رانت‌زدایی از بازار دلار

اقتصاد۲۴ -  پس از حدود ۱۳ روز، بازارساز ارزی فاصله قیمت صرافی‌های بانکی با بازار آزاد را کاهش داد و نتیجه آن، تغییر سریع قیمت دلار در معاملات خیابان فردوسی بود. در اواخر روز گذشته، قیمت دلار بر تابلوی صرافی‌های بانکی، روی عدد ۲۶ هزار و ۷۵۰ تومان قرار گرفت و این اقدام تاکتیکی بازارساز، رانت ارزی حاصل از فروش‌های با فاصله قیمتی از بازار آزاد را به یک باره از بین برد. در کنار این سیاست، حذف سقف قیمت در بازار نیما نیز عرضه‌ها را در روزهای آینده تقویت خواهد کرد. در مجموع این دو تصمیم سیاست‌گذار، باعث روند کاهشی دلار تا سطح ۲۶ هزار و ۳۰۰ تومان شد. «دنیای اقتصاد» هم پیش‌تر بر ضرورت همسویی نرخ‌ها و حذف رانت تاکید کرده بود.

رشد ۱۴ درصدی قیمت دلار در صرافی‌های بانکی و رفتن آن به کانال ۲۶ هزار تومانی، سد راه نوسان‌گیران برای افزایش بیشتر قیمت این ارز در بازار آزاد شد و نقطه پایانی بر رانت ارزی بود. این گزاره عجیب به‌نظر می‌رسد، ولی واقعیت این است که افزایش قیمت دلار بر تابلوی صرافی‌های بانکی دو امکان محدود‌کننده برای نوسان‌گیران ایجاد می‌کند؛ نزدیک کردن قیمت‌های بازیگران رسمی به بازار آزاد موجب می‌شود که صرافی‌ها انگیزه بیشتری برای عرضه ارز و فروش دلار داشته باشند. در وهله بعدی، فروش ارز در نرخ‌های بالاتر باعث می‌شود که ریال بیشتری در دست بازیگران رسمی بازارساز قرار بگیرد؛ این ریال هم می‌تواند بخشی از هزینه‌های جاری را پوشش دهد و هم در صورتی که قیمت دلار افت کرد، توان صرافی‌ها برای خرید و جایگزین کردن ارز فروخته شده را بالاتر ببرد. در واقع فروش ارز از قیمت‌های بالا به بازارساز کمک می‌کند که تنها فروشنده بازار نباشد و بتواند با خرید در قیمت‌های پایین‌تر، توان بازارسازی خود را حفظ کند.

این رسانه بارها در گزارش‌های خود و پیش از آنکه سقف تاریخی ۲۶ هزار تومانی برای دلار شکسته شود، عنوان کرده بود که دور بودن قیمت صرافی‌های بانکی از بازار آزاد، تقاضای آربیتراژی را وارد بازار می‌کند و خود تبدیل به یک محرک قیمتی می‌شود. البته بازارساز سعی داشت با پایین نگه داشتن قیمت صرافی‌ها چنین سیگنالی را مخابره کند که به‌دنبال کاهش قیمت‌هاست؛ با این حال، معامله‌گران بازار آزاد این سیگنال را به گونه دیگری تفسیر کرده بودند؛ «ما می‌توانیم قیمت‌ها را در بازار آزاد به دلخواه خود بالا ببریم و بازارساز مانعی ایجاد نخواهد کرد.» رشد قیمت دلار صرافی‌های بانکی، این تصور را تا حدی از میان برد.  با وجود نزدیک کردن قیمت‌ها، بازارساز برای اینکه بتواند روند پایدار و باثباتی را در بازار دلار ایجاد کند، در روزهای آتی نیاز است که سمت و سوی انتظارات را نیز تا حدی دچار تغییر کند. در واقع، گروهی از فعالان باور دارند، با توجه به شکسته شدن یک کانال مقاومتی، شاید نزدیک کردن نرخ صرافی‌ها به بازار «نوشدارویی پس از مرگ سهراب» باشد؛ با این حال نمی‌توان انکار کرد که پیشی گرفتن سیاست‌های فعالانه در بازار و انجام اقداماتی برای تغییر انتظارات، می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت ثبات به بازارهای دارایی شود.

بیشتر بخوانید: قیمت ارز با ابتکار عمل بانک مرکزی کاهش پیدا کرد

۵ اتفاق مهم در بازار ارز و سکه

در سومین روز هفته، اتفاقات مهمی در بازار ارز رخ داد؛ دلار به کانال ۲۷ هزار تومانی رفت و برگشت، سکه از مرز ۱۳ میلیونی عبور کرد، ولی در آن باقی نماند. صرافی‌های بانکی بیش از ۳ هزار تومان به قیمت دلار اضافه کردند. محدودیتی که از لحاظ سقف قیمتی در بازار نیما وجود داشت برداشته شد و شنیده‌ها حکایت از برگشت پرداخت ۲ هزار و ۲۰۰ دلار به هر فرد داشت.  از میان این ۵ خبر، اهمیت رشد قیمت دلار در صرافی‌های بانکی برای بازار دیروز بیشتر بود. ساعت ۱۱ صبح، صرافی‌های بانکی قیمت دلار را ۲۳ هزار و ۵۹۰ تومان تعیین کردند که افزایش ۱۵۰ تومانی نسبت به روز دوشنبه داشت.
 
با این حال، این پایان کار نبود و حوالی ساعت ۳ بعدازظهر، قیمت فروش دلار در صرافی ملی روی عدد ۲۶ هزار و ۷۵۰ تومان قرار گرفت که ۳ هزار و ۱۶۰ تومان بیشتر از قیمت قبلی بود.
 با این رشد، به یک باره فروش‌ها در دو بازار ارز و سکه بالا رفت، به‌طوری‌که دلار که در بازار آزاد تا قیمت ۲۷ هزار و ۱۰۰ تومان بالا رفته بود، عقب‌نشینی کرد و در اواخر روز با قیمت ۲۶ هزار و ۳۲۰ تومان به فروش رفت که ۳۰ تومان کمتر از روز دوشنبه بود. این اولین کاهش قیمتی دلار از ۱۳ شهریورماه بود. سکه هم با توجه به افت دلار از کانال ۱۳ میلیونی پایین رفت و با ۱۵۰ هزار تومان کاهش به بهای ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید. حتی پس از ساعت ۴ بعدازظهر قیمت‌های بسیار پایین‌تری نیز در بازار به ثبت رسید که می‌تواند در شروع بازار امروز اثرگذار باشد.

یکی دیگر از اخبار مهم دیروز، خبرهایی مبنی‌بر برداشته شدن سقف قیمتی در سامانه نیما بود که «دنیای اقتصاد» در گزارش دو روز قبل به آن اشاره کرده بود و گفته می‌شد که این موضوع، زمینه‌ساز رفتن دلار نیمایی به کانال ۲۶ هزار تومانی شد. این افزایش از جهت آنکه کمک می‌کند، جریان تبادلات تجاری سرعت بگیرد و زمینه‌ساز افزایش عرضه ارز صادرکنندگان شود، می‌تواند در روزهای آینده، اثر کاهشی در بازار آزاد داشته باشد. همچنین گفته می‌شد با توجه به افزایش قیمت دلار صرافی‌های بانکی، امکان آربیتراژ قیمتی از بین رفته است؛ در نتیجه عرضه ارز به هر فرد در میزان۲هزار و ۲۰۰ دلار می‌تواند از سر گرفته شود.