منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس منطقه‌ای منحصربفرد برای توسعه صنایع فولاد و آلومینیوم/ مزیت‌های منطقه کدامند؟

اقتصاد۲۴ - بخش عمده‌ای از نیروی کار در جنوب کشور متمرکز شده است. کارگران از شهرها و روستاهای مختلف در بخشی از ایام سال برای کار و اشتغال به استان‌های خوزستان، هرمزگان بندرعباس و دیگر مناطق حاشیه خلیج فارس مهاجرت می‌کنند. در بین این مناطق، منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس واقع در هرمزگان نیروی کار زیادی را به‌کارگیری کرده است که در حال حاضر تعداد آنها حدوداً به ۱۲ هزار نفر می‌رسد.

از این تعداد ۹ هزار نفر با شرکت‌های مادر و نیروهای دیگر با شرکت‌های پیمانکاری کار می‌کنند. در مجموع، ۱۱ شرکت مادر و ۱۵۴ شرکت پیمانکاری در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس مشغول به فعالیت هستند. ظرفیت ایجاد اشتغال در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس قابل قیاس با دیگر مناطق نیست. در سال ۹۸ فقط هزار و ۱۰۰ کارگر به مجموعه‌های تولیدی و نفتی این منطقه اضافه شدند و سالانه ظرفیت منطقه ویژه برای جذب کارگران بیشتر به علت افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در منطقه بیشتر نیز می‌شود. این نیروی کار عظیم توانسته است، چرخ‌های قطب بزرگ تولید مواد فلزی و غیرفلزی کشور را بچرخاند.

آماده‌سازی محدوده الحاقی به منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس

درباره ظرفیت‌های منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس و جذابیت آن برای سرمایه‌گذاران این نکته قابل ذکر است که در طی یک دهه گذشته نزدیک به ۹ میلیارد دلار در این منطقه جذب سرمایه شده است. این درحالی است که جذب سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۹۸ برای کل کشور با ثبت ۸۲ طرح به ارزش ۸۵۴ میلیون دلار در بخش صنعت، معدن و تجارت بوده است.

جالب اینکه حتی نام استان هرمزگان در بین استان‌هایی با بیشترین میزان جذب سرمایه‌گذار خارجی نیز دیده می‌شود. طبق داده‌ها، بیشترین جذب پول خارجی براساس حجم در پنج استان «زنجان»، «خراسان‌ رضوی»، «کرمانشاه»، «هرمزگان» و «تهران» بوده است.

بیشتر بخوانید: منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس فرصتی طلایی برای اقتصاد هرمزگان

برنامه‌های توسعه صنعتی و اشتغال منطقه ویژه اقتصادی، در درجه اول نیازمند توجه مسئولان منطقه‌ای و استانی برای ایجاد زیرساخت بوده است. مرتضی بانک، مشاور رئیس جمهوری و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره اقدامات توسعه‌ای منطقه ویژه اقتصادی اخیراً گفته بود: طی چهار سال گذشته، به رغم تحریم‌های ظالمانه آمریکا، منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس توانسته است گام‌های مناسبی در زمینه تکمیل زیرساخت‌ها و جذب سرمایه‌گذاران بردارد. آماده کردن محدوده الحاقی برای جذب سرمایه گذار و ترغیب صنایع منطقه به افزایش سرمایه گذاری و اجرای طرح‌های توسعه‌ای در منطقه از جمله این اقدامات هستند.

آماده‌سازی زیرساخت زمین‌های الحاقی برای بهره‌برداری از سال‌های گذشته در دستور کار قرار داشته و از آنجا که همچنان تقاضا برای سرمایه‌گذاری در این منطقه وجود دارد، الحاق زمین‌های بیشتر ادامه دارد. به گفته استاندار هرمزگان در دو سال و نیم گذشته ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار زمین به منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس ملحق شده است. تصویب نامه در خصوص الحاق به محدوده منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس مربوط به سال ۹۲ است که در آن آمده است: محدوده ای به وسعت دو هزار و پانصد (۲۵۰۰) هکتار، شمالاً (اول به طول ۳۱۶۰ متر و دوم به طول ۱۱۹۰۸ متر) به ارتفاعات کوه پولادی، جنوباً (اول به طول ۳۵۴۷ متر، دوم به طول ۵۳۱ متر، سوم به طول ۳۷۹۲ متر، چهارم به طول ۴۴۵۶ متر، پنجم به طول ۲۸۱۸ متر، ششم به طول ۱۷۴۳ متر و هفتم به طول ۲۵۵۵ متر) به اراضی پالایشگاه‌های هرمز و ستاره خلیج فارس و نیز اراضی بندر شهید رجایی، غرباً (اول به طول ۱۴۳۰ متر و دوم به طول ۲۶۵۱ متر) به اراضی سازمان بنادر و دریانوردی، به شرح نقشه پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است، به محدوده منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس، الحاق می‌گردد.

مرتضی بانک درباره مزیت‌های این الحاقات برای منطقه ویژه خلیج فارس اخیراً گفته بود: الحاق دو هزار و ۴۰۰ هکتار اراضی پسکرانه به منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس، که دوبرابر مساحت اولیه این منطقه است، از پتانسیل های مهم این منطقه به حساب می آید. امید می رود که با برنامه ریزی صحیح در سطح کلان و اولویت بخشیدن به ایجاد و توسعه صنایع معدنی و فلزی در این منطقه و تشویق بخش خصوصی واقعی برای سرمایه گذاری و البته جذب سرمایه گذاران بزرگ خارجی پس از رفع تحریم های ظالمانه، ظرفیت های واقعی این منطقه به فعلیت برسند.

در مجموع این الحاقات زمین به منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس در کنار دیگر امکانات و مزیت‌ها امکانات سرمایه‌گذاری را در دو بخش تقسیم کرده است. از این رو می‌توان گفت سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس، به ۲ بخش شامل زیرساخت (اسکله، تامین برق، آب شیرین کن) و سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع معدنی و فلزی (شامل تولید زنجیره فولاد، آلومینیوم، محصولات نفتی مانند قیر و...) گروه بندی می‌شود که اکنون ۳ میلیارد و ۳۳۶ میلیون دلار-که معادل ۱۶.۸ درصد طرح‌ها است- در این ۲ حوزه به بهره‌برداری رسیده است.

حسن خلج طهرانی، مدیرعامل منطقه ویژه خلیج فارس در اینباره تصریح کرد: وضعیت سرمایه‌گذاری برای ۵ میلیارد دلار دیگر مشخص شده و عملیات اجرایی یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار آغاز شده است. با اجرایی شدن این طرح‌ها در آینده نزدیک، ۴۲.۵ درصد از هدف ۲۰ میلیارد دلاری برای منطقه به مرحله عمل خواهد رسید.

او ادامه داد: در این منطقه، ۴.۲ میلیون تن طرح فولادی نیز در مرحله اجرا قرار دارد که با به‌بهره‌برداری از این طرح‌ها، ظرفیت تولید فولاد منطقه به تولید سالانه ۷.۱ میلیون تن خواهد رسید. کارخانه آلومینیوم المهدی با ظرفیت تولید ۱۱۰ هزار تن و کارخانه آلومینیوم هرمزآل با ظرفیت تولید ۱۴۷ هزار تن شمش آلومینیوم در منطقه ویژه خلیج فارس در حال تولید است که ظرفیت تولید این دو واحد برابر ۵۴ درصد، ظرفیت فعلی موجود در کشور است.

مزیت‌های منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس

سرمایه ‌گذاری در منطقه ویژه خلیج فارس مزیت‌های زیادی دارد. «تخصیص زمین مناسب»، «رفع مشکلات سرمایه‌گذاران از طریق کارگروه‌های استان»، «پیگیری‌های حقوقی»، «کمک به اراضی پشتیبانی» و «تسهیل در صدور سند واگذاری و رفع تداخل اراضی» از جمله اقداماتی است که برای ترغیب سرمایه‌گذاران در منطقه انجام شده است. تفاهم‌نامه توسعه و افزایش ظرفیت تولید فولاد از جمله اسناد توسعه‌ای فولاد به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های صنعتی منطقه ویژه خلیج فارس در دستور کار قرار داشته است.

این منطقه همچنین با داشتن مزیت هایی همچون «کاهش هزینه تمام شده شمش آلومینیوم ناشی از واردات آسان مواد اولیه» و «دسترسی راحت و مناسب به انرژی به عنوان صنعت انرژی بر»، برای توسعه صنعت آلومینیوم کشور بسیار مناسب است. در عینحال برخورداری از مزیت‌های بسیار مهم نظیر حضور در مهم‌ترین نقطه استراتژیک جهان و دسترسی آسان به آب‌های آزاد، نزدیکی به منابع عظیم انرژی نفت و گاز، همجواری استان هرمزگان با مهم‌ترین معادن سنگ‌آهن، برخورداری از دوخط سراسری راه‌آهن با ایستگاه اختصاصی مانوری، دسترسی آسان به فرودگاه بین‌المللی بندرعباس، وجود اسکله تخلیه و بارگیری مواد، همجواری با بنادر شهید رجایی و بندر شهید باهنر، امکان احداث واحدهای آب‌شیرین‌کن به واسطه نزدیکی به آب‌های آزاد و غیره، شرایط منحصر به فردی را برای توسعه واحدهای معدن و صنایع معدنی در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس فراهم کرده است.