جو بایدن باید سیاستش درباره ایران را روشنتر بیان کند

اقتصاد۲۴ -  شیرین هانتر استاد دانشگاه جرج تاون و کارشناس مسائل ایران در یادداشتی برای ریسپانسیبل استیتکرفت با عنوان«جو بایدن باید سیاستش درباره ایران را روشنتر بیان کند» نوشت:

ایران پس از آنکه رویکرد"صبر راهبردی" و حتی واکنش محتاطانه اش به ترور(شهادت) ژنرال سلیمانی، مورد توجه قرار نگرفت، برای تحمیل هزینه ای بر سیاست فشار حداکثریِ ترامپ، گام به گام سطح غنی سازی را افزایش داد و البته بازهم در محدوده مجاز برجام.

ناکامی آمریکا در شورای امنیت، نشاندهنده عمق نارضایتی دیگر کشورها از سیاست آمریکا در برابر ایران است که تنها بر  فشار متکی است و نه مشوق هایی که ایران را به یک توافق ترغیب کند.

---

بیشتر بخوانید:برتری ۸ درصدی بایدن بر ترامپ

---

به رغم تشدید لحن ضدایرانی دولت ترامپ و اقداماتش در این زمینه، انتقاد دمکرات ها نسبت به این سیاست، بسیار کمرنگ بوده است. مهمترین انتقادشان این بود که سیاست های ترامپ در وادار کردن دولت ایران به پذیرش درخواست های آمریکا، یا کاهش فعالیت های مخربش در خاورمیانه ناکام مانده و به جای آن، آمریکا را در سطح بین المللی منزوی کرده است.

بیشتر دمکرات ها، حتی یکبار هم به هزینه های انسانی تحریم های آمریکا، حتی پس از گسترش کووید19، اشاره ای نکردند. همچنین هیچ برنامه ملموسی ارائه ندادند که چگونه می خواهند شرایط کنونی را دگرش دهند. کوتاه اینکه، رویکردشان در برابر ایران، بیشتر انتقاد بوده تا راه حل جایگزین.

اگر بخواهیم دقیقتر سخن بگوییم، گفته های مشاوران سیاست خارجی جو بایدن، بسیار به مواضع ترامپ نزدیک است. درباره برجام، برغم انتظار عمومی که دولت بایدن به این توافق خواهد پیوست، واکاوی دقیق گفته های مشاوران بایدن، نشان می دهد که روی چنین نتیجه ای هم نمی شود حساب کرد.

برای نمونه، تونی بلینکن، که یکی از نامزدهای محتمل برای سمت مشاور امنیت ملی بایدن است، می گوید که آمریکا تنها زمانی به برجام باز می گردد که ایران به تعهداتش در چارچوب این توافق عمل کرده باشد. چنین به نظر می رسد که از نظر وی ایران باید پیش از بازگشت آمریکا به برجام، سطح غنی سازی اش را کاهش دهد. از این گذشته، به نظر وی، در این مرحله همه تحریم ها پابرجا خواهند ماند.

بعید است که تهران با چنین شرطی موافقت کند. تهران سطح غنی سازی را در واکنش به خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم ها، افزایش داد. باتوجه به کارنامه آمریکا در پایبندی به برجام، ایران بدون بازگشت همزمان آمریکا به برجام و گشایشی در تحریم ها، از این تدابیر، عقب نخواهد نشست.

 بلینکن همچنین گفته است که آمریکا خواهان یک توافق دیرپاتر و بهتر با ایران است اما نمی گوید که منظور وی از "بهتر" چیست؟ آیا منظورش انکار حق ایران برای غنی سازی است که آمریکا در آغاز هم بر آن پافشاری می کرد؟ آیا منظور او از یک توافق تازه، شامل موشک ها و فعالیت منطقه ای ایران هم می شود؟  

           
 اگر چنین تعبیری درست باشد، در آنصورت، از هم اکنون باید امیدواری به هرگونه گشایشی در وضعیت کنونی در دولت بایدن را کنار گذاشت. ایران از حق غنی سازی، چشم نخواهد پوشید و درباره موشک هایش هم، کنار نخواهد آمد مگر در چارچوب یک برنامه فراگیرتر کاهش سلاح در منطقه، چرا که موشک ها، برای ایران، ابزار اول بازدارندگی هستند.

 به نظر می رسد که مشاوران بایدن بر این باور باشند که دیپلماسی به خودی خود می تواند مسائل را حل و فصل کند. اما اینگونه نیست. دیپلماسی به شرطی موفق است که اراده ای برای توافق و بده بستان در دو طرف وجود داشته باشد. اگر از دیپلماسی فقط برای اولتیماتوم، گیریم به روشی مودبانه و نرم، استفاده شود، در آنصورت شکست خواهد خورد.باراک اوباما به این دلیل موفق به توافق با ایران شد که اراده سازش داشت و با دادن مشوق هایی به ایران، به دنبال امتیازاتی بر آمد. اما آنچه از افکار بلینکن می خوانیم، چنین آمادگی ای برای سازش یا اراده ای برای پیشنهاد مشوق ها را بازتاب نمی دهد.

شاید تعبیر بالا درست نباشد و ما امید داریم که اینگونه باشد. اما اگر چنین سخنانی، بازتاب دیدگاههای جو بایدن و تمایلات اوست، در آنصورت امید زیادی به پیشرفت در روابط ایران و آمریکا در میان نیست.
یک مسیر مفیدتر برای نزدیک شدن به ایران در دولت تازه آمریکا، این است که نخست به برجام بازگشته و تحریم ها را دست کم تاحدودی کاهش دهد و ایران هم پایبندی کاملش به برجام را از سر گرفته و افزایش هایی را که در سطح غنی سازی داده، معکوس سازد. دولت بایدن باید اجازه دهد که شرکت های آمریکایی به تدریج با ایران وارد معامله شوند و راه را برای گفتگو درباره منطقه و دیگر مسائل هموار سازد؛ بویژه در زمینه هایی که نوعی اشتراک منافع میان ایران و آمریکا وجود دارد.

برای آنکه هرگونه پیشرفتی ممکن شود، ایران هم باید سهم خود را ایفا کند. تهران باید دریابد که دیر یا زود، باید درباره مسائل منطقه ای و دیگر موارد نگرانی آمریکا و قدرت های غربی، به گفتگو بنشیند. بدون چنین گفتگوهایی، حتی اگر آمریکا هم به برجام بازگردد، ایران نمی تواند انتظار روابط کامل و معمول اقتصادی در سطوح منطقه ای و بین المللی را داشته باشد.