وضعیت تردد مسافر در مرز‌های مشترک ایران، آذربایجان و ارمنستان

اقتصاد۲۴ - پس از توافق جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان برای پایان جنگ قره‌باغ، شرکت هواپیمایی ارمنستان بار دیگر پرواز‌های تهران را از سر گرفت. هرچند دولت ارمنستان قانون ویزا را برای شهروندان ایرانی برگردانده و نتیجه منفی آزمایش کرونا را به مجموع مدارک مسافران ارمنستان اضافه کرده است. پرواز‌های آذربایجان و ایران، اما هنوز برقرار نشده و سفر بین دو کشور تنها از مرز هوایی ترکیه ممکن است.

مرز‌های زمینی ایران، آذربایجان و ارمنستان نیز از زمان همه‌گیری ویروس کرونا به روی مسافران بسته شده است. به گفته مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای آذربایجان شرقی، تردد مسافران از این مرز‌ها در شش ماه اول سال در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته تا ۹۵ درصد کاهش داشته است. درحال حاضر فقط کامیون‌های باری و ترانزیتی و گروه خاصی از مسافران اجازه تردد از این مرز‌ها را دارند. در گذشته بیشترین تردد مسافری که از این مرز‌ها صورت می‌گرفت با انگیزه درمان، کار، دیدار اقوام و مهم‌تر از همه خرید بود.

لغو ویزای ایران برای اتباع جمهوری آذربایجان و ارمنستان این کشور‌ها را در زمره پرسفرترین‌ها به ایران قرار داده بود، اما ویروس کرونا، معادلات ویزا را کمی در این مرز‌ها تغییر داده است. به طوری که ارمنستان قانون «لغو ویزا» را برای شهروندان ایرانی از فروردین‌ماه امسال برداشته و ایرانی‌ها برای سفر به این کشور باید ویزا تهیه کنند. ارمنستان درحال حاضر تنها به افرادی اجازه ورود می‌دهد که جواز کار داشته باشند. ایران هم اعلام کرده است فعلا ویزای توریستی برای اتباع خارجی صادر نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: خطیب‌زاده: مرز‌های جغرافیایی ایران تغییری نکرده و نخواهد کرد

ایران و جمهوری آذربایجان نیز از سال ۱۳۹۵ توافق‌نامه لغو ویزا را امضا کردند، اما آذربایجان تعهد نامنظمی به آن توافق‌نامه داشته است؛ تا پیش از شیوع ویروس کرونا، شهروندان ایرانی برای سفر به این کشور باید ویزا می‌گرفتند، اما اتباع جمهوری آذربایجان بدون ویزا به ایران سفر می‌کردند.

تنش‌های اخیر بین دو کشور هم‌مرز با ایران، این سوال را مطرح کرده که وضعیت مرز‌های مشترک ایران با جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان چگونه شده و تردد مسافران بین آن‌ها چه سرنوشتی پیدا کرده است؟ سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در پاسخ تاکید کرده که مرز‌های جغرافیایی ایران و مرز‌های منطقه هیچ تغییری نکرده است و در آینده نیز تغییری رخ نمی‌دهد. مدیرکل ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای نیز از فعال بودن پایانه مرزی «نوردوز» به عنوان مرز ایران و ارمنستان خبر داده و گفته که «پایانه مرزی نوردوز در زمان درگیری‌های آذربایجان و ارمنستان به دلیل آن‌که نزدیک منطقه مورد مناقشه بود، در روز‌هایی که این دو کشور با یکدیگر درگیر شده بودند با کاهش تردد روبه‌رو شد، ولی تردد‌های مرزی بسته نشد، اما تا حدودی از میزان تردد‌ها کاهش یافت، اما با آتش‌بسی که اعلام شده، امیدواریم به‌زودی به شرایط عادی برگردد.»

فاطمه منیری، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سازمان منطقه آزاد ارس، منطقه‌ای که در همسایگی آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان واقع شده است نیز در گفتگو با ایسنا درباره شرایط تردد مسافران از این مرزها، توضیح داد: مرز‌های زمینی مشترک با جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای تردد مسافران باز نیست. سفر توریستی بین ایران و این کشور‌ها از زمان شیوع ویروس کرونا متوقف شده است و طبق اعلام وزارت وزارت امور خارجه کشورمان درحال حاضر ویزای توریستی برای اتباع خارجی صادر نمی‌شود.

او اضافه کرد: رفت و آمد از این مرز‌ها تنها در شرایطی امکان‌پذیر است که مسافر دارای جواز کار یا اقامت بوده و یا انگیزه درمانی داشته باشد. البته با توجه به شرایطی که ویروس کرونا پدید آورده است تردد از این مرز‌ها با سختگیری‌هایی مواجه شده است.

او درباره این‌که توریست‌های خارجی که به صورت زمینی و با دوچرخه، موتور و اتومبیل سفر می‌کنند آیا برای تردد از این مرز‌ها همچنان مشکل دارند، گفت: ایران که فعلا ویزای توریستی صادر نمی‌کند و مرز‌های شمال غربی به روی توریست‌ها بسته شده است. استعلام‌هایی هم که در این مدت شده، برای مسافرانی بوده که انگیزه کاری داشته‌اند و باید از طریق سامانه ویزای الکترونیک وزارت خارجه پیگیری شود.

منیری با اشاره به برقراری سفر‌های هوایی بین ایران و ارمنستان و ترکیه، درباره علت سختگیری و محدودیت مرز‌های زمینی در مقایسه با مرز‌های هوایی، اظهار کرد: مرز زمینی معمولا حساسیت بیشتری دارد، چون تمرکز کشور‌ها بیشتر بر تردد بار و تامین نیاز‌های اساسی از طریق این مرز‌ها در شرایط کنونی و حفظ سلامت جمعیت ساکن در هر کشور است. از سویی، با اوج گرفتن ویروس کرونا در تمام کشور‌ها قوانین قرنطینه برای مسافران خارجی سخت‌تر شده است. موارد مشکوک به ویروس کرونا باید ۱۴ روز قرنطینه شوند و این سختگیری‌ها، سفر از طریق مرز‌های زمینی را دشوار می‌کند.

مدیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی سازمان منطقه آزاد ارس نگاهی هم به وضعیت کرونا و سفر در این منطقه داشت و گفت: شرایط ارس به نسبت استان آذربایجان شرقی خوب است. البته که آمار مسافران در مقایسه با سال‌های گذشته کمتر شده، اما حجم اقامت در هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌های این منطقه افزایش یافته است. مثلا در ۱۵ روز تعطیلی پیش رو، نزدیک به ۹۰۰ مسافر در هتل‌های ارس اقامت دارند. این مسافران بیشتر برای کار به این منطقه سفر کرده‌اند که البته در گذشته هم به همین میزان سفر می‌کردند، اما تفاوت آن با گذشته در این است که قبلا در مسافرکاشانه‌ها و یا اقامتگاه‌های دولتی اسکان داشتند، اما اینک در هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌ها اقامت داده شده‌اند، چون پروتکل‌های بهداشتی با دقت بیشتری در هتل‌ها رعایت می‌شود.

منیری اضافه کرد: در این مدت یک مورد مشکوک به کرونا در هتل‌های ارس گزارش نشده و هیچ یک از پرسنل هتل‌ها به کووید- ۱۹ مبتلا نشده‌اند. هتل‌های ارس هزینه زیادی برای حفظ ایمنی مسافران متحمل شده‌اند، اما قیمت اقامت را افزایش نداده‌اند و حفظ اعتبار و خوش‌نامی در شرایط حاضر اهمیت بیشتری دارد.