مناطق آزاد اردن در سودای رسیدن به کلاس جهانی/ منطقه آزاد جبل علی الگوی دولت اردن می‌شود

ساجده رحیمی، اقتصاد۲۴ - اردن کشوری کوچک با منابع طبیعی محدود و جمعیتی کم است. این عوامل و کمبود منابع آب، نفت، گاز و انرژی موجب شده این کشور برای تامین بخش عظیمی از نیاز‌های خود به منابع خارجی وابسته باشد؛ با این وجود این کشور تلاش زیادی برای گسترش و بالا بردن اندازه اقتصاد خود کرده است.

سرزمین اردن تا پیش از قرن بیستم میلادی و قبل از آنکه به کشوری مستقل تبدیل شود، بخشی از جنوب سرزمین شام به شمار می‌رفت، این سرزمین از اوایل قرن دهم قمری، به تصرف ترک‌های عثمانی در آمد و در دوره عثمانی، تابع دمشق بود. اردن کنونی در سال ۱۹۲۱ تأسیس و یک سال بعد به عنوان کشوری تحت حمایت بریتانیا به رسمیت شناخته شد و سرانجام در سال ۱۹۴۶ به استقلال رسید.

پیشرفت کشور اردن در زمینه تکنولوژی‌های روز بسیار زیاد دیده می‌شود، به این صورت که اینترنت بخش جدانشدنی از زندگی مردم کشور اردن است. وضعیت درآمدزایی در زمینه تکنولوژی در اردن بسیار خوب است و برنامه نویسی از مشاغل محبوب است که درآمد خوبی هم دارد. تکنولوژی و گردشگری از بخش‌های بسیار مهم اقتصادی در کشور اردن هستند.

بیشتربخوانید: با نخستین پیشگام حقیقی مناطق آزاد جهان آشنا شوید/ بندر هامبورگ؛ نیروی محرکه اقتصاد آلمان

بازار آزاد اردن در زمینه ارتباطات، ساختمان، مالی و بهداشت و حمل و نقل و همینطور در بخش خدمات فعالیت می‌کند.

این کشور در دهه‌های مختلف برای بازسازی و رشد اقتصادی در برهه‌های مختلف تلاش کرده تا وضعیت اقتصادی خود را در منطقه تثبیت کند؛ یکی از این تلاش ها، تلاش برای ایجاد مناطق تجارت آزاد بود که به منظور ارتقاء صنایع صادرات گرا و تجارت ترانزیتی آن را مورد توجه قرار گرفت.

مناطق آزاد اردن

در حال حاضر دو منطقه آزاد در اردن، به نام‌های عقبه و زرقا وجود دارد که توسط  آژانس مناطق آزاد اردن به عنوان یک آژانس خودمختار دولتی اداره می‌شود.

بندر عقبه که از مهمترین بنادر تجاری منطقه نیز محسوب می شود، در سال ۲۰۰۱ به عنوان ابتکاری از طرف دولت اردن برای اطمینان از پیشرفت برجسته تجاری و فرهنگی عقبه به عنوان قطب منطقه‌ای برای تجارت، گردشگری و فرهنگ، افتتاح شد. این بندر در جنوبی‌ترین نقطه کشور اردن و در حاشیه دریای سرخ واقع شده و همین امر آن را به شهری گران قیمت تبدیل کرده است.

شهرک عقبه نیز برای توسعه توریسم و جذب گردشگر در این منطقه آزاد شکل گرفت که با معماری مدرن خود در کنار عناصر سنتی شهر قدیم توانست یک فضای فرهنگی منحصر به فرد ایجاد کرده و فرصت‌های جدیدی برای سرمایه گذاران به ویژه در مناطق گردشگری، تجاری و مسکونی فراهم کند.

منطقه آزاد عقبه یک میلیون متر مربع مساحت دارد، اگرچه گفته می شود ۲.۵ میلیون متر مربع دیگر نیز به منظور ایجاد پروژه‌های صنعتی، مشابه منطقه آزاد جبل علی در دبی به آن اختصاص داده شده است. 

همچنین دولت اردن یک طرح جامع برای تبدیل کل منطقه عقبه، تنها منطقه بندر دریایی اردن، به یک منطقه آزاد در سطح کلاس جهانی آغاز کرده است.

علاوه بر این، برنامه‌هایی برای تبدیل برخی از قسمت‌های جنوبی عقبه به یک منطقه آزاد یکپارچه به طول چهار کیلومتر عرض و ۱۰-۲۰ کیلومتر طول وجود دارد. موقعیت این منطقه در ساحل جنوبی است و شامل بخش‌های صنعتی و تجاری برای ذخیره سازی مشابه جبل علی در دبی خواهد بود.

منطقه آزاد زرقا منطقه تجاری دیگری در اردن است که در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی امان قرار  گرفته و  اردن را به کشور‌های همسایه متصل می‌کند.

طبق آمار در حال حاضر حدود ۷۰۰ پروژه تجاری در دو منطقه آزاد اردن مستقر هستند که شامل پروژه هایی شامل عملیات ذخیره سازی، بسته بندی مجدد، مخلوط کردن و تولید هستند.

علاوه بر موارد گفته شده، پروژه منطقه آزاد جدید سحاب به مساحت ۶۳۰۰۰ متر مربع در شهرک صنعتی سحاب علاوه بر کمک به ایجاد صنایع صادرات گرا، برای خدمت به سرمایه گذاران صنعتی تعیین شده است.

پروژه منطقه آزاد در فرودگاه بین المللی کوئین آلیا نیز به منظور خدمت به تجارت ترانزیتی و ایجاد صنایع سبک با تکنولوژی بالا و بدون آلودگی اختصاص داده شده است.

بیشتربخوانید: عامل موفقیت مناطق آزاد تجاری در امارات چیست؟/ جبل علی چگونه به قطب مناطق آزاد جهان تبدیل شد؟

علاوه بر این، طرح‌هایی برای ارتقا zones مناطق آزاد خصوصی در اردن و همچنین ایجاد یک منطقه آزاد سه جانبه شامل اردن، سرزمین‌های PNA و اسرائیل در دست بررسی است.

شرکت‌های خارجی و محلی مستقر در مناطق آزاد از مشوق‌ها و معافیت‌هایی مانند معافیت مالیاتی به مدت ۱۲ سال برخوردارند. علاوه بر آن حقوق و پاداش کارمندان غیر اردنی که در مناطق آزاد کار می‌کنند از مالیات بر درآمد و امور اجتماعی معاف است و انتقال سرمایه سرمایه گذاری شده در مناطق آزاد و سود حاصل از آن‌ها به هرجای خارج از اردن، بدون محدودیت، مجاز است.

همچنین کلیه کالا‌های وارد شده یا صادر شده از طریق مناطق آزاد و مقید به بازار‌های خارجی از پرداخت گمرک، واردات و سایر مالیات‌ها و هزینه‌ها معاف هستند و ساخت و ساز‌هایی که در مناطق آزاد احداث می‌شوند از پرداخت هزینه پروانه و زمین از مالیات بر دارایی معاف هستند.

محصولات صنایع منطقه آزاد در صورت ارائه آن‌ها برای مصرف در بازار محلی، با هزینه مواد محلی و هزینه‌های تولید آن‌ها از هزینه‌های گمرک معاف هستند.

شهر رسانه اردن هم از جمله مناطق تجاری در این کشور است که در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد. در حقیقت این یک شرکت خصوصی است که در نتیجه توافق نامه‌ای بین دولت پادشاهی اردن و شرکت تولیدی دالاه تاسیس شده است.

این شهر رسانه ای اکنون بیش از ۲۴۷ کانال تلویزیونی و ۵۷ پخش رادیویی را پوشش می دهد. اکثر این کانال‌ها مستقر در اردن نیستند. این منطقه فاصله کمی از فرودگاه بین المللی ملکه آلیا دارد و فقط چند دقیقه با شاهراه اصلی اردن فاصله دارد که مرز‌های شمالی کشور را با تنها بندر عقبه در جنوب متصل می‌کند.

اقتصاد۲۴ پیشتر نقش مناطق آزاد در اقتصاد آلمان، چین ، ترکیه ، امارات ، هند ، سنگاپور ، اسپانیا، کره جنوبی، کاستاریکا، یونان ، ایتالیا ، عمان، نیجریه ، موریس ، مالزی ، کانادا ، بنگلادش ، تونس و مناطق ویژه اقتصادی روسیه، ازبکستان ، بلاروس ، عربستان ، لبنان ، تانزانیا ، آرژانتین ، لیتوانی ، غنا ، گرجستان ، اندونزی ، کرواسی ، نامیبیا ، پاناما، کلمبیا،  اولین منطقه آزاد تجاری جهان و همچنین شهر اینترنتی دبی را نیز بررسی کرده بود که گزارش آن را می‌توانید مطالعه کنید.