنامه ‏داشت و برای برداشت گام‌های بلند در جهش حوزه پتروشیمی راهی جز ‏کاهش قوانین داخلی دست‌وپاگیر و تنوع بخشی به سبد صادراتی و تقویت بازاریابی این محصولات در بازار‌های جهانی نیست. ‏در غیر اینصورت اهداف توسعه تولید تا صادرات محصولات پتروشیمی از زمان برنامه ریزی‌ها عقب خواهد ماند‎.